Bi Lê Văn Thận là dùl tàm khà uă hìu bơnhă làng bol tàm xã Măng Cành, kơnhoàl Kon Plông lơh bal tam kơphê Arabica mờ Hợp tak xã kơphê sàng goh Măng Đen. Bi Lê Văn Thận pà gĭt, tàm lơh bal do, ală cau lơh bal geh dong kờl sơntìl, priă jền, bơta chài sơngka sền gàr, den tàng lơh geh cồng uă ngan. Bi Lê Văn Thận, đơs: Tŭ lơh bal mờ Hợp tak xã là kwang bàng tus bơto pơlam tơn tàm sươn. Tus tŭ do, hìu bơnhă añ gĭt wă bè sơngka sền gàr kơphê Arabica do. Hợp tak xã dong kờl bơh chi sơntìl tơnơ̆ hơ̆ tus phơng sih. Tu kòp lơh aniai khi tus bơto pơlam tơn tàm sươn he in. Ờ hềt lơh bal mờ Hợp tak xã den ờ hềt geh bơta chài, tờm kơphê mìng lơh geh pơgăp 4 tấn là uă ngan mơya tŭ bol hi lơh bal den tờm kơphê neh gơguh 6, 7 tấn tàm dùl lồ.

Kung lơh bal bè bi Thận dê sơl, bi Y Huy đơs niam ngan broă lơh kơphê tiah mrềt tài bơh sùm geh cau blơi jơh phan bơna mờ giă tăc geh sùm jơnhoa rlau mờ drà kă bro. Bi Y Huy pà gĭt, dilah bơta ƀươn do geh gàr sùm, den hìu bơnhă rơ̆p rề ơnàng bă ù tam uă tờm kơphê lơh bal. Bi Y Huy, đơs: Lài do, hìu bơnhă añ lơh ờ hềt lơh bal mờ Hợp tak xã den giă mìng geh pơgăp 9 rbô đong lơ̆p. Nam do, lơh bal mờ Hợp tak xã den giă geh rlau 15 rbô 600 đong. Hìu bơnhă añ kung kơlôi sơl là rề ơnàng tai bă ù tus 2 lồ.

Jăt Tiến sĩ Nguyễn Văn Vũ, Phó Kwang ătbồ Hợp tak xã kơphê sàng goh Măng Đen, hợp tak xã kĭ sră hơ mờ 87 hìu làng bol geh bă kơphê tiah mrềt kờp jơh pơgăp 100 lồ tàm xã Hiếu, Măng Cành mờ Đăk Tăng nàng lơh măt kă bro Cfé de Măng Đen. Tiến sĩ Nguyễn Văn Vũ, đơs: Lơh broă mờ làng bol den he pal jơh nùs jơh tồr mờ làng bol, pal ià tê sơñio broă mờ làng bol den hơ̆ sồng geh cồng nha. Bal mờ hơ̆ den bol hi kung kơ̆p kờñ ngan gơnoar ătbồ ƀòn lơgar bal mờ bol hi lơh bal kràñ cê jơh nùs rlau tai tài bơh 1 lồ kơphê Arabica dilah tam gơ in di bơta chài mờ jăt gùng dà hữu kơ Organic tai den priă lơh geh uă rlau tus 3, 4 dơ̆ pơndrờm mờ tam jăt ờs mờng bơh lài bè tŭ do.

Tàm kờp jơh 3 rbô 500 lồ tờm kơphê tiah mrềt Arabica bơh càr Kon Tum dê, mìng is tàm kơnhoàl Tu Mơ Rông tŭ do geh 1 rbô 700 lồ. Ồng Dương Thái Khoa, Kwang ătbồ Cơldŭ Lơh broă sa mờ Bơtàu tơnguh Ƀòn lơgar kơnhoàl Tu Mơ Rông đơs nền, mùl màl pà gŏ tờm kơphê tiah mrềt gơdờp ngan mờ ù tiah, trồ tiah tàm ù tiah uă xã tàm kơnhoàl dê. Ală tŭ rề ơnàng bă ù tam uă tờm kơphê tiah mrềt bơh kơnhoàl dê kung ƀươn ngan sơl. Mờ priă jền lơh uă rlau ngan pơndrờm mờ tờm bùm blàng, tờm kòi, tờm kơphê tiah mrềt gam dong làng bol mờ mìng là làng bol kòn cau Sơdàng lơm geh tai priă jền pơgồp bơnah tơn jơh jơgloh tơrmù rƀah. Ồng Dương Thái Khoa, đơs: Bơh bơta sền gròi sồr lơh bơh Huyện ủy kơnhoàl dê, bơta lơh bal bơh ală ƀan, gah lơh broă, mpồl cau, mặt trận bơh kâp kơnhoàl tus kâp xã dê mờ bơta lơh jăt dùl ròt bal bơh làng bol dê tàm broă lam tam kơphê tiah mrềt neh cèng wơl cồng nha, priă lơh geh ai làng bol in, pơgồp bơnah tơn jơh jơgloh tơrmù rƀah. Tờm kơphê tiah mrềt do kung là dùl bơta pràn, bơta ƀươn bơh kơnhoàl dê. Kơnhoàl pơn jăt tai tơrgùm rề ơnàng bă ù tam uă tờm kơphê do tàm ù tiah kơnhoàl dê.

Bulah neh tơngŏ geh cồng nha bơh sơnrờp mơya broă rơndăp lơh kơphê tiah mrềt bơh càr Kon Tum dê kung geh sơl uă bơta ờ hềt dipal kờñ pal bơsong. Ờ dipal ngan rlau jơh là broă uă ngan ală sươn kơphê geh lơh dềt, rah rài, ờ huan geh bơcri priă sơngka sền gàr, cồng nha lơh geh dùl êt. Tàm 2 rbô 800 lồ tàm càr gam gơ ai sa, cồng nha lơh geh kờp bal mìng geh 13 tạ 4 kơphê gar tàm dùl lồ. Uă hìu làng bol gam pik plai lir gơlam tus bơta niam bơkah kơphê dê ờ hềt lơh geh...

Nàng lơh geh jơnau kờñ tơnguh uă cồng nha lơh geh, bơta niam bơkah mờ priă jền phan bơna bơh kơphê tiah mrềt dê, pa do, Mpồl lơh kơnòl broă sùm Tỉñ ủy càr Kon Tum neh geh Jơnau đơs pơndŭt sò 1228 bè jơnau sồr tam wơl mờ rề ơnàng bă ù tam uă tờm kơphê tiah mrềt tàm ù tiah càr dê. Tàm hơ̆, gĭt nền jơnau kờñ rề ơnàng bă ù tam uă tờm kơphê tiah mrềt jăt gùng dà ngui măy mok, kơ̆ kơl jăp, lơh gơs ală anih lơh bal, gơ jăt bal mờ măt kă bro “Kơphê tiah mrềt Kon Tum”, pơgồp bơnah tơnguh uă priă lơh geh ai ală hìu bơnhă mờ mpồl tus bal tam, lơh gơlik phan kơphê mờ tăc bro phan bơna pơgồp bơnah dong kờl bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn càr dê. Jơnau kờñ loh làng mờ càr Kon Tum ai tơlik là tus nam 2025 rề ơnàng bă ù tam uă tờm kơphê do gơguh tus 5 rbô lồ; tus nam 2030, lơh ngan geh 7 rbô lồ, tàm hơ̆ pơgăp 2 rbô lồ lơh bal tam jăt broă lơh lơh sa lơh broă bal.

Bè neh yal, broă lơh tam kơphe tiah mrềt tàm càr Kon Tum neh lơh geh ală cồng nha bơh sơn rờp, ngan là bè priă jền lơh geh. Bulah bè hơ̆, rah rài, dềt, cồng nha tơnhàu ờ uă, bơta niam ờ hềt ndrờm bal ndrờm là ală broă mờ ală tiah tàm càr Kon Tum pal bơsong nàng ai kơphe tiah mrềt lơh geh cồng nha jŏ jòng sùm. Dơ̆ tơm boh bơr mờ ồng Phạm Thanh Bình, Kwang atbồ Phòng Nông nghiệp mờ Phát triển nông thôn kơnhoàl Kon Plông, dùl tiah tam uă kơphe tiah mrềt bơh càr Kon Tum dê rơp lơh loh rlau tơngume do.

Ơi, lài jơh dan ưn ngài ồng neh lời tŭ jơ nàng tus bal dơ̆ tơm boh bơr do. Ơ ồng, gơ wèt mờ ù tiah kơnhoàl Kon Plông, càr Kon Tum den tờm kơphe tiah mrềt geh gơtha bè lơi tàm broă bơtàu tơnguh lơh sa bơh làng bol dê, ngan là gơ wèt mờ làng bol jơi bơtiàn dồ êt nă cau.

Ồng Phạm Thanh Bình: Tờm kơphe tiah mrềt geh tam tàm ù tiah kơnhpàl Kon Plông geh đơs là gơ dờp mờ trồ tiah kung bè ù tiah tàm do, geh đơs là geh cồng nha tơnhàu uă mờ geh bơta niam uă sơl.

Nàng rề ơnàng bă ù tam kơphe, tơnguh cồng nha mờ bơta niam bơh tờm kơphe tiah mrềt dê, tàm ală nam do kơnhoàl neh geh ală broă lơh lơi, ơ ồng?

Ồng Phạm Thanh Bình: Lài ngan, hơ̆ là sền gròi bơcri priă lơh ală tiah tam tơrgùm bal mờ khà lam lơh dờng, dipal mờ tơl bơta krơi is bơh trồ tiah dê, gơ dờp mờ ù tiah bơh ƀòn lơgar dê. Dơ̆ bàr là gơtùi rơ wah ală bơta sơntìl pa gơ dờp mờ trồ tiah, ù tiah bal mờ bơta chài tam, sơngka sền gàr làng bol dê. Dơ̆ pe là sền gròi tus bơta niam, cồng nha lơh geh bơh tờm kơphe dê geh mat kă bro kơphe bơh Măng Đen dê.

Broă lơh lơh bal đah làng bol mờ ală Hợp ták xã, mpồl lơh sa kă bro gam cèng wơl cồng nha niam bè lơi gơ wèt mờ cau tam tờm kơphe tiah mrềt, ơ ồng?

Ồng Phạm Thanh Bình: Tàm ù tiah kơnhoàl gam lam lơh ală broă lơh lơh bal tam, lơh bal ròt bơta kuơ lơh geh đah mpồl lơh sa kă bro, hợp ták xã, mpồl lơh bal gơ wèt mờ làng bol tàm broă lơh jat tam, lơh gơlik phan, lơh bal tac phan lơh gơs ai làng bol in. Tŭ do, gam lam lơh ală broă lơh là lài ngan hơ̆ là dong kờl broă lơh jơnau kờñ dà lơgar lơh bal lơh gơlik phan gơ wèt mờ broă lơh 98. Dơ̆ bàr là lơh bal jat broă lơh kờñ tus bal is đah mpồl lơh sa kă bro, Hợp ták xã mờ Mpồl lơh bal gơ wèt mờ làng bol tàm broă hơ pơrgon blơi phan lơh gơs, dong kờl tàm broă tam, lơh gơlik phan.

Tềng đap bơta geh ngan bè bơta chài sơngka sền gàr tờm kơphe gam ờ hềt niam bơh làng bol dê den bơh broă lơh bal mờ ală mpồl lơh sa kă bro den khi neh dong kờl uă ngan bè bơta chài, bè măi mok, bè broă pơlam, sơñio lơh tơn mờ jơnau đơs là ơm rềp hìu bơnhă, ơm rềp làng bol, ơm rềp mờ suơn chi nàng lòt bal mờ làng bol nàng tơnguh bơta niam, cồng nha lơh geh bơh tờm kơphe dê, geh gơ rềng dờng ngan gơ wèt tus mờ bơta niam kơphe kơnhoàl dê.

Bè hơ̆ den bơh ală broă lơh bal tam, sơngka sền gàr, lơh gơlik, tac phan lơh gơs, tam uă kơphe tiah mrềt, bal mwò bơta kuơ lơh sa den làng bol gam geh bơta kuơ lơi ndai halà ờ, ơ ồng?

Ồng Phạm Thanh Bình: Lài do, broă tam kơphe bơh làng bol dê uă ngan là tam dồ êt, rah rài. Dơ̆ bàr là broă sơngka sền gàr mờ dơ̆ pe là broă pik tơnhàu ờ hềt lơh jat broă rơndap lơh den tàng broă blơi phan lơh gơs uă ngan là tac dồ êt, tac rah rài bơh ală cau tac bro blơi, den tus tŭ do bol hi neh tơrgùm tàm broă lơh bal đah ală mpồl lơh sa kă bro geh kĭ hơ, geh sră pơrgon tàm broă tac phan lơh gơs, gàr bơta niam nàng tơnguh cồng nha lơh geh kung bè bơta niam kơphe tiah mrềt dê.

Ală broă lơh lơh bal tàm ù tiah kơnhoàl dê den gŏ geh ală bơta pa, dơ̆ bàr là geh cồng nha, geh ală bơta kuơ lơh sa gơ wèt mờ làng bol. Mùl màl, bơh sơn rờp den đah mpồl lơh sa kă bro khi kung geh broă dong kờl bè bơta chài tam sơngka sền gàr, dong kờl bè sơntìl, dùl bơnah den dong kờl bè phơng sih mờ kuơmàng là khi jat sền broă pik tơnhàu nàng tac phan lơh gơs ai làng bol in, tàm broă lơh jat jơnau hơ pơrgon blơi phan lơh gơs mờ blơi di mờ giă tàm drà kă bro ai làng bol in, den tàng làng bol iang nùs ngan tàm broă tam mờ tac phan lơh gơs. Giă tac bơh cau blơi rah rài dê den khi blơi làng bol dê mìng bơh 6 tus 8 rbô đông dùl kĭ, mơya tus tŭ do, đah ală mpồl lơh sa kă bro gam kĭ sră cih kah mờ gơnoar atbồ kơnhoàl, kung bè kĭ jơnau hơ pơrgon lơh broă bal, blơi phan lơh gơs gơ wèt mờ làng bol den geh giă bơh 16 tus 20 rbô đông dùl kĭ.

Kơnhoàl Kon Plông neh geh gùng dà ai tơlik lài, broă lơh lơi nàng pơn jat tai gàr niam cồng nha lơh broă bal lơh gơlik, tam tờm kơphe tiah mrềt đah làng bol mờ ală Hợp ták xã mờ mpồl lơh sa kă bro, ơ ồng?

Ồng Phạm Thanh Bình: Gơ wèt mờ tờm kơphe den kơnhoàl gam sền gròi tus dùl tàm ală kơnhoàl broă tờm tàm bơtàu tơnguh lơh sa suơn sre. Bol hi gam tơrgùm lơh ală tiah tam kơphe uă, kờp dŭ tus nam 2025 rơp tam mờr 2 rbô lồ kơphe mờ gròi sền lam lơh ală tiah lơh bal ròt bơta kuơ lơh geh mờ ală tiah tam uă kơphe bơh kơnhoàl dê.

Ơi, dan ưn ngài ồng bè dơ̆ tơm boh bơr do!