Đhơ cơnh đêêc, Dự án 8 “Bhrợ têng rau liêm ma mơ bhlưa pân đil lâng pân jưih lâng bhlêh lơi pazêng xa nay pr’hân cơnh lâng pân đil lâng p’niên k’tứi” bơơn xay bhrợ ơy chroi k’rong bhrợ tr’xăl cr’noọ pr’chăp, c’năl âng đhanuôr lâng âng pazêng ma nuyh pân đil. Tơợ đêêc, zooi apêê moon ghit c’rơ chr’năp âng đay coh pr’loọng đong lâng đhị vel bhươl.

Pr’lọong đong amoó Tao Thị Coong, ma nuyh Lự đhị vel Phiêng Chá, chr’val Nậm Tăm, chr’hoong Sìn Hồ (Lai Châu) lalăm a hay nắc pr’loọng đha rựt bhlầng âng vel. Bh’nơơn pa chô âng pr’loọng đong nắc đương tơợ đhăm ruộng choh 1 han noo, tu cơnh đêêc nắc ta bhuch cha. Mơ chu vêy rau đươi zên nắc dic điêl amoó pa câl ha roo, a bhoo tu cơnh đêêc nắc diic điêl nhi buôn tr’vay tr’lin. Tơợ zên vặ t’đui đoọng âng Dự án 8 đăh “Bhrợ têng rau liêm ma mơ bhlưa pân đil lâng pân jưih lâng bhlêh lơi pazêng xa nay pr’hân cơnh lâng pân đil lâng p’niên k’tứi”, pr’loọng đong amoó bơơn chính quyền vel đong lâng zập cấp Hội pân đil zooi, pa choom cơnh bhrợ cha. Đươi vêy pa zay bhrợ têng cha, diic điêl amoó nắc ơy prươh bhrợ t’bhưah đhăm k’tiêc đọong bhrợ cr’noọ bh’rợ a bóc bhươn crâng. Tước nâu kêi, pr’loọng đong amoó nắc ơy vêy bhươn cha p’lêê lâh 3.000m2, a bóc băn a xiu 1.000m2 lâng 5 p’nong t’rị, dưr vaih nắc pr’loọng đong bhrợ cha choom âng vel, âng chr’val: “Bơơn Hội Liên hiệp pân đil xay moon đăh chr’năp liêm ma mơ âng pân đil lâng pân jưih, diic điêl zi năc ơy taluon tr’zooi đhị bhrợ têng cha, lâng coh pr’ặt tr’mông, k’rang acoon nại học hành ta nih liêm”.

Chr’val da ding ca coong Tà Ngảo, chr’hoong Sìn Hồ (Lai Châu) vêy 13 vel lâng 2 c’bhuh acoon coh Mông, Dao ặt ma mông. Tu j’niêng cr’bưn bấc rau căh liêm, năc lalăm a hay, ma nuyh pân đil prang c’moo muy năl bhrợ têng, n’niên ca coon lâng bọop p’rá âng apêê coh pr’loọng căh ngai chăp. Ha dợ, đươi zập cấp chính quyền, apêê tổ chức, đoàn thể, pa bhlầng nắc Hội pân đil pa zay xay moon pháp luật lâng zooi pháp lý, năc a đhi amoó ơy r’dợ xăl cơnh cr’noọ pr’chăp, r’dợ pa căh chr’năp âng đay coh xã  hội. T’cooh bhươl Vừ A Páo, bh’cộ tô bhuh Vừ đhị vel Thà Giằng Chải, chr’val Tả Ngảo đoọng năl: “Rau liêm ma mơ bhlưa pân đil lâng pân jưih chr’năp pa bhlầng, căh bhrợ liêm bh’rợ nâu nắc lưm k’đhap đhị zư lêy tệêm ngăn pr’ặt tr’mông; đhr’năng tr’vay tr’pooh coh đong cung ta luôn dưr vaih, pa bhlầng nắc cơnh lâng pân đil lâng p’niên k’tứi. Tơợ bêl acu bhrợ bh’cộ tô k’bhuh zi nắc vel zi xoọc ặt ma mông vêy 127 pr’loọng, k’nặ 800 cha nắc ha dợ chr’năp âng zập ngai zêng ma mơ mr’cơnh. Doọ pân jưih n’đoo vay pooh pân đil”.

Hội Liên hiệp pân đil Sìn Hồ xoọc vêy lâh 180 chi hội, lâh 16.000 hội viên lâng mơ 95% nắc ma nuyh acoon coh. P’cănLâm Bích Hiến, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp pân đil chr’hoong đoọng năl: đoọng a đhi amoó r’dợ tr’xăl cr’noọ pr’chăp, pân pa căh chr’năp âng đay coh pr’loọng đong lâng coh xã hội hội, pazêng c’moo hay, zập cấp hội ơy pa xay xay moon zập xa nay âng Luật liêm mamơ tước ha zập hội viên lâng đhanuôr. Tơợ tơợp c’moo tước nâu kêi, zập cấp hội pân đil ơy xay moon lâh 600 chu, lâng k’nặ 50.000 cha nắc ting pâh. Bhiệc xay moon bơơn bhrợ têng ting c’lâng cơnh: sân khấu hóa, tr’thi, hội thảo, xay moon lâng bọop p’rá… Xa nay pa choom năc k’rong ooy tr’vay tr’lin coh pr’loọng đong, bhrợ pa dưr pr’loọng đong văn hóa, pr’loọng đong ha dưr đanh mâng…:“Hội Liên hiệp pân đil chr’hoong Sìn Hồ ơy xay bhrợ zập bh’rợ, đoọng t’bhlầng rau liêm ma mơ bhlưa pân đil lâng pân jưih coh zập đăh. A zi ơy bhrợ bấc chu xay moon, pa too pa choom pa dưr dal c’năl rau liêm ma mơ chr’năp âng pân jưih lâng pân đil đoọng ha cán bộ, hội viên pân đil lâng đhanuôr đhị vel đong. Đh’rưah, bhrợ zập khóa pa choom đăh pr’ặt tr’mông, c’năl pháp luật đoọng ha pân đil ha dưr lâng tơợ đêêc nắc pa dưr dal c’rơ đoọng ha pân đil”.

Dự án 8 nắc muy coh 10 dự án âng xa nay bh’rợ k’tiếc k’ruung pa dưr pr’ặt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding ca coong cr’chăl 2021 – 2030. Đhị tỉnh Lai Châu, đươi vêy xay bhrợ liêm choom, đh’rưah, dự án năc ơy chroi k’rong pa dưr dal c’năl lâng bhrợ xăl cr’noọ pr’chăp ooy chr’năp pân đil lâng pân jưih đoọng ha cán bộ Hội lâng đhanuôr đhị bấc vel đong, pa bhlầng nắc zr’lụ ca noong k’tiếc, zr’lụ ch’ngai bha dăh. P’căn Vàng Gió Nhù, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp pân đil chr’hoong Mường Tè, tỉnh Lai Châu đoọng năl: “Azi ơy k’rong xay moon zập xa nay crêê tước đhr’năng tr’vay tr’lin coh pr’loong đong, cha groong pa câl pân đil, p’niên k’tứi lâng tr’bơơn tr’pay tơợ dzợ k’tứi, lâng ma nuyh coh k’bhuh xoọng. Bhiệc xay moon ơy pa dưr dal bh’nơơn đăh xay moon pháp luật đhị vel bhươl, nắc pr’đơợ đoọng apêê xay truih xa nay đhị zập chr’val bơơn giao lưu, pa choom ta mooh coh bh’rợ xay moon lâng t’pâh đhị vel đong”./.

THÚC ĐẨY BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở LAI CHÂU

Những quan niệm lạc hậu trong đồng bào dân tộc thiểu số ở Lai Châu trước đây có ảnh hưởng lớn đến vai trò của người phụ nữ, dẫn đến sự thiếu hụt về quyền lợi của họ. Tuy nhiên, Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” được triển khai đã góp phần làm thay đổi tư duy, nhận thức của cộng đồng và của chính những người phụ nữ. Qua đó, giúp họ tự tin khẳng định được vai trò của mình trong gia đình và cộng đồng.

Gia đình chị Tao Thị Coong, dân tộc Lự, ở bản Phiêng Chá, xã Nậm Tăm, huyện Sìn Hồ (Lai Châu) trước đây là hộ nghèo nhất bản. Thu nhập chính của gia đình chỉ trông chờ vào việc canh tác mảnh ruộng 1 vụ, nên thường thiếu trước, hụt sau. Mỗi khi có việc cần tiền tiêu, vợ chồng chị phải bán lúa, ngô và không ít lần nảy sinh mâu thuẫn, thậm chí đánh, chửi nhau. Từ nguồn vốn ưu đãi của Dự án 8 về “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em”, gia đình chị được chính quyền địa phương và các cấp Hội phụ nữ hỗ trợ, hướng dẫn cách làm kinh tế. Nhờ cần cù, chịu khó, vợ chồng chị đã khai hoang thêm diện tích đất để xây dựng mô hình kinh tế V-A-C. Đến nay, gia đình chị đã có vườn cây ăn quả hơn 3.000m2, ao cá hơn 1.000m2 và 5 con trâu, trở thành hộ sản xuất điển hình của bản, của xã: “Được Hội Liên hiệp phụ nữ tuyên truyền về công tác bình đẳng giới, vợ chồng tôi luôn giúp nhau trong lao động sản xuất và công việc hàng ngày, chăm lo cho các con đi học đầy đủ”.

Xã vùng cao Tà Ngảo, huyện Sìn Hồ (Lai Châu)  có 13 bản với 2 dân tộc Mông, Dao sinh sống. Do quan niệm và tập quán lạc hậu của dân tộc, nên trước đây, người phụ nữ quanh năm chỉ biết làm lụng, sinh đẻ và không có tiếng nói trong gia đình. Thế nhưng, nhờ các cấp chính quyền, các tổ chức đoàn thể, nhất là Hội phụ nữ tích cực phổ biến giáo dục pháp luật và trợ giúp pháp lý, nên chị em đã dần thay đổi tư duy, từng bước thể hiện mình một cách bình đẳng trong xã hội. Già làng Vừ A Páo, trưởng dòng họ Vừ ở bản Thà Giằng Chải, xã Tà Ngảo cho biết: “Bình đẳng giới rất quan trọng, không làm tốt công tác bình đẳng giới thì sẽ rất khó khăn trong việc giữ gìn hạnh phúc gia đình; tình hình bạo lực gia đình sẽ thường xuyên xảy ra, nhất là với phụ nữ và trẻ em. Từ khi tôi làm trưởng dòng họ cho đến nay thì bản của tôi đang sinh sống có 127 hộ, gần 800 nhân khẩu thì mọi người thực hiện bình đẳng giới rất là tốt. Không có trường hợp nào nam giới đánh phụ nữ nữa.”

Hội Liên hiệp phụ nữ Sìn Hồ hiện có hơn 180 chi hội, trên 16.000 hội viên với khoảng 95% là người dân tộc thiểu số. Bà Lâm Bích Hiến, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ huyện cho biết: để chị em từng bước thay đổi tư duy, nhận thức, tự tin vươn lên thể hiện vai trò của mình trong gia đình và xã hội, những năm qua, các cấp hội đã tích cực tuyên truyền, quán triệt các nội dung của Luật bình đẳng giới tới hội viên và nhân dân. Từ đầu năm đến nay, các cấp hội phụ nữ đã tuyên truyền hơn 600 buổi, với gần 50.000 lượt người tham gia. Việc tuyên truyền được thực hiện dưới nhiều hình thức như: sân khấu hóa, hội thi, hội thảo, tuyên truyền miệng... Nội dung tuyên truyền tập trung vào vấn đề bạo lực gia đình, xây dựng gia đình văn hóa, gia đình phát triển bền vững...:“Hội Liên hiệp phụ nữ huyện Sìn Hồ cũng đã triển khai thực hiện các hoạt động, nhằm thúc đẩy bình đẳng giới trên các lĩnh vực. Chúng tôi đã tổ chức tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức bình đẳng giới cho cán bộ, hội viên phụ nữ và nhân dân trên địa bàn. Đồng thời, tổ chức các khóa tập huấn về kỹ năng sống, kiến thức pháp luật để phụ nữ phát triển và tự tin hơn, qua đó nâng cao năng lực cho phụ nữ.

Dự án 8 là một trong 10 dự án thành phần thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030. Tại tỉnh Lai Châu, nhờ triển khai tích cực, đồng bộ, dự án đã góp phần nâng cao kỹ năng, nhận thức và làm thay đổi định kiến, khuôn mẫu giới cho đội ngũ cán bộ Hội và người dân tại nhiều địa phương, nhất là vùng biên giới, vùng sâu, vùng xa. Bà Vàng Gió Nhù, Phó Chủ tịch Hội LHPN huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu cho biết: “Chúng tôi đã tập trung tuyên truyền các vấn đề liên quan đến vấn đề bạo lực gia đình, xâm hại, phòng ngừa mua bán phụ nữ, trẻ em và tảo hôn, hôn nhân cận huyết. Việc tuyên truyền đã nâng cao hiệu quả trong phổ biến giáo dục pháp luật tại cơ sở, là cơ hội để các tổ truyền thông ở các xã được giao lưu, học hỏi trong công tác tuyên truyền và vận động tại cộng đồng”./.