Di sản vuồn hoá Mo Mường ziêm Đắc Lắc

Tzong bển bốm xíp miênz mài cáo coz nhủng kuaz can ziềm lám, cú Quách Thị Hoa Phượng, chàn Mường ziêm láng 3, Hoà Thắng xía, tồm plấu Buôn Ma Thuột, Đắc Lắc xanhz muổn xịp miênz miền tháo thzấy huyên chà tình tzấu lấy. Cú Phượng pun hiuz, tồm tzuống chàn Mường suiz ziêm Hoà Bình tháo Đắc Lắc xanhz gez nayz quýa đảng 50 hiáng. Ziêm xiàng tẩy pung, nìn bua vuổn tzangz chiênz tuz phính miền nhây ziềm lám vuồn hoá. Ziêm nải mài ziềm lám muổn xịp miênz miền  tháo xíp miênz chiều khzạ lệ, pành on pun chà tình pịa coz hoi vủi, lấy.

“Tzía hoi lấy, ồng thái nhây hoi muốt sấy bez tzụ mài xịp miênz miền tháo xíp miênz hểu tồng thái, cú thái duốn nhản háng, nhản pả bez anhz muổn ồng thái, cú thái duốn”.

Mo Mường nhây nghìn nhiếu mài thzàm tìu lồ hoi câuz, congz duốn lệ dải, coz nhủng xỉ pút thuất ziêm hiáng hái. Chàn Mường mayz càn mài dảng phiaz, lái nải coz bài mo tuz tzùn can dùi péng quýa coz ziểm xịp miênz miền, tuz tzangz chiênz quýa coz nom vủi, lấy còn ziều. Xịp miênz miền bez coz làn miền cháng tuz hòng tziệp thzin chiếu mo kếu hiuz thzinh coz tìu ziềm lám. Can xịp miênz miền Bùi Văn Minh ziêm Hoà Thắng xía, tồm plấu Buôn Ma Thuột, Đắc Lắc xanhz, Mo tuz tzấu ziêm từng chà tình liều tzấu ziệt tìu ziềm lám, hangz chè tải zìn, tzấu xình cha, tzấu xiàng pliaoz...

“Hangz Mường Bi, Mường Vang, Mường Thàng, Mường Động, lềm líu zả mài xịp miênz miền, ziệt guyển phai bez tẩy pung zả càn mài lấy xíp miênz mayz tzuôngz tỏi. Dờ hấy, nải xìh cha, líu bez coz hoi vủi, thzun cuối, hạ cuối tồng mayz tzuôngz tỏi”.

Suiz tháo Đắc Lắc diêuz hải ziêm hiáng 1954 kếu suiz ziêm thzàm xanhz ziêm hiáng 1980, ỳ tzản tồm tzuống chàn Mường ziêm Đắc Lắc xanhz mài pongz 16 thzin làn miền, puổn thamz ziêm coz guyển  Ea Kar, Krông Năng, Ea H’leo, Krông Bông kếu tồm plấu Buôn Ma Thuột. Miền khuz thamz, ưz quânz tấy nghẹ nhiền hiuz thzinh Mo Mường khúng mài 6 làn. Coz làn miền nayz kềnh khziếm ziêm chàn Mường nhây sấy tzảng. Nayz tìu cào tuz phún tỉnh hít Mo Mường Đắc Lắc xanhz tuz Bộ Vuồn hoá, thể thao kếu ziều diảo tò pịa Di sản vuồn hoá phi vật thể tziàng kuaz ziêm nhể há hiáng 2024. Xịp miênz miền Vùi Văn Thành ziêm Hoà Thắng xía, tồm plấu Buôn Ma Thuột, Đắc Lắc xanhz guyền hâyz congz:

“Hít pliào kuaz lénh bez nghẹ nhiền Mo Mường, zia kềnh hái lổng huyên pun bua nhây phính miền. Thzàm hiáng puột nhây công, hangz xíp miênz pun có ziếu, múa tỏi hít tzấu cành tzuống, tzấu xình cha phai bez tzấu xiàng pliaoz, nải tìu đảng hải tuz múa tỏi chàn Mường thán, gang nải bez tuz pliào kuaz hả thán, cấu tháo chàn Mường zia bua”.

Can Cục Di sản vuồn hoá, Bộ Vuồn hoá, thể thao ziều diảo, Di sản Mo Mường ỳ tzản mài ziêm 7 xanhz, tồm plấu. Ziêm Đắc Lắc xanhz, ziêm hít ló hiuz di sản Mo Mường, ziêm hiáng 2022, xanhz hả plúi họp kếu Viện Âm nhạc Quốc gia kếu coz xanhz mài di sản Mo Mường tzấu sầu tầu trình Tổ chức Záo pủi, Khoa học kếu Vuồn hoá Liên hợp quốc (UNESCO) tò pịa Di sản vuồn hoá phi vật thể tzụ tzangz chiênz. Tiến sĩ Phạm Minh Hương – Viện trưởng Viện Âm nhạc, Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam pun hiuz:

“Tìu xỉ tzụ tzấu ziêm Đắc Lắc, nải bez tzụ quy phim kếu thu thanh coz lấy Mo mài cáo nghìn nhiếu hải. Đơn vị tư vấn sẽ tzấu nải tìu xỉ kếu Viện Âm nhạc bez tzấu sầu tầu, tẩy pung nhây xỉ bez ló hiuz di sản”./.

VOVTN – Biên dịch

Sơn La tziểu pịa coz nhủng di tích tzấu diều diẻo

Pliến tóng lịch sử lưu niệm Trung đoàn 52 Tây Tiến  bez tóng di tích kềnh mày muz ziêm Mộc Châu, thiết tzâyz can Quang Dũng nhây tìu phây Tây tiến- Quang Dũng bez chiến sĩ ziêm Trung đoàn, nayz pliến tóng quyangz 5 thin thiz đao.

Pliến di tích bez nom tóng tzùn gzáo còn diều cách mạng  pun miền màn, khez miền tháo diẻo, loz hiuz nháng háy bộ đội kếu miền màn boz Pháp.
Ông Đinh Hồng Phúc, Trưởng ban cunz xiêuz pliến tóng lưu niệm Trung đoàn 52 Tây Tiến pun hiuz:

“Pliến tóng lưu niệm tuz thiết tzâyz can  nhà thơ Quang Dũng nhây tìu phây Tây Tiến, thính khez miền tháo nayz tuz mảng di tích plâyz hangz tìu phây nhây nhiếu, tzuôngz nháng háy boz tzạ gziếu kuaz nhây câuz”.

Cú Nguyễn Thị Hoa, Phó Chủ tịch UBMM thị xã Mộc Châu pun hiuz, coz di tích cấp pièo kuaz  hả liệp tzièng ban cunz xiêuz, phụ xú pun khez miền tháo diẻo, tuz coz nom công ty tò pịa tour hít tò khez tháo Mộc Châu hangz: Hang Dơi, Di tích lịch sử lưu niệm Trung đoàn 52 Tây tiến, Di tích đồn Mộc Lỵ…Ziệt nháng tzíp hòng pez thin luồn khez tháo diẻo, tuz hòng tỷ nhàn.

“Zia bua hắm tày poz coz nom tóng ziều diẻo, tóng di tích liều tò khez miền tháo diẻo bez tìu kềnh họp lấy, zả xiêuz mảng lống di tích, anhz pến tóng pun khez tháo diẻo”.

Can Tiến sĩ Tống Thanh Bình, Phó trưởng bộ môn Lịch sử, Khoa học kếu xã hội, họ tòng đại học Tây Bắc, ói xiêuz mảng tuz lống di tích  kếu tzấu ziều diẻo, máy tan tzụ quy hoạch lống, tzấu coz cồng tềnh, dịch vụ bez anhz tzụ cấu tháo coz nghìn nhiếu ziêm di tích, bez tzụ loz hiuz đô liều tzấu thinh tóng di tích mày muz hangz háy, ziêm nảy tày xính iu tuz khez tháo diẻo thamz.

“Gang hít bua hả mày tziéng coz tìu câuz ziêm di tích bez bua tzùn thông, gzáo pủi hứng dân viên, thính nìn bua hiuz đô duốn vuồn hoá, lịch sử ziêm nayz, chuổng nảy tzùn thông can thàm tìu chaoz pun khez miền hiuz. Can zia nayz bez tìu khziếm pun miền tzấu ziều diẻo”.

Mộc Châu máy tan bez tẩy pung duổi, bez anhz mày thàm tìu ziềm lắm, mày còn ziều lịch sử. Xiêuz mảng lống di tích kếu tzấu ziều diẻo bez nom khzáng thính Mộc Châu cào phát hiéng, cáp puổn tzùn Mộc Châu pháo bản đồ ziều diẻo tzuống lùng điaz./.

Trấn Long VOVTB - Nghiệp dịch

​