Bơh tŭ geh broă lơh tơl xã dùl phan bơna (OCOP), uă cau lơh broă sa tàm kơnhoàl tiah nhàr lơgar Ia Grai, càr Gia Lai, neh khin cha lơh gơlik phan bơna, lơh geh uă mat kă bro mờ ai phan lơh geh bơh lơh sa suơn sre tàm ƀòn lơgar tăc bro tàm drà kă bro bơh ală gah kă bro tàm internet, cèng wơl cồng nha lơh sa ai hìu bơnhă mờ mpồl bơtiàn in.

 Tam kơphê mờ lơh gơlik kơphê jat broă lơh OCOP, bi Nguyễn Thị Thảo- ơm tàm thị trấn Ia Kha, kơnhoàl Ia Grai, càr Gia Lai neh geh 6 phan bơna kơphê geh dờp bơh 3 tus 4 sơmañ kấp càr. Jat bi, nàng phan bơna OCOP geh tiah tăc bro phan kơ̆ kơl jap tàm drà kă bro, bơta tờm lơh nền gơ ơm tàm bơta bơkah, niam mờ broă yal tơngĭt tăc bro phan bơna dê. Ngui kơphê bơh 200 lồ tờm kơphê jat jơnau kờñ 4C tàm thị trấn Ia Kha, bi rào sàng goh, lời gơ in lơbơn den hơ̆ sồng ìs pơr tàm drà jơnhoa nàng phan bơna lơh gơlik gàm bè ờs sơl bơta bơkah bơh chờm. Bal mờ hơ̆, hìu bơnhă bi dê yal tơngĭt phan bơna tàm uă pang kă bro tàm internet, internet mpồl bơtiàn. Tŭ do, ală phan bơna kơphê Thảo Hiên neh geh tăc tàm rlau jơ̆t càr, ƀòn dờng tàm gùt lơgar. Bi Nguyễn Thị Thảo, đơs: Phan bơna lơh ƀa rah ƀa rài den giă tăc ờ kas ngan, den nàng geh bơta geh kàl tơnhào mơya giă tăc ờ yòm. Bơh sơn rờp nàng geh phan bơna niam den bol he pal geh tiah tam phan niam, phan bơna bơh añ dê ai bơh tiah tam tơl jơnau kờñ 4C den añ gŏ là bơh tờm ngan bơh gơ dê là bơh tàm ƀòn lơgar lơm ờ gŏ di là tàm gah kă bro ờ. Pơndrờm mờ phan bơna mờ ờ hềt tơl jơnau kờñ OCOP den phan bơna lơh geh jơnau kờñ OCOP geh kwơ uă ngan, gơ lơh geh bơta pin dờn uă ngan.

Kung mờ broă lơh sền gròi ngan bơta bơkah, niam, bi Nguyễn Văn Thiêm, ơm tàm xã tiah nhàr lơgar Ia Chía, kơnhoàl Ia Grai, neh lơh geh cồng nha phan bơna gar điều chàng boh lơh geh tơl jơnau dờp 4 sơmañ OCOP kấp càr dê. Bơh uă nam tềm pềr bơta mờng chài lơh broă, bi neh lơh gơlik geh ală phan bơna gar điều kloh kơmhò, gar điều gam kơnhò mờ gar điều ris lơh dà toh gar, geh năc làm gùt ală càr, ƀòn dờng tàm tiah đah Jum, tiah đah Tô dà lơgar dê kờñ ngan. bi Nguyễn Văn Thiêm, đơs: Tŭ do ala mờ pal tăc gar điều gam kơmhò bè ờs den añ kung rơ̆p lơh gơlik phan, tơnguh geh giă uă ngan mờ kwơ màng ngan rlau tai là ală cau lơh broă jak chài tàm ƀòn lơgar dê, añ kung dong kờl geh uă oh mi geh tai ngai lơh broă. Añ kung lơh pràn gơ hòi gơ jà, tus bal tàm bàr pe dơ̆ bơyai lơh drà ràng tơlik mờ ală gah kă bro tàm internet bè là Zalo, Facebook, Tik tok den hơ̆ là ală gah yal tơngĭt geh cồng nha ngan.

Bơh nam 2017 tus tŭ do, càr Gia Lai neh geh 311 phan bơna lơh geh jơnau kờñ OCOP khà bơh 3 tus 4 sơmañ kấp càr. Tàm hơ̆, mìng is kơnhoàl Ia Grai geh 14 phan bơna geh dờp 4 sơmañ kấp càr, uă ngan là phan lơh geh bơh lơh sa suơn sre phan bơkah pơn rơ bè gar điều, mắc ca, kơphê... Ồng Đỗ Văn Đông- Phó Củ tịc Ủy ƀan Ñân zân kơnhoàl Ia Grai, càr Gia Lai pà gĭt, bơh broă lơh OCOP, cau lơh broă sa neh tam gơl bồ tơngoh kơlôi sơnơng bơh broă tam phan tus bồ tơngoh kơlôi sơnơng lơh gơlik phan, kă bro, lơh ngan lơh geh ală anih lơh gơlik phan geh kwơ phan lơh geh bơh lơh sa suơn sre dê. Tŭ do, kơnhoàl gam pơn jat tai lòt bal mờ cau lơh broă sa nàng yal tơngĭt, tơnguh uă bơta niam, bơkah phan bơna dê nàng cau lơh broă sa tàm ƀòn lơgar in gàr niam sùm anih tăc bro phan bơna tàm drà kă bro.

Ồng Đỗ Văn Đông, đơs: Tŭ do, ală phan bơna do neh gàr niam geh ală jơnau kờñ jat ală bơta bơh càr dê mờ pah nam bơh kờp sền, sền sơ wì den ală phan bơna do ndrờm geh gàr niam sùm mờ ndrờm geh dờp wơl. Dùl bơta tai là, kơnhoàl kung sồr pal tơnguh uă bơta niam, bơkah phan bơna OCOP dê. Jat hơ̆, bè jòi gĭt mat kă bro pal geh niam geh tơl jơnau kờñ, bè jòi gĭt tiah tờm lơh gơlik neh geh tơnguh dùl broă lơh di mờ jơnau kờñ bơh cau blơi ngui sa tàm càr mờ bơdìh càr dê.

Ông Lưu Trung Nghĩa- Kwang atbồ Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr Gia Lai pà gĭt: tơngai bơh nam 2021-2025, càr tơrgùm lơh uă ală mpồl cau lơh sa tus bal mờ phan bơna OCOP, dong kờl lơh ală tiah yal tơngĭt mờ tăc phan bơna nàng kờñ pơgồp bơnah tơnguh uă priă lơh geh, priă cồng ai ală anih lơh gơlik phan bơna, mpồl cau lơh sa in. Càr ai jơnau kờñ tus nam 2025 geh tai 250 phan bơna OCOP lơh geh bơh 3 tus 4 sơmañ mờ geh ết ngan rlau jơh bơh 2 phan bơna lơh geh 5 sơmañ. Bal mờ hơ̆ là dong kờl, ai broă drơng marketing online, pơlam gùng dà ngui măi mok 4.0; lam ală mpồl gơ hòi gơ jà kă bro kấp càr halà mpồl lơh sa kă bro cèng phan bơna OCOP pơn rơ ngan tus yal tơngĭt tàm drà kă bro tàm lơgar mờ tàm dunia. Mơkung, bơt bơtàu mờ lơh jat di tŭ ală broă lơh dong kờl lơh jat broă lơh OCOP dê.

Bè neh yal, bơnah lồi dŭt tàm Jơnau Lòt bal mờ Cau lơh broă sa ngai do geh dơ̆ tơm bơh bơr mờ ồng Đỗ Văn Đông, Phó Củ tịc Ủy ƀan Ñân zân kơnhoàl Ia Grai bè broă lơh dong kờl, pơlam gùng bơh kơnhoàl dê gơ wèt mờ cau lơh broă sa tiah he dê tàm tơngai tus nàng tơnguh uă bơta kwơ ală phan bơna OCOP. 

Lài ngan, dan ưn ngài ồng Đỗ Văn Đông neh dờp jơnau jà hơ jơnau lùp bơh bol añ dê. Dan ồng pà gĭt, tơngai lài, kơnhoàl Ia Grai neh lơh jăt broă lơh Tơl xã dùl phan bơna bè lơi, ơ ồng?         

 Ồng Đỗ Văn Đông: Broă lơh tơl xã dùl phan bơna OCOP là dùl tàm ală broă lơh bơtàu tơnguh lơh sa ƀòn lơgar, gơ jăt bal mờ Broă lơh Jơnau kờñ dà lơgar dê bè bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar pa. Kơnhoàl Ia Grai kung gĭt nền bơta tơl pràn, bơta ƀươn là kơnhoàl lơh broă sa sươn sre, geh uă phan bơna lơh broă sa sươn sre cèng wơl bơta ƀươn bơtàu tơnguh. Jăt mờ hơ̆, jăt tàm jơnau đơng lam, sồr lơh bơh Ủy ƀan Ñân zân càr dê, Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr dê den pah nam, Ủy ƀan Ñân zân kơnhoàl ndrờm geh broă rơndăp lơh nàng bơtàu tơnguh ală phan bơna OCOP dipal mờ bơta geh ngan tàm tiah he dê. Dùl đah là geh broă rơndăp lơh bơyai lơh mblàng yal ai ală tiah in yal tơngĭt broă rơndăp lơh kung bè tơngume ală broă pơlam lơh nàng lơh geh phan bơna OCOP ai ală mpồl cau lơh broă sa, ală hìu bơnhă lơh sa, ală hợp tak xã lơh sa bè lơh broă sa sươn sre in gĭt geh ală broă pơlam lơh kung bè bơta kwơ bè lơh geh mờ lơh uă phan bơna OCOP tàm ù tiah kơnhoàl dê. Jăt mờ hơ̆, ală ƀòn lơgar, ală hìu cau lơh broă sa, ală hợp tak xã lơh broă sa sươn sre den kung neh wă wờng geh broă bè lơh geh ală phan bơna OCOP nàng tơnguh uă bơta kwơ phan bơna lơh broă sa sươn sre bơh phan bơna bơh he dê tăc tàm drà tàm càr kung bè là bơdìh càr. Pah nam, kơnhoàl geh broă rơndăp lơh nàng lơh geh ală phan bơna OCOP. Tàm hơ̆, là săc rwah ală phan bơna tơl pràn rơ̆p lơh geh phan bơna OCOP, mblàng yal hòi jà làng bol nàng lơh bal. Tơnơ̆ hơ̆, tus nhai 11 den kơnhoàl rơ̆p bơyai lơh dơ̆ pơrjum nàng mpồl duh broă jak chài in sền swì bơta niam phan bơna OCOP. Tơnơ̆ hơ̆ là dờp phan bơna OCOP jăt đah gơnăp gơnoar kơnhoàl dê, pơyua càr in nàng pơn jăt tai sền swì nền tai mờ dờp.

Tàm broă lơh dong kờl, lòt bal mờ ală cau tờm lơh, kơnhoàl neh tìp ală kal ke lơi mờ neh bơsong ală broă hơ̆ bè lơi, ơ ồng? 

Ồng Đỗ Văn Đông: Bơta kal ke là uă ngan ală hìu bơnhă cau lơh broă sa lòt guh bơh lơh broă sa sươn sre, bơta mờ nàng gĭt mờ bơta jak chài măy mok, măy mok pa, drà tăc phan bơna mờ lơh geh phan bơna OCOP. Jăt mờ hơ̆, Ủy ƀan Ñân zân kơnhoàl neh sồr Cơldŭ Lơh broă sa mờ bơtàu tơnguh ƀòn lơgar kơnhoàl dê pơgồp bal mờ Cơldŭ lơh sa phan bơna pơlam gùng, bơto pơlam ală hìu bơnhă mờ geh phan bơna là rơcăng lơh geh ai phan bơna OCOP in mờ hợp tak xã, mpồl cau lơh broă in lùp nàng gĭt ală broă pơlam lơh bè lơh gơlik phan bơna OCOP bơh he dê mờ pơlam ai khi in lòt bơsram bàr pe broă lơh ndai nàng rê lơh geh phan bơna OCOP tàm tiah he dê. Pah nam, Ủy ƀan Ñân zân kơnhoàl kung yal tơngĭt bơh ală dơ̆ bơyai lơh cơldŭ ràng tăc phan tàm càr kung bè bơdìh càr nàng ală cau tờm lơh in tam tìp mờ ală bơta phan, ală phan bơna ndai geh dờp OCOP nàng ală hìu bơnhă in bơsram nàng lơh jăt.

Tơnơ̆ 4 nam lam lơh broă lơh Tơl xã dùl phan bơna, cồng nha lơh geh bơh cau lơh broă sa kơnhoàl Ia Grai dê là bơta lơi, ơ ồng?

Ồng Đỗ Văn Đông: Tàm tơngai lài, Ủy ƀan Ñân zân kơnhoàl kung neh lơh geh uă phan bơna OCOP. Mùl màl là 14 phan bơna bè lơh broă sa sươn sre, tàm hơ̆ là geh 4 phan bơna OCOP 4 sơrmañ mờ 10 phan bơna 3 sơrmañ. Tŭ do, ală phan bơna do neh lơh geh ală jơnau sồr jăt jơnau sồr bơh càr dê mờ pah nam bơh kờp sền sền swì den ală phan bơna do ndrờm geh gàr sùm mờ ndrờm geh dờp tai. Bơta ndai, kơnhoàl kung sồr là pal tonguh uă geh bơta niam phan bơna OCOP. Jăt mờ hơ̆, bè mat phan pal lơh geh jơnau sồr. Dơ̆ 2 là bè bơta niam phan bơna. Dơ̆ pe là bè jòi gĭt anih tờm lơh gơlik neh geh tơnguh tai dùl cơnđoà lơh geh jơnau kờñ bơh cau ngui sa tàm dơlam mờ bơdìh càr dê. Mìng là bè ală phan bơna lơh broă sa sươn sre bơh kơnhoàl dê, bè là phe sa, gar điều, kơphê, macca mờ tơngai tus kung rơ̆p pơn jăt tai rề ơnàng tai bàr pe phan bơna jăt bơta pơnrơ is, gùng dà bơtàu tơnguh bơh làng bol tàm ù tiah kơnhoàl dê.

Lơh geh phan bơna OCOP neh kal ke, ai geh phan bơna tăc tàm drà kung là jơnau ờ ƀươn soh dùl êt lơi ờ. Bè hơ̆, tàm tơngai tus, kơnhoàl rơ̆p geh broă rơndăp lơh lơi nàng lòt bal mờ ală cau tờm lơh phan bơna do, ơ ồng?

Ồng Đỗ Văn Đông: Tàm tơngai tus, jăt mờ hơ̆, kơnhoàl rơ̆p geh gùng dà lơh dùl mpồl dong kờl nàng lơh uă phan bơna OCOP, tàm hơ̆ là cơldŭ Lơh broă sa mờ bơtàu tơnguh ƀòn lơgar kơnhoàl, cơldŭ lơh sa tus phan bơna mờ bàr pe anih lơh broă ndai. Tơnơ̆ hơ̆, mpồl do dong ai ală mpồl cau lơh broă sa, hợp tak xã, ală hìu bơnhă kă bro bè phan bơna lơh broă sa sươn sre, lơh bè lơi gĭt geh mờ ală jơnau sồr nàng lơh geh phan bơna OCOP mờ ală broă pơlam lơh jăt nàng geh dờp phan bơna OCOP dùl bă ƀươn ƀoài ngan rlau jơh. Kơnhoàl Ia Grai kung mblàng yal, yal tơngĭt 14 phan bơna OCOP nàng ai ờ mìng là làng bol he in gĭt lài lơm mờ là nàng ală phan bơna, pơnyơu bè là phan pà; Halà ală bơta phan mờ yal tơngĭt nàng lòt tus ală tiah ndai. Kơnhoàl neh mblàng yal hòi jà mờ bơyai lơh ù tiah ràng tăc ală phan bơna OCOP nàng jơh tơl nă làng bol gĭt geh bơta phan bơna pơnrơ is kơnhoàl dê. Dơ̆ bàr là kung khin cha yal tơngĭt jơnau gĭt geh ală drà tàm bơdìh càr nàng lơh ală hìu ràng tăc bè phan bơna OCOP bơh kơnhoàl dê tus ală càr bơyô dê tàm jơh gùt lơgar.

Ơi, dan ưn ngài ồng Đỗ Văn Đông uă ngan!