Mờr 2 nam do, Mpồl Lơh broă bal Broă lơh sa sươn sre, Kă bro phan mờ Drơng broă lòt nhơl ƀòn brê bơnơm Hàm Rồng, ƀòn dờng Pleiku neh dờp geh bơta dong bơh mpồl dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre mpồl bơtiàn tàm broă lam lơh kơphê ờ ngui phơng hóa họk. Ồng Lâm Quốc Triều, Kwang ătbồ Mpồl Lơh broă bal pà gĭt, broă tam gơl bơta gĭt wă mờ bơta chài tam phan bơh broă lơh yau tus tam phan ờ ngui phơng hóa họk là jơnau kwơmàng ngan rlau jơh. Tàm 02 do, mpồl dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre mpồl bơtiàn neh pờ uă ơdŭ bơto pơlam bè tam phan ờ ngui phơng hóa họk, dong làng bol lơh broă sa ătbồ lơh sa bơh broă rwah sơntìl, tam phan tus tơnhàu mờ lơh kwèng mờ broă cih wơl tàm pang sră dềt tam phan nàng jòi gĭt anih tờm lơh gơlik phan bơna. Tŭ do, mpồl dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre mpồl bơtiàn neh dong Mpồl lơh broă bal lơh bal mờ mpồl lơh sa kă bro nàng tăc phan bơna mờ giă kas rlau tŭ lơh geh phan bơna. Ồng Lâm Quốc Triều, đơs: Mpồl neh pơgồp bal mờ mpồl lơh broă bal mblàng yal, hòi jà, pờ ală dơ̆ pơrjum, bơto pơlam ai làng bol in gĭt loh ală broă lơh tam kơphê bơh broă rwah sơntìl, phơng sih, sơnơm gơsơ̆t tu, tus dì tŭ tơnhàu. Bơta dơ̆ bàr là tàm ală tŭ lơh broă, đah mpồl dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre mpồl bơtiàn kung bơto pơlam ai mpồl lơh broă bal in mờ lơh broă mờ anih tờm dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre càr dê mờ geh anih tờm do pà phơng ai hìu tam kơphê ờ ngui phơng hóa họk in. Mpồl dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre kung neh dong mpồl lơh broă bal lơh bal mờ kông ty mờng tăc mờ lơgar ndai mờ kông ty do kung neh dờp blơi jơh phan bơna làng bol lơh broă sa sươn sre dê, giă đơs bal là dipal ngan.

Mìng tơnơ̆ 02 nam lơh broă lơh tơrlòng lài dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre mpồl bơtiàn, càr Gia Lai neh geh 2 mpồl tàm rơndăp broă lơh lơh tơrlòng lài mờ gĭt nđờ jơ̆t mpồl dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre mpồl bơtiàn ndai tàm ală xã. Ală mpồl dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre do neh bơyai lơh rlau 40 ơdŭ bơto pơlam, mờ rlau 2 rbô nă cau tus bal. Tơnggume bơto pơlam tơrgùm tàm ală jơnau sồr bơh broă lơh kơphê jŏ jòng, lơngăp lơngai lơh broă mờ bơta chài tam pa wơl kơphê. Ồng Võ Văn Kế, Kwang ătbồ Mpồl Dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre mpồl bơtiàn xã Ia Băng, kơnhoàl Đăk Đoa, pà gĭt: Dilah là cau làng bol jơi bơtiàn dồ êt nă cau den he bơto pơlam bơta chài mờ he pơlam khi in rơhời tus lơh sa lơh gơlik phan bơna mờ tơngguh uă bồ tơnggoh gĭt wă tam phan, jăt ngui jak chài măy mŏk dê. Ai gơ wèt mờ cau Yoan den he lơh mpồl tàm pơgồp bal, mpồl lơh bal mờ mpồl lơh broă bal. Bơh hơ̆, mpồl lơh broă bal rơ̆p kĭ tàm pơgồp bal mờ mpồl lơh sa kă bro drà tăc phan. He lùp jơnau kờñ kơnhoàl A, kơnhoàl B cau kờñ bơta lơi. Jăt tàm bơta hơ̆, cih rơndăp broă lơh. Tŭ lam lơh rơndăp broă lơh, bơh Anih tờm Dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre càr dê mờ geh sră nggal tus cơldŭ broă lơh sa sươn sre kơnhoàl jăt sền.

Tŭ do, ală mpồl dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre mpồl bơtiàn tàm càr Gia Lai gam tus bal tàm ală rơndăp broă lơh bè lơh broă lơh tơrlòng lài lơh gơlik kơphê ờ ngui phơng hóa học tàm tiah do tơngai bơh nam 2023- 2025 mờ lơh broă lơh tơrlòng lài tam chi sa plai jăt VietGap drơng bơtàu tơngguh tai tam phan gơ jăt bal mờ tàm pơgồp bal tăc phan tàm ală càr Tây Nguyên. Là broă lơh tơrlòng lài pa, jơh nùs, ală mpồl dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre mpồl bơtiàn gam rơhời lơh jăt niam gơnoar broă tàm tơrbŏ ală anih lơh gơlik phan lơh geh bơh sươn sre tàm tiah do.

Gơtùi gŏ, tơnơ̆ mờ 2 nam lơh jăt Ală jơnau neh lơh nền bè mpồl dong kờl Bơto pơlam broă lơh sa suơn sre mpồl bơtiàn, mpồl cau do neh bơtàu tơnguh bè khà cau bal mờ bơta niam. Tàm tơngai tus, Anih tờm Dong kờl Bơto pơlam broă lơh sa suơn sre Dà lơgar rơ̆p pơn jăt tai dong kờl mpồl cau do tơnguh bơta pràn, di pal mờ jơnau kờñ tàm kơnòl broă bơh gah broă lơh sa suơn sre dê tàm bơta pa, cau lơh ƀăo jơnau do geh dơ̆ lùp ồng Lê Quốc Thanh, Kwang atbồ Anih tờm Dong kờl Bơto pơlam broă lơh sa suơn sre Dà lơgar bè bơta do.

Ơ ồng, ồng đơs bè lơi bè ală cồng nha lài ngan neh lơh geh tơnơ̆ 2 nam lơh jăt rơndăp broă mpồl dong kờl bơto pơlam broă lơh sa suơn sre mpồl bơtiàn dê?

Ồng Lê Quốc Thanh: “Tơnơ̆ 2 nam lơh jăt rơndăp broă mpồl dong kờl bơto pơlam broă lơh sa suơn sre mpồl bơtiàn, bol añ neh jòi geh jơnau ring bal uă ngan bơh ală kấp gơnoar atbồ. Tàm hơ̆ uă ngan là jơh ală tiah ndrờm neh tus bal. Tŭ do neh geh 57 càr, ƀòn dờng lơh geh mpồl mờ mpồl bơtiàn do. Bè khà cau neh sơrlèt dùl rơndăp broă, dùl broă tơrlòng lơh. Mơya lơh bè lơi nàng mpồl dong kờl bơto pơlam broă lơh sa suơn sre mpồl bơtiàn lơh broă geh cồng nha rơlao tai den bol añ kung pal gam pơn jăt tai kơlôi sơnơng ală bơta. Lài ngan là lơh bè lơi nàng tơnguh bơta pràn mpồl do. Dơ̆ bàr là bơ̆t bơtàu gùng dà broă lơh nàng lơh bè lơi ală mpồl bơto pơlam lơh sa suơn sre ai bơh tàm gùng dà hơ̆ nàng lơh broă gơtùi, geh jơnau pal jăt, geh broă pơgồp bal, broă tơrbŏ bal mờ ală mpồl lơh sa kă bro, ală mpồl lơh broă bal, mờ làng bol lơh broă sa bè lơi... Do là ală bơta mờ bol añ rơ̆p pơn jăt tai lơh tàm tơngai tus”.

Mờ ală broă lơh mờng chài neh geh lơh tàm tơngai pa do, ồng gŏ bơta lơi là ală bơta pal bơsong nàng broă dong kờl bơto pơlam broă  lơh sa suơn sre mpồl bơtiàn ngui niam gơnoar mờ gah lơh sa suơn sre rơlao tai?

Ồng Lê Quốc Thanh: “Bol añ đơs là broă pơgồp bal đah mpồl do mờ mpồl lơh sa kă bro mờ mpồl lơh broă bal là bơta tờm bơh broă lơh. Lơh bè lơi nàng lơh gơdờp bal mpồl geh kwơ bơh phan geh lơh hơ̆ bơh broă tơrbŏ bal jơh mpồl lơh sa kă bro blơi phan geh bal mpồl lơh sa kă bro tăc phan geh lơh. Mơya broă geh ai là gùng dà lơi, broă lơh lơi? Đơs ngan, do là dùl mpồl lơh broă geh nùs nhơm mpồl bơtiàn. Kal ke ngan nàng geh dùl broă lơh lơi geh nùs nhơm lam lài. Mờ bơh broă lơh mùl màl, bol añ rơ̆p ai geh gùng dà mờ ai geh ală gùng dà broă lơh bal. Bè đah Ƀộ Broă lơh sa mờ Bơtàu tơnguh Ƀòn lơgar, bơh tŭ do tus lồi nam bol añ rơ̆p geh jơnau bơto bal. Bè đah gah lơh broă bal den kung gam geh pơgồp bal tơn, dờp jơnau đơng lam bè đah broă lơh tờm gơwèt mờ mpồl lơh broă bơto pơlam lơh sa suơn sre bơh dà lơgar dê tus ală càr, ƀòn dờng. Mơya lơh bè lơi nàng lơh geh ală bơta pràn, den pal pơgồp bal ală mpồl lơh broă bal, mpồl lơh sa kă bro bơh broă lơh broă bal, bơto pơlam broă lơh, bơh broă tơrbŏ bal, bơh broă tam jào bơta chài gơguh jăk. Bơh tŭ hơ̆ bơh broă tơrbŏ bal, nàng tơnguh uă priă geh, gàr niam rài kis ai cau lơh broă bơto pơlam broă lơh sa suơn sre mpồl bơtiàn in. Mờ tàm hơ̆, jơnau kờñ dờng rơlao là dong kờl ală mpồl lơh sa kă bro tơrbŏ gơtùi mờ cau lơh sa”.

Bơta priă geh gơwèt mờ mpồl dong kờl bơto pơlam broă lơh sa suơn sre mpồl bơtiàn là kwơ màng ngan, tài gàr priă geh den mpồl cau do hơ̆ sồng iang nùs mờ ngui niam bơta pràn lơh broă. Bè hơ̆, bơta do gam geh bơsong bè lơi ơ ồng?

Ồng Lê Quốc Thanh: “Ngan bè hơ̆, bơta lơh bè lơi den ală mpồl bơto pơlam lơh sa suơn sre mpồl bơtiàn do pal kis mờ broă lơh. Cau kờñ kis gơtùi mờ broă lơh den bol añ hòi jà tă geh bơh ală mpồl lơh broă. Di gơlan dà lơgar rơ̆p geh sùm dùl khà priă nhai tờm ngan ai mpồl lơh broă do in, mơya mờ khà priă nhai tờm ngan den kung ờ hềt gơtùi tơl ngui tàm rài kis, kờñ kis gơtùi den pal geh broă dong kờl tai bơh mpồl bơtiàn mpồl lơh sa kă bro dê. Bơh broă ring bal ală broă pơgồp bal mpồl do dê nàng gơtùi lơh geh bơta kwơ gơguh ai cau lơh sa in, ai mpồl lơh broă bal, ai mpồl lơh sa kă bro in. Den ngan là tàm hơ̆ ală cau lơh broă bơto pơlam lơh sa suơn sre neh tus bal tàm mpồl do den gơtùi dờp geh dùl bơnah cồng nha broă lơh di pal bơh să tờm dê. Tŭ do bè tàm càr Bến Tre neh geh mpồl bơto pơlam lơh sa suơn sre lơh ală broă lơh drơng ala pơlam tàm broă koh ntê, pơlam tàm broă ai màh sồ tiah tam tờm plai bung kơl tao tơlir mờ priă geh bơh mpồl bơto pơlam mpồl bơtiàn do neh geh ngui. Tàm càr Kiên Giang, ală mpồl bơto pơlam lơh sa suơn sre mpồl bơtiàn do ai geh tiah lơh kòi phe mpồl lơh sa kă bro in, ală cau do kung dờp geh ală bơnah priă tă di pal. Bol añ đơs là tơnơ̆ do lơh bè lơi gùt mpồl bơtiàn tus bal rơlao tai mờ ală bơta pràn do”.

Nàng lơh niam gơnoar dơ̆ lĕ bal mờ làng bol lơh broă sa, mpồl lơh sa kă bro, anih lơh broă atbồ dà lơgar, den mpồl bơto pơlam lơh sa suơn sre mpồl bơtiàn pal ñhăp ñhar, lơh broă jăk mờ git wă bè uă gah broă. Bè hơ̆ tàm tơngai tus, Anih tờm dong kờl Bơto pơlam broă lơh sa suơn sre Dà lơgar geh dong kờl bè lơi nàng tơnguh uă bơta pràn ai mpồl lơh sa suơn sre mpồl bơtiàn in ơ ồng?

Ồng Lê Quốc Thanh: “Gơwèt mờ broă tơnguh bơta pràn ai mpồl bơto pơlam lơh sa suơn sre mpồl bơtiàn in, bol añ pal ai jơnau kờñ ală cau lơh broă bơto pơlam lơh sa suơn sre pal jăk rơlao tai. Tàm hơ̆ ờ mìng là bơta ală gùng dà broă lơh geh bơta chài mờ bơta bè bơta ngăc ngar mpồl bơtiàn, jơnau git wă bè bơtàu tơnguh lơh sa, jơnau git wă bè bơtàu tơnguh mpồl bal. Nàng lơh gơs broă do den broă lài ngan bơh Anih tờm dong kờl Bơto pơlam lơh sa suơn sre Dà lơgar dê, bol añ pal geh dù pang sră, ngui gơtùi pang sră do uă rơlao tai tàm broă bơto bơtê, tơnguh bơta pràn ai mpồl bơto pơlam lơh sa suơn sre in. Dơ̆ bàr là lơh geh aolă broă bơto pơlam lơh sa suơn sre bơh dà lơgar dê nàng bơto tơnguh geh bơta pràn. Dơ̆ pe là hòi jà ală mpồl lơh broă bơh ală lơgar, ală mpồl lơh sa kă bro geh bơta pràn tus bal nàng lơh broă bal mờ bol añ tàm broă tơnguh bơta pràn ai mpồl bơto pơlam lơh sa suơn sre mpồl bơtiàn do in. Geh bè hơ̆, tŭ neh lơh gơs pang sră, bơyai lơh pờ geh ală ơdŭ bơto, bơsram tàp, geh ală dơ̆ bơto jŏ ngai, geh ală dơ̆ bơto ờ jŏ ngai, … Mờ kung tơnguh broă tàm pơgơl bal bè broă mờng chài đah ală mpồl bơto pơlam lơh sa suơn sre mpồl bơtiàn mờ broă tam pơgơl bal, bơsram bal, tam pà bal ală jơnau tơngit bal”.

Ơi, dan ưn ngài ồng Lê Quốc Thanh neh ai tơngai boh bơr mờ VOV.