Bơh cribơyai ai jơnau đơs bơh Ƀộ Tài nguyên – Môi trường dê, ồng Thái Như Hiệp, Củ tịc Mpồl duh broă geh jơng, Kwang atbồ Kông ty TNHH Vĩnh Hiệp, ƀòn dờng Hồ Chí Minh đơs là: Tàm jơnau rơcang cih adat tam gơl dơ̆ do, uă jơnau cih bè jàu ù, ai ơpah ù, tam gơl jơnau kờñ ngui ù, tàm hơ̆ geh broă jàu ù, pà ù ai mpồl lơh sa kă bro in drơng bơtàu tơnguh lơh sa, rơhời geh lơh sir. Mùl màl, lam lơh broă jàu ù, ai ơpah ù uă ngan bơh cok giă priă gơnoar ngui ù, rơ wah cau lơh rơndap broă geh ngui ù; jơnau cih nền nòn ală broă jàu ù, ai ơpah ù ờ bơh bơta cok giă gơnoar ngui ù, rơ wah cau lơh rơndap broă geh ngui ù. Jơnau rơcang cih neh lơh loh broă lơh ai ơpah ù tơm priă pah nam mờ cih mùl màl ală broă ơpah ù tơm priă dùl dơ̆ dipal mờ bơta geh ngan, jơnau kờñ ngui ù, gàr priă jền lơh geh sùm. Bulah bè hơ̆, tŭ tam gơl den pal pơn jat tai lam lơh mùl màl bơta jàu ù.

Jat ồng Thái Như Hiệp đơs, tàm tŭ tơngai lơh sa gam uă kal ke, ngan là bơta priă càn den tŭ adat ờ gam tam cah broă pà ù ai làng bol in halà pà mpồl lơh sa kă bro in geh lơh gơlik uă ngan bơta ƀuơn nàng mpồl lơh sa kă bro ngui geh cồng nha bơta ƀuơn ù tiah, bơta pràn bơh tơl bơta ù drơng bơtàu tơnguh lơh sa dê: “Adat tŭ bơ tơl, tam gơl pa den dà lơgar, ală càr geh ù lơh sa suơn sre tàm tŭ atbồ, ngui adat ù tiah tŭ pà ù mpồl lơh sa kă bro in den pal ai khi in gơnoar ngui ù tiah nàng khi ngui ù tiah di mờ adat boh lam”.

Tàm tŭ ai jơnau đơs, làng bol kung ai tơnggit bơta gròi sền, ring bal mờ ală bơta tàm jơnau rơcang cih, ngan là ală jơnau cih bè tơm wơl priă, dong kờl, rơndap ƀòn ơm kis pa, ai wơl ù… Pơn yơu, bơta 67 bơh Jơnau rơcang cih Adat Ù tiah (tam gơl) dê geh jơnau cih bè ală bơta ai wơl ù nàng bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn tài bơta kuơ dà lơgar, mpồl bơtiàn. Tàm pơndrờm mờ Adat gam ngui tŭ do gơtùi gŏ, jơnau cih bơh Jơnau rơcang cih dê ơnàng rlau, mùl màl rlau. Bulah bè hơ̆, nàng ring bal jơnau git wă mờ pleh gơbàn ală bơta ờ niam tàm tŭ lam lơh, pal lơh loh bè jơnau kờñ, broă geh jàu tàm ală tŭ pal kuơmàng pal lam lơh ai wơl. Geh uă jơnau đơs đơs là, do là bơta pal yal loh làng, song dơpă, jat nùs nhơm ring bal bơta kuơ bơh dà lơgar dê, cau geh ù gơtìp ai wơl mờ cau bơcri priă, nàng làng bol geh ù gơtìp ai wơl in pal geh anih ơm, gàr niam rài kis ndrờm halà niam rlau.

Bi Phạm Phi Long, ơm tàm khu phố 3, sơnah ƀòn Tân Thuận Đông, Quận 7, ƀòn dờng Hồ Chí Minh đơs là: Do là bơta ƀuơn gơ rềng geh uă bơta yal yă. Den tàng, pal geh jơnau cih ai ală broă mùl màl nàng bơsong ring niam bơta gơ rềng đah dà lơgar, cau bơcri priă mờ cau ngui ù. Mờ kung dong ală tiah geh bơta rơcang lài rlau tàm broă ai wơl ù, tơnguh bơta niam rơndap ù tiah, broă rơndap broă ngui ù tàm tơngai tus: “Broă tam gơl pal geh broă sền sơ wì jŏ jòng, geh jơnau đơs lài nàng pleh bơta ờ ring bal bơta kuơ, lơh gơbàn bơta tam lah lơh gơbàn uă broă yal yă, yal khài jŏ jòng. Bơh hơ̆, ngui niam bơta pràn ù tiah ai bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtiàn mờ ală broă lơh tă pơgồp gơnoar ngui ù, tam gơl wơl ù tiah…”

Bơh mùl màl bơsong uă broă gơlik geh, Cau chài cah rơña Huỳnh Hữu Nam, Mpồl cau chài cah rơña càr Đồng Nai đơs là: Pal bơ tơl, lơh sir ală jơnau cih gàr bơta loh làng, song dơpă ală broă bè rơndap ù tiah, broă rơndap lơh ngui ù, giă ù, tac bro bơh ală anih kă bro gơ wèt mờ ală rơndap broă lơh ƀòn làng bol ơm kis, tiah drà, hìu ơm tac bro. Kung bè tam gơl pa, sơlơ tơnguh rlau tai broă lơh lùp sền, sền sơ wì, jat sền, lơh glài broă lơh tìs; bơsong tam pìt, tam pà, yal yă, yal khài gơ rềng tus ù tiah… Làng bol sền gròi ngan rlau jơh tŭ lơh sir Jơnau rơcang cih Adat Ù tiah (tam gơl) là bơta kuơ bơh làng bol dê tàm broă lơh lơh rơndap ù tiah ngui ù; bơ tơl, lơh sir ală jơnau cih bè broă lam lơh ală gơnoar bơh cau ngui ù dê tàm ală tiah rơndap ù tiah; kơnòl bơh Ủy ƀan Ñân zân kâp càr dê tàm broă kờp sền, bơsong mờ yal loh làng broă sang tĕ, ai wơl ù, tam gơl jơnau kờñ ngui gơ wèt mờ ù neh geh cih tàm broă rơndap lơh ngui ù.

Jat cau chài cah rơña Huỳnh Hữu Nam đơs, uă ngan broă gơlik geh tàm càr neh lơh gơbàn hoàc huơr dờng ngan ai jơh bal làng bol mờ gơnoar atbồ in. Ồng Huỳnh Hữu Nam geh jơnau đơs: “Làng bol mìng git là tă dia ờ di lơh sa suơn sre pah nam wil tơl. Bulah bè hơ̆ tŭ dà lơgar ai wơl ù mờ pờ wơl sră cih den ờ geh ù ơm lơi. Ngui giă priă ai làng bol in jat ù lơh sa suơn sre là ờ di. Kuơmàng là ờ sền sơ wì rơndap ƀòn ơm kis pa ai làng bol in. Kung dan dà lơgar pal sền gròi tam gơl nàng làng bol in gờñ iang nùs ơm kis den hơ̆ sồng gơtùi iang nùs lơh broă, gàr kơ̆ kơljap rài kis”.

Uă jơnau đơs tă pơgồp tàm Jơnau rơcang cih Adat Ù tiah (tam gơl) pal wèt tus lơh sir mpồl lơh broă, broă lơh priă jền bè ù tiah gàr niam bơta kuơ bơh dà lơgar, cau ngui ù mờ cau bơcri priă dê; geh kơrnuat tam pà dipal, geh cồng nha priă ai bơh priă ngui ù, priă ơpah ù đah dà lơgar mờ kâp hơ đơm. Adat kung pal cih khà dia jơnhua rlau gơ wèt mờ cau ngui uă bă ù, uă hìu ơm, blơi ù nàng kơp tơnguh giă, lơyài ngui ù mờ sang gời ù… Ồng Phan Minh Thành, Kwang atbồ Sở Tài nguyên- Môi trường càr Long An đơs là, broă tam gơl pal lơh mùl màl broă cih giă ù gơ wèt mờ tơl càr, ƀòn dờng, tơl tiah: “Sră cih giă ù do geh là cơng tàng nàng jơh ală broă gơ rềng tus kơnòl priă jền bè ù tiah, kờp bal mờ ai wơl ù, kung bè bơta tac bro bơh cau ngui ù dê. Gam gơ wèt tơl tiah, mơya mùl màl den pal jàu ai Hội đồng Ñân zân càr in ai tơlik bơta tam gơl nàng dipal mờ kâp hơ đơm”.

Gal ngan làng bol kơp kờñ Jơnau rơcang cih Adat Ù tiah (tam gơl) tŭ lơh sir, ring bal mờ lam lơh jat pal ring bal jơnau tơnggit, zữ liệu bơh dà lơgar tus kâp hơ đơm. Mờ kung pơn jat tai chồl pràn broă tam pà kâp, tam pà gơnăp gơnoar gơ jat bal mờ bơta jat sền, gròi sền gơnăp gơnoar nàng broă lơh jat in lơh geh cồng nha, pơgồp bơnah ai bơta bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtiàn in.