Tàm Tây Nguyên, kơphê là tờm chi tam geh jơnau kờñ dà uă ngan tàm kàl prang. Tơngai do, cau tam kơphê gam tơrgùm ai dơ̆ tuh dà dơ̆ 2 in. Jơh ală bă kơphê ờ hềt gŏ jơnau ro kơnrañ, bulah bè hơ̆, ờ tơl dà, soăt dà kung gam là jơnau kơlôi rơcăng sùm bơh uă cau lơh broă sa dê tàm pah dơ̆ kàl prang tus. Nàng tơrmù ƀà uă ngan rlau jơh hoàc hươr gơ aniai tài bơh trồ prang soăt dà gơ wèt mờ sươn kơphê ơnàng 4 lồ 5 sàu bơh he dê, ồng Lê Văn Tâm ơm tàm xã Ea Kao, ƀòn dờng Buôn Ma Thuột pà gĭt, ồng neh rơcăng lài tă priă, ngui măy mok tuh dà tềm pềr, tuh dà ngăc ngar ai sươn chi in. Ồng Lê Văn Tâm, đơs: Tàm sươn hìu añ dê, añ neh lơh geh pơgăp 3 lồ tuh dà tềm pềr. Tuh dà tềm pềr gơ mìng geh dồ nơm ding lơm, 1 nơm ƀec tuh tàm dồ tờm chi den gơ tơrmù ƀà geh uă ngan, kơryan geh bơnah dà tuh mờ bơnah priă tă bơcri ai sươn chi in.

Bal mờ kơphê, sầu riêng kung kờñ uă ngan dà. Bulah jơnau kờñ dà tàm pah dơ̆ tuh bơh tờm sầu riêng dê dồ êt, mơya khà dơ̆ tuh tàm tơl kàl prang den gơ uă wơl, den tàng cau lơh broă sa neh rơcăng ală dà tuh dipal, nàng kờñ gàr niam tờm chi geh bơkàu, geh plai mờ ròng plai niam. Ồng Nguyễn Minh Tâm, xã Ea Yông, kơnhoàl Krông Păch, càr Dăk Lăk, yal: Tŭ do, tiah do geh sùm bè dà geh bal tơnau bơtơ̆t rbòng dà. Hìu bơnhă ngui tơrlung dà khuàng, cau ngui dà tơnau dà bơtơ̆t. Tŭ do, gam tềm pềr dà tàm pơgăp bơh 4 tus 5 ngai tai hơ̆ sồng tuh, pah dơ̆ bè hơ̆ tuh pơgăp 30 phuk gời, mờ ờ gŏ di tuh uă ờ.

Jăt ồng Nguyễn Công Hạnh, Phó Kwang ătbồ Kông ty Trăc ñiệm Hữu hạn Dồ nă să ătbồ broă lơh bơtơ̆t tơnau dà Dăk Lăk, yal lài trồ tiah kờp bal tàm kàl prang nam do tàm tiah Tây Nguyên jơnhoa rlau mờ kờp bal uă nam. Jơnau digơlan ờ tơl dà tàm lơh sa là uă ngan. Tŭ do, dà tàm ală tơnau dơng dà drơng lơh sa tàm ù tiah càr dê uă ngan ơm tàm khà lơyah rlau mờ khà dà ngơr bè ờs. Kông ty neh geh broă rơndăp lơh rơcăng lài sơrlèt tŭ trồ prang soăt dà gơbàn. Ồng Nguyễn Công Hạnh, đơs: Mŭt tàm bồ kàl den kông ty neh sồr lùp kờp, kờp sền jơh wơl ală anih geh dà nàng drơng ai làng bol in mờ geh gùng dà nàng tuh dà tềm pềr ngan rlau jơh. Bal mờ hơ̆ kung sồr lơh ală broă rơndăp lơh rơcăng lài sơrlèt mờ trồ prang soăt dà tàm ală tiah digơlan gơlik geh jơnau soăt dà hờ lồi kàl nàng geh broă rơndăp lơh rơcăng.

Jơh gùt càr Dăk Lăk tŭ do geh 785 broă lơh bơtơ̆t tơnau dơng dà drơng lơh sa, mờ kờp jơh dà geh dơng tàm tơnau pơgăp rlau 650 tơlak khối. Mờ broă tàm pà dà do bal mờ broă ngui ală broă lơh ờ gơ ơm tàm broă bơ̆t bơtàu bè tam gơl chi tam, ngui sơntìl pa, geh broă rơndăp lơh sih tam dipal, tuh dà tềm pềr…rơ̆p hơ pơrgon rơcăng lài dà ai rlau 83% bă chi tam geh jơnau kờñ tuh dà in. Ồng Mai Trọng Dũng, Phó Kwang ătbồ Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr Dăk Lăk, pà gĭt: Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn neh pơgồp bal sồr ală tiah ală anih tềm pềr gàr dà dồ bă rơcăng lài tàm ală broă lơh bơtơ̆t tơnau dơng dà drơng lơh sa mờ gàr niam tuh dà kung là broă lơh rơcăng lài sơrlèt mờ prồ prăng soăt dà.

Tơngai lài, Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn, ală tiah neh dan mờ Ủy ƀan Ñân zân càr Dăk Lăk lam lơh jăt geh cồng nha uă sră nggal sồr lơh bơh Dà lơgar mờ bơh càr dê bè lơh uă bơtơ̆t tơnau dơng dà drơng lơh sa in. Mơkung, bơto yal, mblàng yal mờ lam tuh dà jak chài, tềm pềr dà geh sền gròi; sùm lòt sền, sền swì bơnah dà gơtùi ngui bơh jơh ală tơnau, bơtơ̆t dê nàng geh broă rơndăp lơh kơl, pờ dà dipal, geh broă rơndăp lơh tàm pơdar tam pà dà dipal. Kơnờm bè hơ̆, ală rơndăp lơh phan bơna lơh broă sa sươn sre, ƀòn lơgar geh bơcri priă lơh niam wơl mờ rơhời lơh pa jơh, drơng lơh sa, rài kis làng bol in, rơcăng lài sơrlèt mờ trồ tiah lơh aniai, gơdờp mờ tam gơl nhơm trồ tiah. Nam 2024, gah lơh broă sa sươn sre càr Dăk Lăk dê geh jơnau kờñ, ală bơtơ̆t tơnau dà pal gàr tơl dà tuh rơcăng lài ai rlau 84,45% bă chi tam geh jơnau kờñ tuh dà in.