Ồng Hà Văn Mừng ơm tàm thôn Lũng Vân, xã Ia Lâu, kơnhoàl Chư Prông, càr Gia Lai pa koh sang jơh nggùl bă ù sươn tam điều ơnàng mờr 03 lồ. Uă nam đềt mềr mờ tờm điều, ồng Mừng kung ờ khin sơl koh sang, mơya sùm tàm 03 nam do, giă gar điều gơmù mờr nggùl tơn, cồng nha lơh geh mìng gam 30% lơm den tàng hìu bơnhă ờ jai kong tai. Tềng đăp măt ồng digơlan rơ̆p tam kòi tàm bă ù sươn tam điều pa gơtìp koh nàng geh phan sa rài kis hìu bơnhă. Ồng Hà Văn Mừng, đơs: Bàr pe nam lài, 03 lồ là lơh geh 200 tơlak đong. Mơya, bơh tŭ ờ geh tơnhàu 03 nam rềp ndo, giă tăc blơi gơ tam gơl den he koh sang rơhời. Bơtơ̆t dơng dà Pleipai geh dà rê drơng ai 500 lồ den he pal cò lơh, geh 8 tấn kòi dùl lồ.

Broă koh sang tờm điều gam gơlik geh uă làm bă tiah tàm ù tiah ală xã tiah nhàr lơgar: Ia Lâu, Ia Ga, Ia Piơr, kơnhoàl Chư Prông, càr Gia Lai. Mìng is tàm xã Ia Piơr, bơh lồi nam 2022 tus tŭ do, neh geh 300 lồ neh gơtìp koh sang nàng tam gơl tam tờm chi lơyah ngai, mìng là kòi, bùm blàng, tơngời...Ồng Bùi Văn Chiến, Củ tịc Ủy ƀan Ñân zân xã Ia Piơr, pà gĭt: Tŭ do, xã ờ hềt geh jơnau bơto pơlam loh làng mờ dong kờl geh cồng nha ai làng bol in tàm tam gơl chi tam. Broă tam tờm chi lơyah ngai tàm bă ù tam tờm điều lài do mìng là broă lơh gời tŭ do lơm. Ồng Bùi Văn Chiến, đơs: Nùs nhơm bơh xã dê là hòi jà, mblàng yal làng bol in, bă điều lơi mờ lơh geh cồng nha den gàr wơl nàng sền gàr nàng sơrlèt gan đau, ờ gŏ koh sang. Ală bă điều lơi mờ ù ring, gơtùi lơ òr geh den tam bùm blàng, tờm chi lơyah ngai. Ai bă ù lơi mờ gơtùi ai geh dà den tam chi sa plai.

Jơnau geh ngan koh- tam, tam- koh tŭ tìp bơta tam gơl giă tăc blơi phan lơh geh bơh sươn sre neh geh tŭ gơlik geh mờ uă phan lơh geh bơh sươn sre tờm ngan tàm càr Gia Lai dê, bè kau su, tiêu, kơphê...tŭ do gơlik geh wơl tai mờ tờm điều. Bơta do dùl dơ̆ tai gơ sồr gah lơh broă sa kờñ pal lơh niam gơnoar broă bơto pơlam tàm tam gơl rơndăp tăp sèng chi tam mờ bơ̆t bơtàu ală anih lơh gơlik phan lơh geh bơh sươn sre kơ̆ kơl jăp jŏ jòng tàm tiah he dê.

Broă làng bol kis tàm tiah nhàr dà lơgar kơnhoàl Chư Prông, càr Gia Lai neh mờ gam kơl sơbì tờm điều tàm bă ù dờng ơnàng. Lài ngan làng bol neh geh gùng dà broă lơh nàng tam gơl tam uă bơta phan tam krơi is. Mơya, lơh bè lơi nàng tam gơl phan tam di pal, geh cồng nha, mờ gah lơh sa suơn sre càr Gia Lai lơh broă bal mờ làng bol bè lơi? Ồng Trần Xuân Khải, Kwang atbồ Ci kụk tam phan mờ Sền gàr phan tam càr Gia Lai hơ jơnau lùp bè bơta do bơh dơ̆ lùp tơnơ̆ do:

Ơ ồng, uă nam pa do, khà priă tăc gar điều gơmù uă ngan, trồ tiah ờ niam kung neh lơh tờm điều ờ geh uă plai, lơh làng bol kis tàm uă tiah kơl sơbì nàng tam ală bơta phan tam ndai. Ồng kơlôi bè lơi bè bơta do?

Ồng Trần Xuân Khải: Ơi, tờm điều là dùl tàm ală phan tam tờm bơh uă tiah tàm càr dê, nam 2022 bă ù tam tờm điều tàm càr Gia Lai geh 23 rơbô 320 lồ. tàm ală nam do, tờm điều neh pơgồp bal tàm broă tơn jơh jơgloh tơmù rơƀah, ai geh rài kis broă lơh sa mờ ai geh broă lơh kơl jăp git nđờ rơbô nă cau lơh broă tàm do in. Mơya, geh uă bă ù tam tờm điều tàm ală tiah tàm càr tam bơh nam 2005 rê hờ lài, mìng geh tam mờ sơntìl gar, tam tàm bă ù ờ gơdờp (ù klàr, kơh uă, ờ geh dà tuh,... ). Bơdìh hơ̆ tai, broă sơnka sền gàr ờ hềt geh sền gròi, geh bơcri priă mơya ờ uă, lơh gơtìp tus mờ bơta suơn tam phan gơtìp ờ pràn, kra mhar, tu kòp uă, cồng nha tơnhào ờ uă, bơta niam gar tơnhào ờ niam.

Ală nam pa do tài gơrềng bơh broă tam gơl trồ tiah, mìu ờ di kàl bal mờ trồ tiah mrềt (tàm tŭ lài mờ satềp, tàm satềp mờ tơnơ̆ mờ satềp) di tàm tŭ tờm điều lì bơkào lơh gơtìp bơta tơ̆t plai ờ uă, cồng nha gơmù. Tàm bơta ờ geh tơnhào mờ gơmù priă tăc, rài kis làng bol cau tam tờm điều gơtìp uă kal ke, Gah lơh sa suơn sre dan geh jơnau tam pà bal mờ làng bol cau tam tờm điều tàm bơta kal ke do.

Geh bơh jơnau kờñ mùl màl lơh sa mờ bơta tơngŏ bơh drà kă bro dê, broă tơmù bă ù tam tờm điều, tam gơl phan tam tàm bă ù tam tờm điều ờ geh cồng nha nàng tam phan tam ndai geh bơta kwơ uă rơlao mờ geh drà kă bro kơl jăp, bè tờm chi sa plai, plai màk, bùm tây, phan lơh sơnơm, tơngời ai nha phan ròng in sa... gam là gùng dà broă kờñ lơh bơh làng bol tam tờm điều tàm uă tiah dê, tàm hơ̆ uă ngan là tàm kơnhoàl Chư Prông, càr Gia Lai.

Ơ ồng, ai bơh tàm bơta geh cồng nha lơh sa den broă tam gơl phan tam do, tàm hơ̆ uă ngan là tàm ală tiah geh tờm điều neh kra, cồng nha tơnhào ờ geh uă den do là broă lơh di pal. Bè hơ̆, gah lơh sa suơn sre geh jơnau bơto sồr bè lơi gơwèt mờ làng bol tàm broă tam gơl phan tam pa?

Ồng Trần Xuân Khải: Ơi! Kờñ pleh mờ ală bơta gơrềng bal ờ niam mờ he ờ git lài, tŭ “phan geh lơh geh uă ir mờ broă kờñ blơi”, jơnkah, priă tăc gơmù, geh gơtìp tai tàm bơta bơh ală phan tam bè “kao su, tiêu” mờ broă dong kờl phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre bè “plai rơpung kài, bùm lô” lài do, broă lơh jăt broă tam gơl phan tam tàm bă ù geh phan tam ờ geh cồng nha, làng bol pal lơh jăt gùng dà, broă rơndăp lơh bơh ală tiah dê, bal mờ jơnau bơto sồr bơh anih lơh broă geh gơnoar tờm. Bañ tam jăt mpồl cau, tơnguh uă bă ù tam tàm tŭ ờ hềt geh drà kă bro bơh phan geh lơh dê.

Làng bol lơh broă sa tam gơl, tam phan lơi, ròng phan lơi mơya bơta kwơ màng là pal geh drà kă bro mờ sơrlèt mờ bơta lơh sa ờ uă, lơh sa dềt, lơh is mờ pal geh lơh broă bal wơl. Lơh sa pal geh bơh broă lơh sa bal. tàm bơta tàm pơrlòng uă ngan, pal geh phan uă, bơta niam uă, geh jăt khà dunia ai, jào phan di tŭ, khà priă tàm pơrlòng.

Làng bol lơh broă sa is ờ gơtùi lơh bơta do. Den tàng, nàng lơh sa jăt bồ tơngoh lơh sa suơn sre, làng bol lơh broă sa he dê pal sơn đờm bơh broă “lơh broă bal”. Làng bol pal bơyai lơh jăt broă lơh sa bal jăt tơl bă ù. Broă lơh sa, tơnhào, prăp gàr mờ kă bro bơh làng bol geh lơh mờ lơh jăt tàm tơngu me jơnau sồr bơh mpồl lơh sa kă bro, bơh drà kă bro. Geh bè hơ̆, hơ̆ sồng he geh rơcang lài tàm broă tăc geh kơl jăp, gàr niam lơh sa geh cồng nha, kơl jăp.

Bè hơ̆ den tus do, gah lơh sa suơn sre geh broă rơndăp lơh lơi tàm broă dong kờl, ai geh gùng dà broă lơh ai làng bol kis tàm ală tiah tam gơl tờm điều ờ geh cồng nha nàng tam ală phan tam ndai, ơ ồng?

Ồng Trần Xuân Khải: Ngai 14 nhai 03 nam 2023, gah lơh sa suơn sre mờ ală tiah, sở, gah lơh broă gơrềng bal tàm càr neh dan mờ UɃÑZ càr Gia Lai ai tơlik Kơrnoăt kĭ “Rơndăp broă tam gơl phan tam ờ geh cồng nha nàng tam phan geh bơta kwơ lơh sa uă mờ gơdờp mờ tam gơl trồ tiah tơngai bơh nam 2023 tus 2025, wèt tus nam 2030”. Jăt mờ hơ̆, UɃÑZ càr neh đơng lam mờ gah lơh sa suơn sre neh geh sră nggal bơto sồr ală tiah bơyai lơh sền wơl, bơ̆t bơtàu broă rơndăp lơh tam gơl di pal mờ bơta tàm mùl màl bơh ală tiah dê. Atbồ, lơh jăt broă tam gơl phan tam ờ geh cồng nha nàng tam phan tam geh bơta kwơ lơh sa uă.

Bơdìh hơ̆ tai neh đơng lam, bơto sồr ală tiah pơgồp bal ală priă bơcri bơh broă lơh jăt jơnau kờñ dà lơgar dê, ală broă lơh, rơndăp broă lơh ndai tàm ală tiah nàng geh dong kờl, bơto pơlam ală mpồl lơh broă, cau dùl nă să in tam gơl phan tam mờ bơcri priă pơgồp bal tơnguh bơtàu lơh sa jăt broă lơh geh phan kă bro tơrgùm bal, lơh geh uă, pơgồp bal mờ broă lơh gơs phan, prăp gàr phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre jăt broă lơh pơgồp bal bơta kwơ kơl jăp.

Bơdìh hơ̆ tai, hòi jà ală tiah rơcang lài, pơgồp bal mờ ală mpồl lơh broă tờm gơrềng bal bơh Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn nàng rơwah anih lơh bơh ală broă tam gơl phan tam nàng gàr niam mờ tơnguh uă cồng nha ngui ù, tơnguh uă bơta kwơ tàm dùl bă ù tam phan, tơnguh bơta kwơ bơh ală tiah dê bal mờ bơyai lơh sa geh cồng nha, kơl jăp, di pal mờ jơnau kờñ tơrgùm bal bơh đah lơh pràn broă tam gơl gah lơh sa suơn sre, lơh jăt broă bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar pa, tàm tơl tiah tàm càr dê.

Ơi, dan ưn ngài ồng uă ngan!