Coh pazêng t’ngay n’nâu, coh pazêng tợơ âng k’ruung Kiến Giang, chr’hoong Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, pazêng pân juyh coh bhươl cr’noon năc chô k’rong pa choom đuối bhuông, ra văng đoọng ha t’ngay Bhiệc bhan đuối bhuông coh cr’chăl “Tết Độc lập” - Bhiệc bhan Quốc khánh 2/9. Đhanuôr tơợ pazêng bhươl cr’noon n’lơơng tước ooy ch’nang đác haanh deh apêê đuối bhuông xoọc pa choom đuối. Bhiệc bhan bh’luah đác, đuối bhuông coh k’ruung Kiến Giang năc ơy u vaih tơợ k’ha riêng c’moo ahay năc C’kir văn hóa phi vật thể âng k’tiếc k’ruung tơợ c’moo 2019.

Hay cớ coh t’ngay 2/9/1946, haanh deh muy c’moo Quốc khánh k’tiếc k’ruung Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đhanuôr Lệ Thủy bhrợ bhiệc bhan tr’thi đuối bhuông bhui har “Tết Độc lập”. Tơợ đêếc tước nâu cơy, đoo bêl tước t’ngay 2/9, chr’hoong Lệ Thủy bhrợ bhiệc bhan tr’thi đuối bhuông truyền thống đhị k’ruung Kiến Giang lâng dưr vaih râu liêm pr’hay âng đhanuôr coh đâu. T’cooh Trần Công Ích ắt coh chr’val Tân Thủy, chr’hoong Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình xay moon, prang muy c’xêê l’lăm bêl tước t’ngay  “Tết Độc lập”, đợ apêê pân juyh, pân đil k’rơ bhlâng coh cr’noon vêy ta lêy pay mót ooy c’bhuh đuối bhuông, t’bhlâng pa choom đuối coh k’ruung Kiến Giang. Coh pazêng toor k’ruung, đhanuôr đươi xô chậu đoọng xaách đác ooy c’bhuh đuối bhuông, đươi gọ gooi t’coọ, đhưưng haanh deh pazêng c’bhuh đuối bhuông.

Ting cơnh t’cooh Trần Công Ích, “Tết Độc lập” công năc bêl đoọng k’coon ta đhi t’hước ooy vel đong, hay ooy g’lêêh c’rợ âng Ava Hồ, hay Đại tướng Võ Nguyên Giáp lâng pazêng manuyh lâh chêệt bil đoọng pa chô độc lập, tự do ha acoon manuyh.

“Coh cr’chăl bhiệc bhan 2/9, đhanuôr Lệ Thủy bhrợ bh’rợ đương hơnh deh “Tết Độc lập”, đhanuôr bhui har chô k’rong, pazêng bhươl cr’noon, pazêng chr’val zêng t’bhlâng pr’choom , đuối bhuông coh k’ruung Kiến Giang. Nâu đoo năc râu bhui har  năc pazêng đhanuôr coh đâu đương rơơm. Đhanuôr Lệ Thủy rơơm kiêng năc ng’xay bhrợ ta luôn lâng pa dưr k’rơ lâh mơ dzợ truyền thống n’nâu coh pazêng c’moo ha y, t’cooh  ”, ông Ích xay moon.

“Tết Độc lập” coh chr’hoong Lệ Thủy bhui har lâh mơ lâng bh’rợ tr’thi cha ơh bóng chuyền, bóng đá bhlưa pazêng chr’val, đhanuôr lướt xâng hò khoan, lươt ooy chợ. Coh k’ruung năc apêê t’bhlâng đuối, coh toor đhanuôr đhêy bh’rợ tr’nêng ha rêê đhuốch, ra văng chr’na đha năh, gluh ooy toor k’ruung đoọng prá xay, haanh deh pazêng c’bhuh đuối bhuông. Nâu đoo năc bh’rợ tr’nêng ty đanh coh đâu. “Tết Độc lập” công năc bêl đoọng zập cha năc đhanuôr chr’hoong Lệ Thủy ắt mamông coh prang k’tiếc k’ruung văl chô ooy vel đong ắt lâng pr’loọng đong.

C’moo hân đoo công cơnh đêêc, đoo bêl tước t’ngay 2/9, pr’loọng đong t’cooh Đặng Đình Thuận, coh chr’val Mỹ Thủy, chr’hoong Lệ Thủy zêệ bhrợ đợ chr’na đha năh, bắt hương bhuôih abhô dang, abhuục avụa; hay ooy Ava Hồ, hay ooy Đại tướng Võ Nguyên Giáp lâng bhui har “Tết Độc lập”.

T’cooh Đặng Đình Thuận prá xay, cr’chăl n’nâu, k’coon ch’chau coh pr’loọng đong năc chô ắt đh’rưah đhị a pậ chr’na đh’rưah prá xay lâng rơơm kiêng zập ngai zêng vaih râu liêm pr’hay bhlâng: “Buôn năc đoo bêl tước ooy t’ngay 2/9, pr’loọng đong zi bhrợ a pậ chr’na hay ooy g’lêêh âng apêê t’cooh xa nay bêl âhy cơnh: Ava Hồ, ava Giáp đợ manuyh lâh chêệt bil pa chô độc lập ha acoon manuyh, pazum k’tiếc k’ruung, bhrợ t’vaih pr’ắt tr’mông k’bhộ ngăn đoọng ha Đhanuôr. Nâu đoo năc bêl đoọng k’coon ch’chau lướt ch’ngai chô ooy đong ắt k’rong”.

Chô ooy Lệ Thủy coh pazêng t’ngay n’nâu, râu bhui har âng bhiệc bhan năc r’rộ r’răm coh prang bhươl cr’noon, coh pazêng c’lang p’rang zêng ta dzông cờ, n’juông xa nay. Truih k’ruung Kiến Giang, pazêng c’bhuh đuối bhuông xoọc t’bhlâng pa choom đuối ra văng ha t’ngay bhiệc bhan ga măc. T’cooh Dương Văn Bình, Trưởng phòng Văn hóa -Thông tin chr’hoong Lệ Thủy xay moon, “Tết Độc lập” coh Lệ Thủy căh muy bhui har âng bhiệc bhan đuối bhuông coh k’ruung Kiến Giang, ting n’năc năc dzợ râu pr’hay âng bhr’ươl pr’hát hò khoan k’tiếc Lệ, công năc c’kir phi vật thể âng k’tiếc k’ruung. Pazêng apêê g’lăng z’hai năc zêng choom hát bhr’ươl hò đhị toor ch’nang đác, coh đong bhươl cr’noon.

Ting cơnh t’cooh Dương Văn Bình, coh cr’chăl “Tết Độc lập”, vel đong bhrợ pazêng ha dum bhiệc bhan diễn hò khoan, đương hơnh deh ta mooi zập tơợ tước Lệ Thủy đh’rưah bhui har coh pazêng râu bhiệc bhan: “Zập c’moo, đoo bêl tước ooy Quốc khánh, đhanuôr Lệ Thủy buôn bhrợ a pậ chr’na bhuôih abhuục avụa công năc ng’bhuôih Ava Hồ, nâu đoo năc muy coh pazêng râu liêm pr’hay ty đanh xay p’căh cr’noọ cr’niêng lâng loom n’năl ơn căh dzợ cơnh lâng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trách xa nay bh’rợ âng văn hóa, azi công rơơm kiêng năc zập cha năc đhanuôr t’bhlâng pa dưr pazêng râu chr’năp pr’hay truyền thống lâng râu la liêm coh văn hóa âng vel đong, công cơnh pazêng cr’noọ cr’niêng âng Ava Hồ coh vel đong âng Đại tướng”./.

“Tết Độc lập” trên quê hương Đại tướng Võ Nguyên Giáp

Người dân sống trên quê hương Đại tướng Võ Nguyên Giáp ở huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình đón Lễ Quốc khánh 2/9 như đón “Tết Độc lập”. “Tết Độc lập” cùng Lễ hội Đua thuyền truyền thống trên sông Kiến Giang là nét đẹp văn hóa độc đáo mà người dân nơi đây luôn gìn giữ.

Những ngày này, trên các nhánh sông Kiến Giang, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, các trai làng nô nức tập luyện bơi thuyền, chuẩn bị cho Lễ hội đua thuyền vào dịp “Tết Độc lập” - Lễ Quốc khánh 2/9. Người dân các làng đổ ra bến sông cổ vũ các đội thuyền đua tập luyện. Lễ hội bơi, đua thuyền trên sông Kiến Giang đã có từ hàng trăm năm trước và được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2019.

Nhớ lại ngày 2/9/1946, kỷ niệm một năm Quốc khánh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhân dân Lệ Thủy tổ chức lễ hội đua thuyền mừng “Tết Độc lập”. Từ đó đến nay, cứ đến ngày 2/9, huyện Lệ Thủy tổ chức lễ hội đua thuyền truyền thống trên sông Kiến Giang và trở thành nét đẹp của người dân nơi đây. Ông Trần Công Ích ở xã Tân Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình cho biết, cả tháng trước ngày “Tết Độc lập”, những trai gái khỏe mạnh nhất trong thôn được tuyển chọn vào đội đua thuyền, ra sức tập luyện trên sông Kiến Giang. Ở các bến sông, bà con dùng xô chậu để khoát nước vào đội đua, dùng xoong chảo khua gõ cổ vũ cho các đội.

Theo ông Trần Công Ích, “Tết Độc lập” cũng là dịp để con em cùng hướng về quê hương, tưởng nhớ công lao của Bác Hồ, tưởng nhớ Đại tướng Võ Nguyên Giáp và những người đã hy sinh để giành độc lập, tự do cho dân tộc.

“Trong dịp lễ 2/9, người dân Lệ Thủy tổ chức đón “Tết Độc lập”, bà con náo nức, các thôn, các xã đều thi đua nhau tập luyện, đua thuyền trên sông Kiến Giang. Đây là niềm phấn khởi mà mọi người dân nơi đây đều mong đợi. Người dân Lệ Thủy mong muốn rằng cần duy trì và phát huy hơn nữa truyền thống này trong những năm tới”, ông Ích nói.

“Tết Độc lập” ở huyện Lệ Thủy sôi động hơn với hội thi bóng chuyền, bóng đá giữa các xã, người dân đi nghe hò khoan, đi chơi hội chợ. Dưới sông, các tay chèo tranh tài, trên bờ người dân tạm nghỉ việc đồng áng, chuẩn bị đồ ăn thức uống, ra ngồi ở bến sông để trò chuyện, cổ vũ các đội đua. Đây là nét sinh hoạt văn hóa làng xã truyền thống ở nơi này. “Tết Độc lập” cũng là dịp để mỗi người dân huyện Lệ Thủy sinh sống khắp mọi miền đất nước trở về quê hương đoàn tụ với gia đình.

Năm nào cũng vậy, cứ vào dịp ngày 2/9, gia đình ông Đặng Đình Thuận, ở xã Mỹ Thủy, huyện Lệ Thủy làm mâm cơm tươm tất, thắp nén hương thơm khấn cúng tổ tiên, ông bà; tưởng nhớ Bác Hồ, tri ân Đại tướng Võ Nguyên Giáp và mừng “Tết Độc lập”.

Ông Đặng Đình Thuận cho biết, dịp này, con cháu trong gia đình lại sum vầy bên mâm cơm, cùng trò chuyện và chúc nhau những điều tốt đẹp nhất: “Thông thường cứ đến ngày lễ 2/9, gia đình chúng tôi tổ chức một mâm cơm ghi nhớ công ơn của các vị lãnh tụ như: Bác Hồ, bác Giáp những người đã hy sinh giành độc lập cho dân tộc, thống nhất đất nước, đem lại cuộc sống ấm no cho Nhân dân. Đây cũng là dịp để các con cháu đi xa về đoàn tụ”.

Về Lệ Thủy những ngày này, không khí lễ hội rộn ràng khắp các làng quê, trên mọi con đường đều rợp cờ bay, biểu ngữ. Dọc sông Kiến Giang, các đội thuyền bơi đang tập luyện hăng say chuẩn bị cho ngày hội lớn. Ông Dương Văn Bình, Trưởng phòng Văn hóa -Thông tin huyện Lệ Thủy cho biết, “Tết Độc lập” ở Lệ Thủy không chỉ có sự náo nhiệt của lễ hội đua thuyền trên sông Kiến Giang, mà còn có cả sự ngọt ngào sâu lắng của những điệu hò khoan xứ Lệ, cũng là một di sản phi vật thể quốc gia. Các nghệ nhân và mọi người dân đều có thể ngân nga điệu hò bên bến nước, đình làng.

Theo ông Dương Văn Bình, trong dịp “Tết Độc lập”, địa phương tổ chức các đêm hội diễn hò khoan, đón du khách thập phương đến Lệ Thủy cùng hòa mình trong không khí rộn ràng của lễ hội: “Hằng năm, cứ mỗi dịp Quốc khánh, người dân Lệ Thủy thường làm mâm cúng tổ tiên cũng là để giỗ Bác Hồ, đây là một trong những nét đẹp truyền thống thể hiện những tình cảm, sự tôn kính và lòng biết ơn vô hạn đối với chủ tịch Hồ Chí Minh. Với trách nhiệm của ngành văn hóa, chúng tôi cũng mong muốn rằng mỗi người dân phát huy và duy trì những giá trị truyền thống và nét đẹp văn hóa của quê hương, cũng như những tình cảm của Bác Hồ trên quê hương Đại tướng”./.