Ồng Điệu Út, kòn cau S’Tiêng ơm tàm ƀòn Mười Mẫu, xã tiah nhàr dà lơgar Phước Thiện, kơnhoàl Bù Đốp yal, hìu bơnhă ồng ntrờn rê ơm kis tàm ƀòn Mười Mẫu mờr 10 nam do, geh dà lơgar pà ù, dong kờl lơh hìu, neh chờ hờp ngan. Nam 2017, hìu bơnhă ồng mờ làng bol tàm ƀòn do geh bơta chờ hờp dờng ngan, gùng che đèng dà lơgar geh lơh tus tàm ƀòn, do là bơta mờ làng bol kơp gơn bơh jŏ neh gơ gơs ngan ngồn.
Tiểu khu 67 gơ wèt ƀòn Mười Mẫu, xã Phước Thiện, kơnhoàl Bù Đốp geh 200 hìu bơnhă làng bol bal mờ git nđờ rhiăng nă cau, 95% khà kờp làng bol là cau jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau, tàm hơ̆ uă ngan là cau S’Tiêng. Lài do, tiah do geh sền là tiah tờm bơh bơta jơgloh rƀah bơh xã dê tài bơh bồ tơngoh bơsram sră ờ uă, phan bơna ờ geh, ù tiah gơtìp tam cah is, khà hìu bơnhă geh hìu đam kơ̆ kơljap mờ ồs đèng ngui mìng kờp tàm bồ nau tê lơm, kơnòm dềt ờ geh lòt hìu bơsram, gùt nam “bơta jơgloh rƀah” sùm jat làng bol. Bơh tŭ geh ồs đèng, rài kis làng bol dê neh tam gơl uă ngan. Làng bol neh ala măi nổ mờ ƀồm đèng, dong ƀuơn ƀuài, tơrmù priă jền tă uă ngan ai broă ƀồm dà in. Bơdìh hơ̆ tai, oh kòn làng bol kòn cau geh ồs đèng sòl àng nàng drơng broă bơsram sră niam rlau. Ờ mìng geh ồs đèng nàng sòl àng, ală hìu bơnhă gam blơi tai tivi, tùh mrềt, quạt măi, glah piang đèng… kơnờm bơh hơ̆, bơta niam rài kis làng bol kòn cau dê geh tơnguh loh làng ngan. Bi Điểu Thâm, dùl nă cau tàm tiểu khu 67 pà git, làng bol kis tàm do geh uă jơi bơtiàn kòn cau, bè: S’Tiêng, M’nông, Mạ mờ Khmer. Bơh tŭ geh ồs đèng, uă hìu bơnhă neh tryăng tryồng lơh sa rlau, rài kis neh tam gơl mhar ngan, bi Điểu Thâm chờ hờp yal: “Dà lơgar neh lơh bè do, hơ̆ sồng kung ai geh broă lơh den kung geh priă nhai nàng lơh tai hìu, blơi tai phan ngui tàm hìu bè tivi, tùh mrềt hơ̆ sồng măi pìh phan den uă hìu bơnhă ndrờm geh lơm. Tŭ do bơtàu tơnguh rlau, geh phan do, phan ne nàng ngui”.
Bơh tiah tàm gùl xã Phước Thiện tơrbŏ tus Tiểu khu 67 là gơl gùng cài ring drĭ tơn, tơl mpồl be, kơnrồ sa nhơt hơ đơm mƀur tờm điều, kau su tam pa, gùng che ồs đèng dà lơgar geh lơh wil tơl, tàm muh mat làng bol dê mpờl gŏ bơta chờ hờp bơh rài kis dê. Bi Điểu Phúc, dùl nă làng bol tàm Tiểu khu 67 đơs: Ùr bơklau bi dê ơm tàm do neh 11 nam, lài do rài kis bòl glar ngan, hìu bơnhă geh 4 nă cau mơya pơn đơl ngan kung mìng tơl sa, tàm do geh 10 hìu bơnhă den 9 hìu bơnhă gơ wèt hìu bơnhă rƀah, hìu bơnhă gam gơl kung gơ wèt hìu bơnhă ndrờm bè cau rƀah. Mơya geh Đảng, dà lơgar sền gròi, lơh gùng, lơh đèng, cau lơi ờ geh kơnrồ den geh pà kơnrồ, ờ geh be den geh oà be, ờ geh hìu den lơh hìu, tŭ do cau lơi kung tryăng tryồng lơh sa, làng bol hờm ram, pin dờn ngan tàm Đảng, dà lơgar.
Kra ƀòn ồng Điểu C’re, dùl tàm ală cau geh bơngă pin dờn tàm ƀòn lơgar yal, geh pà ù lơh sa jat broă lơh 134 bơh nam 2005, tus nam 2017, Tiểu khu 67 geh dà lơgar lơh tai ồs đèng, gùng lòt, hìu bơsram, hìu sơnơm. Ală nam rềp ndo, kơnờm tàm Broă lơh jơnau kờñ dà lơgar bè bơt bơtàu ƀòn lơgar mờ tơrmù rƀah, làng bol tàm do pơn jat tai geh dà lơgar lơh hìu mờ pà phan lơh broă, lơh sa. Mờ nùs nhơm brồ guh, làng bol neh khin cha ngui gơguh jak kỹ thuật tàm broă lơh sa. Tus tŭ do, jơh gùt ƀòn Mười Mẫu mìng gam 5 hìu bơnhă rƀah, gơmù rlau 90% pơndrờm mờ ală ngai Tiểu khu 67 sơn đờm lơh broă. Làng bol kòn cau tàm do chờ hờp ngan.
Bơh “4 ờ” (ờ geh: đèng, gùng lòt, hìu bơsram, dà ngui sa) tàm Tiểu khu 67 lài do, tus tŭ do neh brồ guh gơs “6 geh” (là geh: đèng, gùng lòt, hìu bơsram, hìu sơnơm, ù tiah mờ dà ngui sa). Gơtùi geh rài kis gam ngai pah ngai tam gơl, hơ̆ là kơnòm geh bơta sền gròi bơh Đảng, Dà lơgar, bơh kwang đơng lam bồ, gơnoar atbồ tàm ƀòn lơgar mờ bơta lơh ngan brồ guh lik klàs rƀah bơh làng bol dê.
Viết bình luận