Bulah bè hơ̆, uă bơta gơbàn tàm tŭ atbồ, ngui ù tiah pal geh sền sơ wì, tam gơl tàm jơnau cih bơh Adat ù tiah dê dơ̆ do nàng lơh jat jơnau kờñ bơtàu tơnguh lơh sa dà lơgar mờ mut gơ rờm bal dunia.

Adat Ù tiah nam 2013 neh geh uă tam gơl pa nàng kờñ lơh gơlik bơta niam sơlơ tơnguh mờ dong kờl drà kă bro ù tiah hìu đam bơtàu tơnguh, bè: neh lơh sir mpồl lơh broă ai drà kă bro sơn rờp đah dà lơgar mờ ală gah geh gơ rềng bơh jơnau cih bè rơndap ù tiah, broă rơndap lơh ngui ù; jơnau cih bè bơta pal geh nàng jàu ù, ai ơpah ù nàng rơ wah cau bơcri priă; broă jàu ù jat broă lơh cok giă priă; jơnau cih git giă ù ngan ngồn tŭ dà lơgar jàu ù geh ai priă ngui ù, ai ơpah ù, ai gơnoar tam gơl jơnau kờñ ngui ù. Broă lơh sră ngui ù geh chồl pràn neh lơh gơlik bơta niam ai ù tiah in mut tàm drà kă bro.

Bulah bè hơ̆, dùl tàm ală jơnau lơh gơbàn bơta tơnguh giă ù là tài jơnau tơnggit ală rơndap broă lơh, rơndap ù tiah bơtàu tơnguh tiah drà đơs is mờ drà kă bro ù tiah hìu đam đơs bal gam ờ hềt loh làng, song dơpă. Bè bơta do, cau jak chài lơh sa, Tiến sỹ Nguyễn Trí Hiếu đơs là: “Nàng bơtàu tơnguh di jat drà kă bro den bơta ù tiah, giă priă pal geh lơh nền jat jơnau kờñ. Pal geh cok giă song dơpă, loh làng. Do là dùl bơta kuơmàng ngan tài tơngai lài, broă cok giă priă geh uă bơta lơh ờ niam tus drà kă bro. Lài ngan là geh bơta tus bal bơh gơnoar atbồ tàm ƀòn lơgar dê mờ dơ̆ 2 là geh bơta kuơ mpồl tàm hơ̆”.

Bơh mùl màl, lơh sa suơn sre lơgar he dê kung gam uă ngan jat broă lơh sa hìu bơnhă dềt mờ rah rài, ờ tơrgùm bal; lơh bal đah broă lơh gơlik, tac phan lơh gơs gam uă bơta ờ niam; bơta tus bal bơh mpồl lơh sa kă bro dê tàm lơh sa suơn sre, tiah ƀòn lơgar gam ờ uă. Jơnau sồr geh ai tơlik tŭ do gơ wèt mờ broă tam gơl Adat Ù tiah dơ̆ do là pal coh mùl màl nàng pơn jờng mờ lơh gơlik bơta niam tơrgùm ù lơh sa suơn sre; bơtàu tơnguh pràn drà kă bro gơnoar ngui ù. Broă tam gơl adat dơ̆ do pal lơh loh broă tam pà kâp, tam pà gơnoar, cih loh kơnòl bơh anih atbồ dà lơgar dê bơh dà lơgar tus kâp hơ đơm tàm broă rơndap ù tiah, broă rơndap lơh, ai gơnoar tam gơl jơnau kờñ ngui ù, lơh nền giă ù gơ in dipal. Phó Giáo sư, Tiến sỹ ồng Đinh Trọng Thịnh, cau pơgru Họk viện Hàñ cíñ geh jơnau đơs: “Pơn jờng broă lơh nền giă jat drà kă bro nàng kờñ wèt tus dùl jơnau kờñ là gàr niam broă tac bro ù tiah cèng bơta drà kă bro ngan ngồn. Gàr tơrgùm gơnoar ngui ù nàng bơcri bơtàu tơnguh, lơh jat jơnau kờñ bơtàu tơnguh lơh sa tàm tơl tŭ tơngai. Bè jŏ jòng, pal pơn jờng broă tac bro ù nàng lơh gơs ù tiah tơl khà tơrgùm bal nàng lam lơh broă tam gơl lơh sa mờ măi mok kung bè tàm bơtàu tơnguh lơh sa”.

Jat jơnau đơs bơh ală cau jak chài dê, Adat Ù tiah (tam gơl) dơ̆ do pal bơsong ală bơta ờ niam bơta bơtàu tơnguh drà kă bro tac bro ù dê, bè: gam uă broă tac bro ờ hềt geh lơh sră pơ àr, giă tac bro ờ hềt ai tơnggŏ dipal giă tac ngan ngồn, gam bơta tơrgùm kơp tơnguh giă, sơ gràm ù tiah, lơyài ai ù nàng ngui. Dùl bơta kuơmàng geh ai tơlik là pal geh jơnau cih bè kơnòl bơh anih yal tơnggit jơnau dê bè rơndap ù tiah, tơngai lam lơh ală rơndap broă lơh bơtàu tơnguh phan bơna, ală rơndap broă lơh ù tiah hìu đam, ngan là ală rơndap broă lơh dờng, kuơmàng tàm kâp hơ đơm nàng yal loh làng jơnau tơnggit, kơryan bơta yal jơnau tơnggit ờ ngan, blơi ù tiah kơp tơnguh giă nàng sa priă cồng. Ồng Trần Văn Lê, Kwang atbồ Kông ty TNHH lơh sa mờ kă bro Phương Linh pà git: “Bơta tŭ do gơ rềng tus ù ơm. Ù ơm digơlan cèng wơl priă jền ai kes priă in mơ tơn, mơya nàng tơnguh ù ơm là kal ke ngan. Dilah dà lơgar git nền hơ̆ là bơta lơh geh priă jền den hơ̆ là tŭ niam, sền do là phan lời prap. Jat tàm bơta sền sơ wì mpồl lơh sa kă bro dê, lơh broă tàm gah ù tiah hìu đam tàm uă bơnah, jat añ den he pal sền sơ wì tàm uă gah, mơya jơnau kờñ wèt tus là bă ù hơ̆ cèng wơl priă dia mờ cèng wơl bơta chờ hờp ai jơh bal 3 gah in là cau geh ù, cau ngui mờ geh kuơ ai dà lơgar in, pal gơtùi ring bal bơta kuơ đah ală cau do”.

Dùl bơta ndai geh ai tơlik là pal tam gơl pa mpồl đơng pơlam nàng tam gơl ù tiah, tơrgùm suơn, tam gơl ù tàm tiah drà nàng tơnguh priă dia, mờ kung lơh lài ai cau gơtìp ai wơl ù ơm geh jàu ù halà blơi hìu tàm bă ù neh gơtìp ai wơl. Lơh sir mpồl lơh gơlik khà ù, bơh broă lơh anih prap ơn ù tiah, hòi jà ală bơnah priă bơcri lơh ală ƀòn làng bol ơm kis nàng rơndap anih ơm pa ai cau geh ù gơtìp ai wơl in lài mờ tŭ tơm wơl, gàr kơ̆ kơljap rài kis bơh làng bol dê.