Bhiệc bhan pa lứih c’moo t’mêê acoon cóh Mường tỉnh Hoà Bình dzợ ta bhiệc bhiệc glúh pa bhrợ cóh ruộng chuôr, bhiệc ta hơ p’loong crâng-bhiệc bhan bh’lêê bh’la ty chr’nắp ga mắc bhlâng âng manứih Mường Hoà Bình, pazưm lâng nông nghiệp ha roo ruộng, đơơng bấc râu chr’nắp liêm âng văn minh Việt cổ.

Nâu đoo nắc bh’rợ văn hoá-j’niêng cr’bưn căh choom cắh vêy âng manứih Mường cóh tỉnh Hoà Bình, lấh mơ nắc đhị 4 zr’lụ Mường ga mắc: Bi, Vang, Thàng, Động. Bhiệc bhan chr’nắp liêm hơnh déh zâp a’bhô dang, hay k’noọ đợ apêê ơy vêy c’rơ g’lếêh bhrợ pa dưr, zư lêy k’tiếc k’ruung, bhrợ t’váih Mường lâng zước râu pr’đoọng pr’đhooi liêm crêê, bơơn a’bhoo ha’roo bấc, pr’ắt tr’mung k’bhộ ngăn.

Bhiệc bhan pa lứih c’moo t’mêê zr’lụ Mường ta bhrợ ooy cr’chăl g’lúh lalay cơnh. Zâp đhị bhrợ bhiệc bhan zêng p’tếêt pazưm lâng lịch sử âng zâp a’bhô dang nắc manứih vêy c’rơ g’lêếh bhrợ pa dưr k’tiếc k’ruung.

Ooy đâu, bhiệc bhan pa lứih c’moo t’mêê Mường Bi nắc bh’rợ pazưm liêm chr’nắp, ting xa nay bh’rợ bh’lêê bh’la: Quốc Mẫu Hoàng Bà, k’căn âng Đức Thánh Tản-manứih ơy pa choom đoọng ha đhanuôr Mường Bi đắh bhiệc bhrợ ruộng, bhiệc ặt cha; Tản viên Sơn Thánh, xa xao âng bhua Hùng Vương g’lúh 18, manứih vêy c’rơ g’lêêh zooi đoọng bhua zêl cha groong a’rập a’bhưy, âng đơơng râu têêm ngăn ha đhanuôr; Ải Lý, Ải Lo-2 anhi bha lâng ơy p’too pa dưr đoọng đhanuôr Mường Bi bhiệc bhrợ c’lâng chr’hooi đác./.

Đặc sắc Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường Hòa Bình năm 2023

Ngày 29/1 (tức mồng 8 Tết Quý Mão), tại xã Phong Phú, huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình diễn ra Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường năm 2023. Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban dân tộc Hầu A Lềnh cùng đại diện lãnh đạo Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, một số bộ, ban, ngành Trung ương, địa phương, hàng nghìn người dân và khách du lịch trong nước, quốc tế đã dự lễ hội.

Lễ hội Khai Hạ dân tộc Mường tỉnh Hòa Bình hay còn gọi là Lễ xuống đồng, Lễ mở cửa rừng - lễ hội dân gian truyền thống lớn nhất của người Mường Hòa Bình, gắn liền với nền nông nghiệp lúa nước, mang nhiều dấu ấn của văn minh Việt cổ.

Đây là hoạt động văn hóa - tín ngưỡng không thể thiếu của người Mường ở tỉnh Hòa Bình, đặc biệt là ở bốn vùng Mường lớn: Bi, Vang, Thàng, Động. Lễ hội mang ý nghĩa tôn kính các vị thần linh, tưởng nhớ những người đã có công lập đất, lập Mường và cầu mong vạn vật phát triển thuận lợi, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Lễ hội Khai hạ ở mỗi vùng Mường diễn ra vào thời gian và địa điểm khác nhau. Mỗi địa điểm diễn ra lễ hội đều gắn liền với lịch sử của các vị thần là người có công lập đất, lập mường.

Trong đó, lễ hội Khai hạ Mường Bi là hoạt động mang tính cộng đồng, gắn với các truyền thuyết: Quốc Mẫu Hoàng Bà, thân mẫu của Đức Thánh Tản - người đã chỉ dạy cho con dân Mường Bi cách làm ruộng, cách ăn, ở; Tản viên Sơn Thánh, con rể của Vua Hùng Vương thứ 18, người có công giúp vua chống giặc ngoại xâm, mang lại sự bình yên cho nhân dân; Ải Lý, Ải Lo - hai vị thần đã dạy cho con dân Mường Bi cách đào mương dẫn nước./.