Knăm ngă yang luh phŭn asăt mơ̆ng mnuih Bahnar

VOV4.Êđê - Hŏng mnuih ƀuôn sang djuê ana Bahnar ti čar Gia Lai, knăm ngă yang luh msăt (Et tuh klŏk) yuôm bhăn êdi, kyua anei jing knăm tal êlâo hlăm klei hdĭp mơ̆ng sa čô mnuih djuê ana Bahnar. Knăm anei amâo djŏ knŏng čiăng lač jăk kơ yang, ba m’ĭt klei čang hmăng kơ phung yang đru răng mgang hđeh suaih pral, đĭ hriê kơ prŏng ƀiădah anei jing knăm bi mklă hđeh anei jing mnuih hlăm gŏ sang, djuê ana lehanăn êpul êya

Hluê si khua mduôn Y Thành, 66 thŭn ti ƀuôn K’Dung, să H’ra, kdriêk Mang Yang, čar Gia Lai, đưm đă lă êlâo dih mnuih Bahnar mâo klei mĭn: Grăp čô hđeh dưi k’kiêng leh anăn dưi dlăng jing mnuih, jing sa čô hlăm gŏ sang, djuê ana leh dưi mkŏ mjing knăm ngă yang luh phŭn asăt leh anăn mâo anăn. Kyuanăn, knăm ngă yang luh phŭn asăt jing klei bhiăn yuôm bhăn, jing klei hơ̆k mơak, jing bruă klam mơ̆ng gŏ sang hŏng hđeh anăn:

 “Êjai hđeh mrâo k’kiêng ka luh phŭn asăt, ka mâo anăn knŏng dlăng msĕ hŏng hluăt, hŏng hdăm, jing hlô mnơ̆ng, ka jing mnuih ôh. Tơdah hlăm wưng anăn hđeh awăt asei, tăm djiê hĕ, amĭ ama leh anăn gŏ sang ba nao dơr, amâo mâo mkŏ mjing klei čang ênuh. Tơdah adiê khăp, hơêč hmưi kơ hđeh luh phŭn asăt, amĭ ama, găp djuê hđeh anăn hơ̆k mơak, mkŏ mjing klei ngă yang luh phŭn asăt leh anăn pia anăn. Mmông anăn hđeh anăn klă klơ̆ng dưi dlăng jing mnuih. Tơdah hđeh anăn tăm djiê hĕ (wăt kơ 1 mmông leh dưi ngă yang luh phŭn asăt) srăng mâo amĭ ama, gŏ sang mkŏ mjing klei čang ênuh, čuh ŭn, čuh êmô…msĕ hŏng djiê sa čô hlăm gŏ sang”.

Ăt hluê si khua mduôn Y Thành, hlăm wang hdĭp mơ̆ng grăp čô mnuih Bahnar srăng găn 3 klei ngă yang yuôm bhăn, mâo: Klei ngă yang luh phŭn asăt leh anăn pia anăn – mkŏ mjing êjai hđeh mrâo luh phŭn asăt, leh anăn jing knăm bhur ƀăng knga – mkŏ mjing êjai hđeh thâo rui amâodah mrâo thâo hriăm êbat leh anăn knhal tuč jing Knăm hriê kơ prŏng. Jih tlâo knăm anăn čiăng akâo klei êđăp ênang, hmăng hmưi yang k’up mgang, lăn adiê hơêč hmưi, mâo klei suaih pral, mâo klei thâo, kreh kriăng mă bruă knuă, êđăp ênang jih klei hdĭp ( Knŏng knăm hriê kơ prŏng kreh mâo gŏ sang thâo mâo kơh mkŏ mjing kơ hđeh mơ̆ng 9 truh 11 thŭn, mphŭn mâo klei čŏng thâo săng, čŏng thâo hlăm, nao wah kan, bêč čĭm…)

Ƀiădah, knăm ngă yang luh phŭn asăt mâo bih tŭ yuôm hĭn kyua knăm anei amâodjŏ knŏng đru kơ hđeh jing sa čô hlăm gŏ sang leh anăn yang ƀuôn, ƀiădah lŏ jing wưng brei kơ gŏ sang bi êdah klei lač jăk kơ phung yang k’up mgang leh kơ hđeh anăn găn hlăm wưng anak ĭ. Hŏng boh tŭ dưn yuôm bhăn anăn, Knăm ngă yang lu phŭn asăt ăt mâo êpul êya mnuih Bahnar dlăng yuôm bhăn leh anăn kriê pioh. Khua mduôn Y Thành, mñă ktang:

“Mnuih Bahnar hmei truh kơ ară anei ăt djă pioh klei ngă yang luh phŭn asăt anei. Kyua anei jing hdră bhiăn yuôm bhăn dlanwg kơ hđeh jing anak mnuih, jing sa čô hlăm êpul êya yang ƀuôn. Anei ăt jing knăm tal êlâo yuôm bhăn hlăm klei hdĭp mơ̆ng mnuih Bahnar čiăng akâo kơ yang hơêč hmưi, kơup mgang brei kơ hđeh đĭ hriê kơ prŏng, suaih pral truh kơ mduôn…”

Čiăng mkŏ mjing klei ngă yang luh phŭn asăt kơ hđeh, leh k’kiêng hđeh anăn, dŭm čô hlăm gŏ sang bi mprăp mnơ̆ng ngă yang, bi trông čhai leh anăn duah anăn kơ hđeh anăn. Klei ngă yang dưi mkŏ mjing điết prŏng hluê si klei thâo mâo mơ̆ng gŏ sang, ƀiădah mnơ̆ng ngă yang srăng mâo jing sa drei mnŭ ăm, 2 čeh kpiê. Êngao kơnăn, ayŏng adei, găp djuê bi đru, bi mkrum thiăm kpiê čeh, mnŭ, bip…ngă klei đru, hơ̆k mơak mbĭt, mkŏ mjing klei bi mguôp, bi khăp hlăm găp djuê.

Gŏ sang iêo pô ngă yang mkŏ mjing klei ngă yang. Răk klei ngă yang, pô riu yang iêo anăn hđeh anăn čiăng kơ yang hơêč hmưi, mâo klei suaih pral, kreh kriăng mă bruă knuă, êđăp ênang jing klei hdĭp. Hlăm sang krum đưm, pô riu yang Rưk ti ƀuôn K’Dung, să H’ra, kdriêk Mang Yang, čar Gia Lai kwưh:

“Ơ Phung yang, hruê anei, gŏ sang ngă yang luh phŭn asăt kơ hđeh anei. Akâo kơ phung yang hơêč hmưi klei suaih pral, klei djăp, amâo mâo ênoh duam, čiăng kơ phung yang kơup mgang, rông ba, ktrâo atăt kơ hđeh đĭ hriê kơ prŏng. Akâo kơ lăn adiê hơêč hmưi brei hđeh prŏng hmar, mâo klei suaih pral. Kriăng mă bruă knuă, êđăp ênang jing klei hdĭp…”

Leh klei ngă yang, grăp čô dôk gŭ huă ƀơ̆ng hơ̆k mơak kơ hđeh leh luh phŭn asăt, hơ̆k mơak hŏng gŏ sang mâo sa čô mrâo. Bi kpiê ngă yang luh phŭn asăt srăng brei kơ pô mă ƀuê tal êlâo. Anei jing klei lač jăk mơ̆ng gŏ sang hŏng pô mă ƀuê đru kơ kơ amĭ dưi k’kiêng anak êđăp ênang, leh anăn khua mduôn hơêč hmưi…Mmông anăn gŏ sang bi mlih yơh anei blŭ pia, hluê si anăn hđeh anăn. Sitôm hmô hđeh anăn Tâm, săng iêo jing ama Tâm, Amĭ Tâm, Aê Tâm, aduôn yă Tâm…mnuih Bahnar đăo knang: Leh klei ngă yang luh phŭn asăt, hđeh anăn srăng mâo klei hơêč hmưi, mâo klei suaih pral, kriăng mă bruă knuă, êđăp ênang./.

Viết bình luận