Tu tơrnò nhai hàm geh mat hòi jak chài là Spodoptera frugiperda, gơwèt jơi geh nđar nsàp, jơi Kung kìm mang.

Bơta is rơmis bơh tu tơrnò nhai hàm dê.

Rài kis bơh Tu tơrnò nhai hàm dê sơrlèt gan 4 dơ̆ deh dùh tàm hơ̆ geh tăp, tu kòn (sơnam dơ̆ 1 tus sơnam dơ̆ 6), tu mờ dờng gơs tu tơrnò.

Bơta is rơmis rài kis, ơm kis mờ bơta mờng kis.

Neh dờng gơ gơs tu dam jòng ờs mờng 16 milimét, gơ lì nđar jòng ờs mờng 37 milimét. Bơnah nđar nđap rơtĕp rơtèl dum luanh dùl êt, gur pàl mờ dùl rơtĕp rơtèl rùp să bè plai lềng dà gur bò- rơmĭt bè rơhe tàm tŭ ală bơta is rơmis do tềng nđar nđăp bơh tu me dê ờ loh làng. Tu dờng kis bơh 12 tus 14 ngai, kờñ jòi sa tàm trồ mang, trồ ngai den jòi tiah dùl êt àng tơngai nàng ơm dòp; digơlan sền gŏ tu dờng ơm tàm đo tơngời bơh tờm tơngời dê tàm trồ ngai.

+Tăp: Deh gơ gơs rơsòn tăp, tăp rùp să bè rùp plai ù ơnàng pơgăp 0,75 milimét; pa deh rùp să bò bè dà toh, bò tơlir, tŭ mờr diah kòn tam gơl gơs dà dum luanh dùl êt.

Sùm gŏ rơsòn tăp geh deh tềng hơđang nha tờm tơngời dê. Tơl rơsòn tăp geh bơh 50 tus 200 nai tăp tàm dùl rơsòn, gơ dăp gơs bơh 2 tus 3 tăp mờ geh glòm bơh dùl tăp tơrnò dum bò- gur pàl. Dùl nơm tu me dờng geh pràn deh bơh 6 tus 10 rơsòn tăp ndrờm mờ bơh 1 rbô tus 2 rbô nai tăp. Tơngai tăp diah kòn tơnơ̆ bơh 2 tus 10 ngai, kờp bal bơh 3 tus 5 ngai tàm bơh duh bơh 20 tus 30 độ C.

+ Tu kòn: Tu kòn geh 6 sơnam, sơnam dơ̆ 1 tus dơ̆ 2 să jan tơlir dùl êt mờ rơmĭt dùl êt; sơnam dơ̆ 3 tus sơnam dơ̆ 6 geh uă rùp să krơi is bè bò dà toh, dum luanh dùl êt, dum luanh ngan, tơlir nha chi, tơrlir jù...gơ jăt tàm anih ơm kis phan sa.

+ Tu kòn sơnam dơ̆ 1 jòng pơgăp 0,5 milimét, tus sơnam dơ̆ 3 tu kòn jòng bơh 6 tus 9 milimét; sơnam dơ̆ 6 pràn tu kòn jòng bơh 30 tus 40 milimét.

Bơta is rơmis đal gĭt tu kòn:

Tềng bìng liang tu kòn sơnam dơ̆ 4 tus sơnam dơ̆ 6 sền gŏ loh rùp akhar Y sơlơ̆u dà rơmĭt, să ngkời dà jù mờ tơrnò kră jòng. Tềng măt ngkời kồ ndul dơ̆ 2 bơh hơđơm tus hơđang geh puan rơtĕp rơtèl jù geh rơndăp gơs rùp să bè hìñ vuông tŭ ală kồ ndai geh 4 rơtĕp rơtèl jù rơndăp gơs rùp hìñ thang. Tu ờ hềt dờng: Là tu gam tàm hìu kòn, dum luanh bè tĭp àng bơñà ngan. Tu dam ờ hềt dờng jòng bơh 13 tus 15 milimét ai tu me ờ hềt dờng jòng bơh 16 tus 17 milimét. Kồ ndul lồi dŭt geh 2 nơm lò.

Bơta is rơmis lơh aniai:

Mìng tu kòn lơm lơh aniai tàm tờm chi tam. Tu kòn sơnam dơ̆ 1 mờ dơ̆ 2 mờ sơnam dơ̆ 6 sa dùl êt mơya tu kòn sơnam dơ̆ 3 tus sơnam dơ̆ 5 sa uă, lơh aniai uă sơl.

- Tu kòn sơnam dơ̆ 1 tus sơnam dơ̆ 2 sa biểu ƀì tàm đah hơđang bơh nha bơnung dê lơh gơlik ală tềl tu sa rùp hìñ vuông halà hìñ chữ nhật bò mùl gŏ. Tu kòn sơnam dờng rlau sa jơh nha, ngkòng nha lơh gơlik ală trồm dờng bè mpồng pơnĕt sơl.

- Tu kòn è uă ngan mờ hă uă ngan phan tềng nha, lơngkòt tờm tơngời den tàng ƀươn ngan sền gŏ.

           Tờm chi ơm rơ̆.

     Tu kòn tu tơrnò nhai hàm digơlan sa rlau 300 phan tam, geh bal tơngời, bơkàu, khuah tương, kòi, tàu, biăp, blơn...mơya mìng sa uă tàm tờm tơngời, ngan là tơngời lơngồt, tơngời mbar, tơngời sa biăp, tơngời lơh phan siam phan ròng in.

            Gùng mŭt lơh bơtờp uă.

           Tu tơrnò nhai hàm digơlan mŭt mờ lơh bơtờp bơh:

- Tu kòn lòt bơh tờm do tus tờm chi ndai, bơh sươn do tus sươn ndai.

- Tu kòn, tu ờ hềt dờng, tăp tu geh tŭ là tu neh dờng lòt jăt phan bơna, phan sơrbì bơh tờm chi ơm tờm bè tơngời, nhơ̆t lơh phan siam phan ròng in...tàm ală tŭ jun ntrờn chi ơm kis tờm lòt gan tiah nhàr lơgar halà jăt phan bơna kă bro bơh lơgar ndai mŭt tàm Việt Nam halà đah ală xã, kơnhoàl, càr tàm lơgar.

- Tu neh dờng par is jòi anih deh tăp tàm bơta ngài pơgăp bàr pe rơhiang thơk tus gĭt nđờ jơ̆t kơi sồ.

- Tu neh dờng ntrờn ơm kis jăt càl digơlan gơ par ngài tus gĭt nđờ rhiang kơi sồ.

          Broă lơh rơcăng sơndră

         Rơcăng sơndră tu tơrnò nhai hàm bơh broă lơh gĭt bơta phan lơh aniai bal:

          1. Broă lơh tam phan

- Ngui sơntìl tơngời ờ huan gơtìp tu tơrnò nhai hàm lơh aniai.

- Jì jơh ñhơ̆t hòn lềng gùt dar sươn tơngời nàng kơryan anih ơm kis bơh tu neh dờng dê.

- Pŏ ù ìs rañ nàng tăp tu, tu ờ hềt dờng tàm ù chơ̆t halà gơtìp phan geh is gơ sơ̆t chơ̆t jơh.

- Tam tàm pơdar tơngời- kòi sre tơnơ̆ kàl tơngời tơn nàng gơ sơ̆t tu ờ hềt dờng tàm ù. Pŏ ù nền nòn kung pơgồp bơnah gơ sơ̆t tu ờ hềt dờng tàm ù.

           2. Broă lơh mờ tê

- Sùm lòt rwàng sươn sre, ngan là tàm tơngai tơngời căt bơh 3 tus 6 nha nàng gŏ rơsòn tăp, pik sang sơrbì halà chu pơrgŭc gơ.

- Ngui bùh bơnhă ồs halà dà sƀong dà tuh tàm lơngkòt tơngời gơ sơ̆t tu kòn.

         3. Broă lơh dă iơm mờ sơnơm

- Dă iơm mờ sơnơm, halà dă mờ đèng: Ngui dă klềp geh pheromone giới tính, iơm sơnơm sràt lơngồt halà dă mờ đèng nàng gơsơ̆t tu dờng.

- Dă chi tam: Tàm sươn tơngời tam bàr pe tờm nhơ̆t rwas, tơngời mbar gờñ rlau pơndrờm mờ tơngai kàl bal nàng pơndờm tu dờng tus deh tăp. Ngui sơnơm gơsơ̆t tu dờng, tă rơsòn tăp mờ ƀồm sơnơm gơsơ̆t tu kòn tàm ală anih dă chi tam.

         4. Broă lơh siñ họk

           - Ờ huan ngui ir sơnơm sền gàr phan tam hoá họk nàng sền gàr phan kwơ gơ sơ̆t tu tơrnò nhai hàm.

              - Ngui cế phẩm bơsềt tơlir, bơsềt bò, vi khuẩn Bt, virus NPV nàng ƀồm gơsơ̆t tu gam dềt.

            - Ròng, tơngklàs òng kis kơnờm mờ ală jơi phan sa puăc bè phan tiang sơkăp nàng rơcăng sơndră tu kòn.

          5. Broă lơh hoá họk

         - Ngui ală hoạt cất sơnơm sền gàr phan tam geh gơnoar ngui nàng ƀồm gơsơ̆t tŭ tu uă ngan tàm sơnam bơh 1 tus 2 (tơngai tơngời căt bơh 3 tus 6 nha), ƀồm ñàm làm tềng nha, tờm mờ lơngkòt tơngời tàm àng drim gờñ halà trồ mho mrềt niam.

        - Ngui ing 4 hoạt cất sền gàr phan tam rơcăng sơndră tu tơrnò nhai hàm: Bacillus thuringiensis, Spinetoram, Indoxacarb, Lufenuron.

       - Tŭ geh sơnơm rơcăng sơndră tu tơrnò nhai hàm tàm Sră cih mat sơnơm sền gàr phan tam geh gơnoar ngui tàm lơgar Việt Nam den ngui jăt jơnau bơto pơlam bơh cau lơh gơlik dê.

       - Ngui sơnơm sền gàr phan tam jăt bơta pal jăt 4 di.

         Tơngume sră rơklồn bơh anih tờm dong kờl bơto pơlam lơh broă sa sươn sre dà lơgar gơwèt Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn dê lơh.