Hìu bơnhă ồng Lê Đăng Nguyên, ơm tàm xã Ea Bông, kơnhoàl Krông Ana, càr Dăk Lăk sơnđờm broă ròng sềm bar bèt bơh nam 2018 mờ broă do gam lơh geh priă jền tờm ai hìu bơnhă in. Jat ồng Nguyên, tàm 3 nam pa do, giă tăc rơsòn sềm bar bèt ờ hềt lơh gơlik tàm càr dê sùm gơmù. Tiah ròng sềm bar bèt ngai sơlơ ờ hoan geh, phan sa bơh sềm bar bèt dê ngai sơlơ gơmù den sềm bar bèt kal ke ngan nàng tơnguh mpồl, kal ke gàr tơl bơta niam bơkah tăc mờ lơgar ndai. Ồng Lê Đăng Nguyên, đơs:“Tŭ do uă ngan là broă tăc mờ lơgar ndai lơm, tài bơh tŭ do giă tăc ờ uă, bơta kwơ phan bơna gàr tơl bơta niam bơkah tăc mờ lơgar ndai kung kal ke sơl. Tŭ do ală bơta tàm hìu ròng sềm bar bèt, broă lơh sàng goh, dà lơh sùh sù iò ai gơ in kung là bơta gơrềng nàng lơh ală bơta ờ lơh geh jơnau sồr bè bơta sàng goh den he pal lơh bè lơi nàng pơs wàs sàng goh tiah ơm, sàng goh phan ngui sa den hơ̆ sồng lơh geh tơl jơnau sồr hơ̆ sồng tăc mờ lơgar ndai niam”.

Kung sơnđờm broă ròng sềm bar bèt bơh nam 2018, hìu bơnhă bi Ngô Thị Thu Thảo, ơm tàm xã Ea Kmút, kơnhoàl Ea Kar, tŭ do geh 2 nơm hìu ròng sềm bar bèt mờ anih lơh gơlik rơsòn sềm bar bèt. Bi Thảo pà gĭt, tài bơh giă rơsòn sềm bar bèt ờ hềt lơh gơlik gơmù mờ ờ kơ̆ kơl jăp, lơh kal ke ai cau ròng sềm bar bèt in den tàng anih lơh gơlik bơh bi dê ờ tơl phan lơh. Bơdìh mờ hơ̆, drà kă bro lơgar ndai sồr ngai sơlơ tơnguh uă rlau tai jơh bal bè kơldung ơn mờ bơta niam bơkah, sồr cau ròng sềm bar bèt pal tam gơl. Bi Ngô Thị Thu Thảo đơs:“He pal bơto bơtê uă rlau tai bè bơta chài ròng sềm bar bèt nàng lơh bè lơi sền gàr hìu ròng sềm bar bèt nàng gơ in lơh geh tơl jơnau sồr. Gơwèt mờ anih lơh gơlik den pal gàr niam bơta tam gơl pah ngai kơldung ơn nàng tŭ đơs tus Việt Nam den he kung geh 1 phan bơna nàng cau in đơs tus”.

Ea Kar là tiah geh rlau 300 hìu ròng sềm bar bèt, uă ngan rlau jơh càr Dăk Lăk dê. Ồng Lê Đình Chiến, Phó Củ tịc Anih duh broă làng bol kơnhoàl Ea Kar pà gĭt, srơh lơh hìu bar bèt, ròng sềm bar bèt mờ pơn jồ sềm bar bèt  tus tàm ù tiah kơnhoàl dê bơh nam 2016, tus tŭ do hìu ròng sềm bar bèt geh tàm jơh 16 xã, ƀòn drà dềt dê. Anih duh broă làng bol kơnhoàl neh ai lơh jat ală sră nggal sồr làng bol, mpồl lơh sa kă bro lơh jat ală jơnau sồr bơh adat boh lam dê bè sền gàr tiah ơm kis, mblàng yal ală jơnau sồr bè lơh hìu ròng sềm bar bèt, is ồn là mblàng yal broă rcang lài kơryan kòp, gròi sền kòp, gàr niam bơta sàng goh gơwèt mờ phan bơna rơsòn sềm bar bèt dê. Ồng Lê Đình Chiến pà gĭt:“Tŭ do kơnhoàl gam bơt bơtàu ală phan bơna OCOOP, den gam lơh geh ai bàr pe xã mờ bàr pe hìu ròng sềm bar bèt in lơh mờ lơh ngan lơh geh bơh 1 tus 2 mpồl lơh broă phan bar bèt chàng bơh Ea Kar dê. Tŭ do Cơldŭ Broă lơh sa den ală mpồl lơh broă geh gơnoar bal mờ ală xã, ƀòn drà dềt gam cribơyai mờ ală cau ròng sềm bar bèt nàng lơh geh ală mpồl lơh broă bal, mpồl lơh broă nàng lơh bal tàm broă lơh gơlik den hơ̆ sồng blơi, lơh phan mờ tăc mờ lơgar ndai tus tàm drà kă bro”.

Càr Dăk Lăk tŭ do geh rlau 1 rơbô hìu bơnhă ròng sềm bar bèt mờ rlau 1 rơbô 700 hìu ròng sềm bar bèt, cồng nha lơh geh bơh 8 tus 10 tấn rơsòn sềm bar bèt ờ hềt lơh gơlik dồ nam, lam lài tàm tiah Tây Nguyên mờ ơm tàm mpồl 10 càr, ƀòn dờng geh khà hìu ròng sềm bar bèt uă ngan rlau jơh gùt lơgar dê. Bulah bè hơ̆, broă ròng sềm bar bèt tàm càr Dăk Lăk gam gơtìp uă ngan kal ke mờ bơta lòng bè pơlam gùng dà rơndăp ù tiah ròng tờm, lơh gơlik, lơh phan bar bèt mờ tăc bro phan bơna, atbồ bơta niam bơkah mờ bơt bơtàu mat kă bro. Is ồn là ờ tơl bơta pơgồp bal đah ală anih ròng sềm bar bèt mờ jòi blơi lơh gơlik, bơtàu tơnguh drà kă bro, bơt bơtàu mat kă bro tơnguh uă bơta kwơ. Bè ală broă lơh nàng tă bơsong ai gah ròng sềm bar bèt tàm tơngai tus in, ồng Trần Ngọc Sơn, drơng broă Ci kụk Ròng phan mờ Gah lơh sơnơm phan ròng càr Dăk Lăk, đơs:“Càr pal ai gùng dà broă lơh nàng lơh ală Jơnau neh lơh nền, geh ală broă lơh, broă dong kờl mờ broă bơsong tơl làm nàng bơt bơtàu gah phan bar bèt chàng Dăk Lăk kơ̆ kơl jăp. Gơwèt mờ Anih duh broă làng bol ală kơnhoàl, ƀòn dờng pal lơh ală jơnau hìu ròng sềm bar bèt, sră wăc sềr rùp ală bơta geh ngan hìu ròng sềm bar bèt lơh ală bơta nàng jat ngui măi mok yal tơngĭt jơnau tàm broă lơh atbồ pơlam gùng dà bơtàu tơnguh hìu ròng sềm bar bèt. Pal lơh geh tơl ală bơta ƀuơn ngan nàng dong kờl ai ală anih kă bro, mpồl lơh sa kă bro in bơtàu tơnguh hìu ròng sềm bar bèt, lơh phan bar bèt, lơh gơlik, tăc bro geh ƀuơn ngan mờ geh ală broă lơh kơ̆ kơl jăp nàng bơtàu tơnguh gah phan bar bèt jat gùng dà kơ̆ kơl jăp”.

Gơtùi gŏ broă lơh dờng ngan bơh gah lơh phan bar bèt chàng tàm càr Dăk Lăk dê là broă ròng sềm bar bèr gam hòi là sềm rơtèt, rơbèt pa bơtàu tơnguh jăt broă lơh is, ờ geh broă pơgồp bal lơh, ờ lơh geh măt kă bro, mìng tăc bè ờs den tàng priă lơh geh ờ hềt di pal. Bè hơ̆, broă lơh lơi nàng gah phan bar bèt tàm càr Dăk Lăk bơtàu tơnguh kơ̆ kơl jăp, cau lơh ƀăo mờng cih jơnau do geh dơ̆ lùp ồng Nguyễn Văn Hà, Phó Kwang atbồ Sở Broă lơh sa sươn sre mờ Bơtàu tơnguh ƀòn lơgar càr Dăk Lăk dê bè tơngu me do.

Ơi, ơ ồng, càr Dăk Lăk gam lam bồ tiah Tây Nguyên dê bè khà hìu ròng sềm bar bèt, mơya broă ròng mìng geh lơh dềt, lơh is, bơta do lơh gơrềng bè lơi tàm broă bơtàu tơnguh gah ròng sềm bar bèt tàm càr Dăk Lăk dê?

Ồng Nguyễn Văn Hà: “Tàm tơngai pa do neh geh ală tiah ròng sềm bar bèt uă, kung neh gơlik geh broă khà hìu ròng sềm tàm 1 tiah lơh geh uă ir, lơh ờ niam tus mờ broă ờ cèng geh cồng nha bè jơnau kờñ. Dùl bơta tai là tŭ bơcri priă lơh hìu ròng sềm bar bèt geh ờ uă hìu lơh jăt broă đờm jăt bal, ờ hềt sền gròi nền nòn bè bơta chài, hơ̆ sồng ai geh tiah nàng lơh hìu ròng sềm rơbèt, den tàng neh geh cau tă mờ khà uă priă, mơya khà rơsòn sềm geh ờ uă den tàng ờ hềt geh cồng nha. Mờ kung geh ờ uă hìu kung neh lơh rềp mờ ƀòn ơm kis mờ ờ lơh jăt broă ngui săp ntas di jăt mờ jơnau geh ai, den tàng lơh gơrềng ờ niam uă ngan. Pa do càr kung neh sồr mờ ai geh jơnau pal jăt mờ lơh glài ală cau lơi lơh gơtìp lơngañ tàm broă ròng sềm bar bèt tàm ƀòn ơm kis mờ broă do neh geh lơh niam”.

Ơi, gơtùi gŏ là cau ròng sềm bar bèt tàm càr Dăk Lăk kung gam kơ̆p gơn uă tàm bơta bơtoah bal mờ rềs àr tŭ lơh hìu ròng sềm bar bèt. Bơta do loh làng lơh gơrềng uă ngan tus mờ broă bơtàu tơnguh kơ̆ kơl jăp gah phan do dê. Den tàng càr rơ̆p geh gùng dà broă lơh bè lơi nàng bơsong bơta do, ơ ồng?

Ồng Nguyễn Văn Hà: “Gơwèt mờ gah phan ròng sềm rơbèt is ồn ngan, ờ ndrờm mờ ală gah broă ndai, mờ gam gơrềng uă bơta ngan. He mìng ai geh gùng dà broă lơh bè rơndăp ù tiah mờ tŭ neh bơcri priă den pal ai bơh tàm uă bơta. Tŭ do geh mpồl lơh sa kă bro geh ală gùng dà broă lơh nàng sền tiah hơ̆ geh di pal mờ jơnau kờñ bè broă ròng sềm bar bèt lah ờ nàng ai broă lơh drơng ala ai làng bol in git nàng bơcri priă di. Nàng bơtàu tơnguh kơl jăp tàm tơngai tus, di gơlan khà hìu ròng sềm bar bèt tàm càr Dăk Lăk rơ̆p bơtàu tơnguh uă rơlao mờ tŭ do mờ geh tam pà tiah tờm mờ ờ tờm bal mờ gah lơh sa suơn sre tàm tơngu me iăt bơh tàm bơta mùl màl bơh broă lơh gơs phan  kung bè iăt jơnau sồr bơh Ƀộ Broă lơh sa dê bal mờ broă mờng chài bơh ờ uă càr geh broă mờng chài ròng sềm bar bèt kơl jăp tàm tơngai tus, tàm hơ̆ geh đơs tus ờ uă tơngu me, tàm hơ̆ geh broă rơndăp ù tiah ròng hơ̆ sồng gùng dà broă lơh bè lơi nàng dong kờl lơh pràn broă pơgồp bal lơh, hơ̆ sồng bơ̆t bơtàu khà măt kă bro, bơtàu tơnguh phan geh lơh nền nòn mờ bơto sồr bè đah bơta chài nàng lơh bè lơi cau ròng sềm bar bèt in git bơta chài niam mờ pal geh tơngu me bơto sồr mờ pơlam. Bè đah rơndăp broă den bol añ gam hòi jà geh tơngu me do”.

Ơi, bơta kal ke gơwèt mờ cau ròng sềm bar bèt kung bè mpồl lơh sa kă bro lơh sềm bar bèt chàng tàm càr Dăk Lăk là broă atbồ bơta bơkah mờ lơh geh măt kă bro nàng tăc mờ drà kă bro lơgar bơdìh. Bè broă do, gah lơh sa suơn sre rơ̆p geh ală broă dong kờl bè lơi, ơ ồng?

Ồng Nguyễn Văn Hà: “Tài bơta kwơ bơh phan bar bèt uă ngan, den tàng bè đah drà kă bro den bơdìh mờ broă tăc tàm lơgar den drà kă bro lơgar bơdìh là dùl broă lơh wèt tus tàm tơngai tus bơh gah lơh bar bèt chàng lơgar Việt Nam đơs bal, tàm hơ̆ geh càr Dăk Lăk. Den tàng ală jơnau kờñ he pal lơh di pal mờ ală khà bơh ală lơgar blơi mờ he pal geh dùl mpồl lơh broă niam bơh broă lơh tus mờ broă blơi, lơh ing, lơh ngan nàng geh ală jơnau kờñ tăc mờ lơgar bơdìh. Den broă do kung là broă geh ai tàm gùng dà broă lơh bơh Rơndăp broă lơh lơh tus do dê sơl”.

Ơi, dan ưn ngài Nguyễn Văn Hà bè ală jơnau ồng neh yal pa do.