Tơnơ̆ dùl tŭ tơngai lùp sền, tơrlòng tam uă bơta chi tam krơi is, 2 nam do, ồng Bùi Ngọc Dũng, ơm tàm thôn 3, xã Khuê Ngọc Điền, kơnhoàl Krông Bông, càr Dăk Lăk lơh nền tam tơngời lơngồt sơntìl lơgar Mỹ dê tàm 7 sàu ù tam phan sa bơh hìu bơnhă dê. Jăt ồng Dũng đơs, sơntìl tơngời do ƀươn tam bè ală bơta phan tam mờ hìu bơnhă kung gam tam lài do sơl, mơya priă jền lơh sa jơnhoa rlau. Ồng Dũng đơs: Añ tam kung neh 2 nam do rao, kung lơh geh cồng nha uă sơl. Ù añ dê dùl nam tam 3 kàl. Tơngai kis dờng gơ jăt kàl. Kàl ram den pơgăp bơh 65 tus 70 ngai, kàl mrềt den gơtùi tơn jŏ bơh 80 tus 85 ngai. Dùl sàu kờp jơh priă tă lơh gam wơl priă cồng pơgăp 4 tơlak đong tus 4 tơlak 500 rbô đong, dùl nam kờp jơh ai 3 kàl in.

Gơ wèt mờ hìu bơnhă mò Trịnh Thị Tâm ơm tàm thôn 1, xã Khuê Ngọc Điền, kơnhoàl Krông Bông, càr Dăk Lăk, broă tam gơl tus tam tơngời Mỹ neh cèng wơl ai mò in priă lơh geh sùm mờ bơtàu tơnguh uă ngan rài kis hìu bơnhă dê. Jăt mò Tâm yal, bơta niam bơta tơngời lơngồt dê là phan bơna geh tơnhàu mờ tăc bơh tŭ gam ris, den tàng tŭ tơngai tam phan ờ jŏ, ờ roh uă ir dà kơlhề rêh gar, mờ ngui tai geh jrong tơngời lơh phan sa siam phan ròng in den tàng bè hơ̆ gam gơguh tai priă cồng. Mò Tâm, đơs: Bàr nam do, añ gŏ giă tăc geh sùm. Tŭ tam bè do, priă ờ uă, rlau mờ hơ̆ tai xã sùm pờ ală ơdŭ bơto pơlam tam sơntìl tơngời do tŭ làng bol lơh jăt gơ ai cồng nha bơta niam lơh geh uă ngan tăc kung geh giă sơl. Tơngời tus tŭ tơnhàu tăc tơn, tờm mờ nha gam ris cèng rê ai kơnrồ in sa halà lơh phơng.

Ồng Nguyễn Đắc Thành, kwang bàng lơh broă sa sươn sre xã Khuê Ngọc Điền, kơnhoàl Krông Bông, càr Dăk Lăk pà gĭt: Lài do, làng bol tàm xã mìng tam kòi mờ ală bơta phan sa ndai lơm, bè: khoah tơlir, khuah jù, bùm trau, bùm lô, mrĕ phe...tu kòp lơh aniai uă, cồng nha lơh geh mờ bơta niam ờ uă. Bulah bè hơ̆, bàr pe nam rềp ndo, tàm broă tam gơl rơndăp tăp sèng chi tam nàng kờñ tơnguh uă cồng nha lơh sa, lơh geh jơnau kờñ tàm dà kă bro dê mờ gơdờp mờ tam gơl nhơm trồ tiah, tờm tơngời lơngồt neh geh làng bol săc rwah lài tam. Priă lơh geh bơh tờm tơngời do jơnhoa tus 2 dơ̆ tus 2 dơ̆ mờ nggùl pơndrờm mờ ală bơta phan tam ndai. Ồng Nguyễn Đắc Thành, pà gĭt: Kàl hàm mrềt tàm tiah do sùm tam tơngời Mỹ, tàm 3 nam rê wơl hờ ndo tờm tơngời Mỹ tăc geh giă sùm bơh 2 rbô 500 đong tus 3 rbô đong dùl nơm, priă lơh geh bơh làng bol dê kờp dŭ rlau 7 tơlak đong dùl sào dùl kàl. Bơh hơ̆ tơnơ̆ tŭ kờp dŭ mblàng sền gơ̆ kung là dùl tờm chi cèng wơl priă jền lơhs a uă ai làng bol lơh broă sa in.

Gơtùi gŏ broă tam gơl rơndăp tăp sèng chi tam phan ròng, kwơmàng là broă lơh tam tơngời lơngồt neh cèng wơl priă jền lơh geh sùm ai làng bol lơh broă sa xã Khuê Ngọc Điền, kơnhoàl Krông Bông, càr Dăk Lăk in. Bơh hơ̆, pơgồp bơnah lơh geh tai bơta pràn tàm broă lơh sa sươn sre bơh tiah do dê.

Tờm tơngời Mỹ rơhời geh uă làng bol lơh broă sa rơwah nàng tam tàm broă tam gơl phan tam nàng tơnguh uă cồng nha lơh sa, di pal mờ jơnau kờñ drà kă bro dê mờ gơdờp mờ tam gơl bơh trồ tiah. Mơya, broă tam, sơnka sền gàr tờm tơngời lơngồt bè lơi, ală bơta lơi pal kah nàng cèng geh cồng nha, bơta niam uă, cau ai tơngit jơnau đơs do neh geh dơ̆ lùp ồng Bùi Nhật Tuân, kwang bàng lơh broă tàm gah bơto pơlam lơh sa suơn sre, Anih bơto pơlam lơh sa suơn sre kơnhoàl Krông Bông, càr Dăk Lăk bè tơngu me do.

Ơ ồng, tơngời lơngồt mờng geh tam tàm tŭ lơi tàm nam. Bơdìh mờ broă rơwah sơntìl niam geh bơta niam uă den pal geh ală jơnau pal kah lơi tai tŭ làng bol tam tơngời do?

Ồng Bùi Nhật Tuân: “Bè ờs den geh 3 kàl tờm tàm nam: Kàl prang, Kàl Mìu mờ kàl nggùl mìu mờ prang. Nàng tờm tơngời geh tơnhào uă mờ geh cồng nha niam bè ờs broă pŏ ù là kwơ màng ngan. He pal sih phơng mờ ngui vôi nàng rơsìh. Tờm tơngời do tàm ală kàl lơh sa ndai pal tuh dà, tàm hơ̆ uă ngan là tàm kàl prang. Tờm tơngời mŭt tàm tơngai ròng đo den kờñ geh uă ngan dà mờ tờm tơngời do ờ gơtùi mŭt tàm dơlam mờ pal tuh geh dà, den tàng làng bol lơh broă sa pal crăp phan tuh dà mờ ƀék ƀồm.

Tàm tơngai tŭ tờm tơngời pa geh căt bơh 5 tus 6 nhai mờ tơngai rơcang lik bơkào yàng den tờm tơngời geh gơtìp mờ ờ uă tu kòp lơh aniai. Mơya geh uă ngan là tờm tơngời gơtìp tu sa tờm. Den tàng he pal atbồ geh tu cuh tờm tàm tơngai tờm tơngời rơcang lik bơkào yàng mờ ròng đo”.

Ơi, bè hơ̆ nàng tơmù bơta tu cuh aniai tờm tơngời den làng bol pal lơh bè lơi ơ ồng?

Ồng Bùi Nhật Tuân: “Nàng atbồ niam broă do den làng bol pal lòt còp suơn sùm, pal lòt sền geh tờm tơngời lơi gơtìp tu, kòp lơh aniai lah ờ nàng dus tơn. Geh tùi dus, sơbì tờm tơngời hơ̆ cèng hờ bơdìh mờ chu mơ. Bañ lời tàm suơn, tài di gơlan tu hơ̆ wìn ha là tăp tu di gơlan lơh ờ niam tus mờ tờm tơngời ndai. Tàm tŭ neh gŏ kòp, làng bol he pal ngui sơnơm sền gàr phan tam geh lơh jăt broă lơh siñ họk. tài tŭ do, broă lơh kloh niam phan sa gam là broă geh uă ngan den tàng bol añ bơto sồr làng bol ngui di sơnơm, di tŭ. Di sơnơm tàm do là he ngui ờ uă sơnơm gơsơ̆t tu siñ họk, bañ ngui ală bơta sơnơm gơsơ̆t tu hoá họk uă”.

Ơi, gơtùi tam tơngời đơs bal mờ tơngời Mỹ đơs is den broă tam, sền gàr geh ƀuơn ngan. Mơya nàng đo tơngời dờng, gar să mờ ndrờm bal tàm tơngai lik bơkào yàng mờ geh đo, den he pal sền gròi tus broă lơh lơi ơ ồng?

Ồng Bùi Nhật Tuân: “Bè ờs den tơngời tàm tơngai lik bơkào yàng mờ lik sŏ tŭ hơ̆ sơn đờm geh đo, den bè ờs tàm ală kàl ndai bè kàl prang den he pal kah khà dà tuh, gam tàm kàl nggùl mìu mờ prang bè do den mìu gam uă, den tàng bè dà ờ pal kơlôi ir mờ ală kàl lơh sa ndai. Di lah tơngời gam ròng do den pal kah tus ờ uă bơta sras mơ. Mơya bè ờs geh uă den hơ̆ sồng he ngui sơnơm, gam di lah tàm bơta geh ai den làng bol he bañ ngui sơnơm, tàm hơ̆ uă ngan là sơnơm gơsơt tu”.

Ơ ồng, di gơlan he gŏ tàm kàl nggùl mìu mờ prang làng bol tàm uă tiah tàm càr Dăk Lăk kung rơwah tam tơngời lơngồt, sơntìl lơgar Mỹ dê nàng ala mờ ală bơta phan tam ờ jŏ tơngai ndai, bè hơ̆ bè đah bơta chài den ồng sồr tơnkah bơta lơi bè bơta do?

Ồng Bùi Nhật Tuân: “Ơm bè đah bơta chài den añ kung bơto làng bol he pal tam phan tàm pơdar bal. he tam jơh 1 kàl tơngời den he gơtùi tam ală bơta phan tam ndai. Bơta tam phan tàm pơdar bal cèng geh uă cồng nha, lài ngan là bè phơng. Mìng is tờm tơngời mờ ală bơta phan tam ndai, tơl bơta geh jồp sa ală bơta phơng krơi is, den tàng bè broă tam pơdar bal lài ngan pal đơs tus mờ bơta niam tàm ù. Dơ̆ bàr là ală bơta tu, kòp lơh aniai, tơl bơta phan tam kung geh ală bơta tu, kòp lơh aniai krơi is sơl. Di lah pơdar bal tam den he geh tơn jơh bơta di gơlan gơtìp kòp mờ broă dờng bơh tu, kòp lơh aniai hơ̆ dê”.

Ơi, dan ưn ngài ồng uă ngan!