Bơto pơlam bơta chài sền gàr mờ rơcăng sơndră tu kòp lơh aniai điều

VOV4.K'Ho- Tềng đăp bơta tam gơl trồ tiah dê, mìu tơngai nisơna, ñui ƀô mờ kòp ồm lơh bơtờp uă tàm tờm điều, tờm chi căt lơngkòt ờ uă, ờ ring bal, lơh gơrềng uă tus cồng nha lơh geh, khà plai điều lơh geh tàm ală nam rềp ndo gơmù uă ngan. Anih tờm Dong kờl bơto pơlam lơh broă sa sươn sre dà lơgar geh bơto pơlam bàr pe bơta chài jal mhar tơnơ̆ do:

1- Lơh sàng goh sươn điều:

- Nhai 11 tus nhai 12: Jì jơh nhơ̆t tàm sươn, pès koh jơh ală ñhơ̆t hòn lềng, khòm tơrgùm jơh ñhơ̆t sồ siă, ntê chi gơtìp tu kòp lơh aniai, nha gơjrùh chu hur nhhŭ. Jăt bơta mờng chài bơh rài yau, broă hur nhhŭ nàng bơtrơh nhui bô dô jơh.

- Jăt sền tu kòp lơh aniai tềng lơngkòt, nha bơnung nàng di tŭ rơcăng kơryan lài.

- Tàm tơngai rơcăng pik plai jì jơh nhhơ̆t hòn lềng, sồ siă mờ lơh pơnring măt ù nàng pik plai dum gơrung tàm ù.

2-Klah ntê, lơh gơs nsrum nha:

- Điều geh bơkàu tàm nhai 12 den tàng pal sền ngăc klah ntê lơh gơs nsrum nha gờñ, klah ƀà ală ntê lơngkòt dềt ờ pràn tàm nsrum nha kal ke geh bơkàu halà ờ huan geh bơkàu, mìng lời wơl bơh 2 tus 3 lơngkòt tàm dùl ntê. Koh sơrbì ntê ro, ntê gơtìp kòp.

- Tàm ală sươn điều jŏ nam, đah ală tờm điều geh nsrum nha tàm nđir bal gơtùi klah ƀà bơh broă koh jơh halà dùl bơnah ntê dờng nàng nsrum nha in ha pah.

- Tŭ koh klah ntê dờng pal koh di anih ngko ntê. Ngui dà sơnơm Booc-đô 1:4:5 halà zờu nhơ̆t sơrbì bong tềng măt koh nàng ờ huan gơtìp kơnàp, teh reh mờ tu kòp lơh aniai.

3- Sên gàr tơngai geh bơkàu, geh plai:

            - Lơh gơlik bơkàu sơlơ geh uă plai: Tŭ tờm điều geh bơkàu, geh plai gơtùi ƀồm bàr pe cế phẩm nàng tơnguh khà geh plai, ờ huan gơtìp gơrung plai mơda.

            4- Sươn điều kra jŏ nam, kòp lơh aniai uă ờ jai kơryan jơh: Pal òt sang tĕ mờ tam pa wơl. Pal kah là ngui ală sơntìl điều bơkiar sơntìl pa pràn neh geh Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn dờp, bè: PN1, AB29, AB05-08, ĐDH67-15, ĐDH102-293... Dùl lồ he tam pơgăp 200 tờm (yah đah tờm do mờ tờm ne là 8 thơk ñân 6 thơk) mờ geh klah rơha tơnơ̆ 8 tus 10 nam. Kàl tam jăt tơl tiah: bơh nhai 6 tus nhai 10, geh tiah gơtùi tam tàm kàl prang dilah rơcăng geh dà tuh.

5. Rơcăng sơndră mờ kơryan ñui ƀô

Geh 2 jơi ñui ƀô lơh aniai: Jơi ñui ƀô tơlir (Helopeltis theivora) geh uă ngan rlau jơh; jơi ñui ƀô pơrhê (Helopeltis antonii) ờ huan geh rlau.

Ñui ƀô gam dềt mờ neh dờng ndrờm lơh aniai ală phan mơda bơh tờm điều dê bè nha mơda, lơngkòt pa căt, bơkàu plai mờ gar mơda.

 - Broă lơh tam phan:

Ờ gŏ di ơn uă ir phơng đạm, ơn uă phơng kali tàm tơngai tờm điều pa căt lơngkòt, lơngkòt bơkàu mờ plai mơda.

Jì jơh ñhơ̆t hòn lềng, klah ntê lơh geh nsrum nha nàng sươn điều ha pah, kơryan anih ơm drơm sùm bơh ñui ƀô dê. Khòm tơrgùm jơh ntê, nha, bơkàu, plai gơtìp kòp cèng tơ̆p pơrgŭc nàng tơrmù bơta lơh bơtờp anih gơdram kòp.

- Broă lơh siñ họk:

Ròng ală jơi phan ờ gơ tàm rờm bơh ñui ƀô dê bè ngòñ jù, ngòñ rơmĭt (geh tiah hòi là ngòñ ràñ), kon kup sai, bung dờng sa phan ndai. Ngòñ rơmĭt là phan ờ gơ tàm rờm ngan rlau jơh, bol gơ sa tăp mờ ñui neh dờng bơh ñui ƀô dê.

Ngui cế phẩm bơsềt kis kơnờm Metarhizum anisopliae, Beauveria bassiana halà  Paecilomyces sp ƀồm gơsơ̆t ñui ƀô tŭ ñui ƀô gam dềt, khà sơnơm ngui jăt jơnau bơto sồr tềng kơldung sơnơm.

- Broă lơh hoá họk:

Ngui ală bơta sơnơm: Permecide 50EC, Peran 50EC, Tungcydan 60EC, Dragoannong 585EC, Wamtox 100EC, Tungrin 25EC, Sherbush 5EC, 10EC.. Khà sơnơm mờ bơta klài sơnơm jăt jơnau bơto pơlam geh cih tềng kơldung sơnơm.

Tơngai ƀồm sơnơm ƀă tàm ngan rlau jơh:

+ Tŭ tờm điều rơcăng căt nha pa, geh bơkàu.

+ Ƀồm sơnơm tàm àng drim gờñ halà tŭ trồ mho ờ huan tơngai tai. Ală ngai trồ tiah mờr geh mìu ñui ƀô lơh aniai uă ngan den tàng gơtùi ƀồm gờñ rlau. Dilah điều gam lì bơkàu ờ gŏ di ƀồm lài mờ 9 jiơ drim nàng bơkàu điều sơnđờm mòn plai.

+ Ƀồm tŭ ñui ƀô sơnam bơh 1 tus 3 là ƀă tàm ngan rlau jơh.

6. Rơcăng sơndră kòp ồm:

Kòp bơh bơsềt Colletotrichum gloeosporioides lơh aniai, sùm geh tàm tŭ trồ tiah sùh iò uă, mìu jŏ jòng mờ ờ huan geh tơngai. Kòp gơ tàm bơtờp kơnờm bơh dà mờ càl.

Kòp sùm geh tŭ điều cắt nha pa, geh bơkàu dòm halà sơnđờm geh plai. Ală tềl kòp dum luañ geh tàm lơngkòt mơda, nha, ntê bơkàu mờ plai.

- Tŭ gŏ bơta kòp gơbàn dùl êt den he ngui sơnơm sền gàr phan tam: DuPontTM  Kocide 46.1 WG, Norshield 86.2WG, New Kasuran 16.6WP, Tungvil 5SC, 10SC… Khà sơnơm mờ bơta klài sơnơm jăt jơnau bơto pơlam geh cih tềng kơldung sơnơm.

- Tơngai ƀồm sơnơm: Tàm tơngai tờm điều căt lơngkòt mơda, bơkàu dòm, plai mơda dilah tìp trồ tiah sùh iò uă, mhual uă den ƀồm sơnơm sền gàr phan tam nàng rơcăng sơndră lài mờ kơryan kòp. Ờ gŏ di ƀồm lài mờ 9 giơ drim nàng bơkàu in mòn plai.

- Broă ƀồm sơnơm: Ƀồm sùh ñàm jơh nsrum nha chi; dilah bơta sùh iò uă mờ jŏ jòng den gơtùi ƀồm dơ̆ 2 ( tơnơ̆ dơ̆ ƀồm dơ̆ dùl bơh 5 tus 7 ngai).

- Ngui dà sơnơm Booc-đô 1:4:5 bong tềng tờm bơh tờm điều dê.

Viết bình luận