Tàm jal mờ trồ pa jơh mìu, bi Rah Lan H’Yuất (kòn cau Jarai), ơm tàm ƀòn Ama Nhiu, sàh Ia Rbol, lòt tàm ƀlàng sre đah ngkời hìu toès nhơ̆t ai mpồl kơnrồ in. Bi yal, ùr bơklau bi bau bơh nam 2018, geh 3 nă kòn dềt, geh mè bèp 2 gah pà ai dồ ết ù ơm mờ bàr pe sào ù sre. Sih tam kòi ờ tơl kis, 2 nă ùr bơklau pal lòt lơh broă apah nàng rcang tàm rài kis. Bi H’Yuất brơn brài đơs: nam 2024, bơh broă lơh tơrmù rƀah bơh Dà lơgar dê, hìu bơnhă geh dong kờl dùl nơm kơnrồ dra mờ 3 tơlak đong nàng lơh wàng ròng. Tus tŭ do, kơnrồ dra neh deh geh 1 nơm kòn bè mờ rcang deh kòn dơ̆ 2 tai:“Bơh ròng kơnrồ, tam phan, ùr bơklau bi lòt lơh apah koh tào ai cau in tai den tàng priă lơh geh nam do geh pơgăp 100 tơlak đong, mờ rơ̆p lik klàs rƀah tàm lồi nam do. Tŭ do ùr bơklau bơdìh mờ lòt lơh broă apah, rơ̆p jơh nùs ròng kơnrồ, nàng kơnrồ in pơn jat tai deh kòn lơh geh uă mpồl tai, 1, 2 nam tus rơ̆p tăc ƀà nàng geh priă lơh hìu”.

Tàm ƀòn Ama Nhiu, sàh Ia Rbol, gĭt nđờ jơ̆t hìu bơnhă geh dong kờl kơnrồ dra jat Broă lơh jơnau kờñ Dà lơgar bè hìu bơnhă bi Rah La H’Yuất. Tàm khà hơ̆, bi Rah Lan H’Yuân geh dong kờl nam 2024. Mờr 2 nam pa do lơh mìr ƀà mờ tơryang tơryồng ròng siam kơnrồ, tus tŭ do bi neh geh 2 nơm kơnrồ dờng mờ 1 nơm kơn bè. Bi Rah Lan H’Yuân pà gĭt:“Dà lơgar pà kơnrồ, kwang bàng lòt tơn tàm hìu nàng bơto pơlam lơh wàng ròng đah ngkời hìu, ngai pơgăp bơh 60 tus 70 thơk, lơh gơ in ha niam. Bơdìh mờ hơ̆ gam bơto pơlam broă tam nhơ̆t, cĭt vaccine rcang lài kơryan kòp ai kơnrồ in, kơnờm bơh hơ̆ kơnrồ pràn kơl dang, deh kòn niam ngan. Tŭ do pal jơh nùs ròng kơnrồ nàng lik klàs rƀah. Kơnrồ deh uă tai den rơ̆p tăc nàng lơh dờng niam wơl hìu ơm, ròng 2 nă kòn lòt bơsram sră”.

Lơh jat gùng dà broă lơh bơh Đảng mờ Dà lơgar dê bè tơrmù rƀah kơnhăp jŏ, Anih duh broă Làng bol ƀòn drà dờng Ayun Pa (yau) neh lam lơh uă broă lơh dong kờl hìu bơnhă rƀah, hìu bơnhă pa lik klàs rƀah, hìu bơnhă cíñ sác mờ làng bol jơi bơtiàn dồ ết nă cau. Ngui jơh bơta ƀuơn bơh ƀlàng nhơ̆t geh is uă ngan, tiah do lơh jat broă lơh pà kơnrồ dra mờ neh gŏ geh cồng nha uă ngan.

Mò Nay H’Bloanh, kông cứk Niam chài sàh Ia Rbol pà gĭt, bơh nam 2021 tus tŭ do, jơh gùt sàh geh rlau 230 hìu bơnhă geh dong kờl kơnrồ mờ be dra nàng bơtàu tơnguh ròng phan. Lài mờ tŭ jàu kơnrồ, sàh bơyai lơh pơrjum sac rơ wah cau dờp geh bơta dong kờl, ring bal rơwah kơnrồ sơntìl, dong kờl priă jền mờ bơta chài lơh wàng ròng, ròng siam mờ rcang lài kơryan kòp. Mò Nay H’Bloanh pà gĭt, kơnờm geh bơto pơlam nền nòn, tŭ dờp kơnrồ, ală hìu bơnhă ndrờm gĭt broă ròng kơnrồ, mpồl kơnrồ dờng niam, deh kòn niam, pơgồp bơnah dong uă hìu bơnhă brồ guh lik klàs rƀah:“Să tờm añ mờ kwang lam bồ thôn pơgồp bal mờ ala mat mpồl lơh broă, gah broă, mpồl cau bal sàh dê lòt tus tàm tơl hìu bơnhă geh pà kơnrồ nàng mblàng yal, hòi jà khi in lơh wàng ròng kơnrồ lik đah ngkời hìu nàng ròng mờ sền gàr tiah ơm sàng goh bal. Lơh wàng ròng jat tơl jơnau sồr ròng. Bol añ kung bơto pơlam khi in bè bơta chài ròng kơnrồ, be sơntìl lơh bè lơi nàng phan ròng in deh kòn, lơh geh tai priă jền”.

Sàh Ia Rbol geh tơmut bal bơh 2 sàh Chư Băh mờ Ia Brol yau, geh rlau 10 rơbô 220 nă cau, tàm hơ̆ geh uă ngan là làng bol kòn cau Jrai. Ồng Nguyễn Chí Cường, Củ tịc Anih duh broă Làng bol sàh yal, rài kis lài do bơh làng bol dê gam uă kal ke, khà hìu bơnhă rƀah uă. Kơnờm bơta sền gròi bơh Đảng mờ Dà lơgar bal mờ ală broă lơh dong kờl broă lơh sa, ù ơm, ù lơh sa, bơto bơtê broă lơh... khà hìu bơnhă rƀah gơmù pràn gam 0,9% mờ pơnđơl pràn lơh ngan tàm nam 2025 gam 0,5%. Tàm ală broă lơh, broă lơh pà kơnrồ dra neh mờ cèng wơl cồng nha loh làng, dong uă hìu bơnhă geh ală bơta ròng phan bơtàu tơnguh lơh sa. Ồng Nguyễn Chí Cường pà gĭt, sàh gam pơn jat tai lam lơh bàr pe broă lơh dong kờl làng bol tàm broă bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn, tơn jơh jơgloh tơrmù rƀah:“Lơh geh ală bơta ai làng bol in geh broă lơh sa bơtàu tơnguh lơh sa mờ ală broă lơh dong kờl kòn sơltìl, tàm tơngai tus, Anih duh broă Làng bol sàh pơn jat tai gàr niam broă lơh pà kơnrồ mờ be ai làng bol in nàng lơh bơta kơldìng dong kờl bơtàu tơnguh ròng phan ai ală hìu bơnhă in. Mơkung kơlôi sơnơng tai ală broă lơh, broă lơh tơrmù rƀah nàng dan mờ ală kấp geh gơnăp gơnoar pơn jat tai dong kờl tam gơl rơndăp tăp sèng phan tam, phan ròng nàng làng bol in geh gùng dà bơtàu tơnguh lơh sa pa rlau tai, nàng kờñ tơn jơh jơgloh, tơrmù rƀah kơnhăp jŏ rlau tai”.

Kơnờm broă lơh dong kờl, bơta jơh nùs tàm broă lam lơh mờ lơh ngan sơr lèt gan kal ke bơh làng bol dê, broă lơh dong kờl kơnrồ dra tàm sàh Ia Rbol neh mờ gam lơh ngan ngồn gơ gơs cồng nha tơrmù rƀah. Tơl nơm kơnrồ, tơl nơm wàng ròng dềt ndrờm là ntùng guh lơh sa, dong làng bol sơr lèt gan kal ke.