Cribơyai tàm hìu pơrjum, uă ngan kwang bàng đơs là, pal tam gơl Adat phan kuơ geh is dà, dong lơh sir adat boh lam bè atbồ phan kuơ geh is dà tàm tŭ tơngai pal sơlơ tơnguh rlau tai broă gàr tơl dà, bơsong ală bơta hềt dipal, geh tàm broă lơh atbồ phan kuơ geh is dà. Ai jơnau đơs ngan ngồn tàm Jơnau rơcang cih adat boh lam, ồng Dương Tấn Quân, Mpồl kwang bàng càr Bà Rịa- Vũng Tàu đơs là, gam geh tơngume ờ hềt ring bal bè kơnòl atbồ dà lơgar bè phan kuơ geh is, pal kờp sền pleh bơta gơ tàm rơndap rơndồl: “Ală bơta, ală sèng geh cih bè kơnòl atbồ dà, phan kuơ geh is dà bơh ală Ƀộ, gah broă lơh dà lơgar dê kung bè càr, ƀòn dờng dê ờ hềt ngan ngồn loh làng, mùl màl, ờ hềt gàr bơta nền nòn mờ wil tơl. Ờ hềt ai tơnggŏ kơnòl broă bơh Ƀộ Ngoại giao dê bè lơi bè lơh broă bal dunia nàng gàr tơl dà ai tàm lơgar, tàm dunia, kơnòl broă bơh Ƀộ Kwang àng, Ƀộ Quôk phòng dê bè gàr tơl dà, gàr niam dà halà tơrmù ƀà ală bơta aniai bơh dà dê”.
Mùl màl tŭ do tàm ală tiah sar lơgar ngài, tiah geh broă lơh sa gam kal ke halà ală tiah ờ huan geh dà den làng bol kal ke ngan nàng geh tơl dà sàng goh drơng broă ngui sa in. Geh tŭ, uă tiah tàm ƀòn dờng, ƀòn drà kung ờ tơl dà, geh ală tiah geh dà mơya ờ gơtùi ngui tài dà ƀơ̆ ƀơl. Nàng bơsong bơta do, uă jơnau đơs sồr, tam gơl Adat boh lam jat gùng dà cih tơrgùm jơh ală tơngume gơ rềng tus phan kuơ geh is dà; jàu kơnòl broă ai ală ƀộ, gah broă lơh dà lơgar in atbồ jat di gơnăp gơnoar, kơnòl broă neh geh cih tàm ală adat boh lam geh gơ rềng. Ồng Tráng A Dương, Mpồl kwang bàng càr Hà Giang geh jơnau đơs: “Geh uă bơta lơh gơbàn soat dà, ƀơ̆ dà gơ rềng tus uă gah broă lơh bè: broă tam gơl gơs tiah drà, bơta mus kơl brê, ngui phơng hóa họk, sơnơm sền gàr phan tam tàm broă lơh sa suơn sre, dà ƀơ̆ tuh tơlik bơh lơh sa mờ măi mok, lơh sa kă bro broă drơng ala. Añ sồr Mpồl cih adat boh lam pal pơn jat tai kơlôi sơnơng, kờp sền, bơ tơl ală jơnau cih kung bè kơnòl broă bơh Ƀộ, Gah broă lơh dà lơgar, ală mpồl lơh broă, cau dùl nă să geh gơ rềng dê tàm broă sền gàr, rơcang sơndră soat dà, ƀơ̆ dà- nàng lơh gơlik tơngume adat boh lam wil tơl ai broă ngui, sền gàr dà, nàng gàr tơl dà ai dà lơgar in”.
Bè lơh sră dan lơh broă, ai gơnoar jòi lơh, ngui phan kuơ geh is dà, 2, 3 jơnau đơs đơs là, pal kờp sền, cih loh cau lơi pal lơh sră dan lơh broă, cau lơi pal lơh sră ai gơnoar jòi lơh, cau lơi ờ duh pal lơh sră dan lơh broă, lơh sră ai gơnoar jòi lơh nàng pleh bơta gơ tàm rơndap rơndồ halà lời huĭ, lơh loh gơnăp gơnoar, kơnòl broă đah lơh sră dan lơh broă, ai gơnoar ngui phan kuơ geh is dà. Mò Khang Thị Mào, Mpồl kwang bàng càr Yên Bái đơs là: “Jơnau cih bè broă cih mat, ai gơnoar tơnhàu, ngui phan kuơ geh is dà cih tàm do geh kờp mpồl cau là ală anih lơh broă geh gơnoar lơh sră ai gơnoar tơnhaù, ngui phan kuơ geh is dà, mơya ờ cih gơnăp gơnoar, kơnòl broă gơ wèt mờ tơl anih lơh broă. Bè hơ̆ den ờ git loh là gơnăp gơnoar bơh ală anih lơh broă dê kàr lơi,jat añ den pal tam gơl, bơ tơl tơngume do jat gùng dà cih loh bè gơnăp gơnoar bơh ală anih lơh broă dà lơgar dê, tàm broă lơh sră ai gơnoar ngui phan kuơ geh is dà”.
Gơ rềng tus jơnau cih bơcri priă, lơh bơtơt rbòng dà, bơh bơta geh ngan tàm ƀòn lơgar, mò Cha Ma Lé Thị Thủy, Mpồl kwang bàng càr Ninh Thuận sồr, pal kơlôi sơnơng bơ tơl kơrnuat ngui phan kuơ geh is dà, ai jơnau đơs mpồl bơtiàn làng bol ơm kis, ngan là làng bol ơm kis tàm tiah geh phan kuơ geh is dà: “Bơta krơi is bơh ală tơnau dơng dà tàm Ninh Thuận dê uă ngan là ală tơnau dềt, sùm ờ tơl dà tàm kàl prang mơya pah yuh dà uă ngan tàm kàl prang. Cau tĕ khà kung gam sùm kơp gơn dà lơgar bơcri priă nàng lơh ală bơtơt rbòng dà nàng ngui dà tàm nhai dà kŏ dà cò nàng ngui tàm kàl prang. Den tàng, jat añ ală broă lơh pal geh bơta gơ rềng nền nòn mờ tàm dong kờl bal mò gơp. Ală jơnau cih bơh Adat Phan kuơ geh is dà (tam gơl) dê mìng ngan ngồn lơh geh cồng nha dilah geh lam lơh bơh ală priă jền pal geh bơh ală broă lơh bè: broă rơndap lơh bơcri priă, bè broă bơt bơtàu, rơndap ai mờ tam pà pria dipal mờ di tŭ”.
Ală kwang bàng kung sồr pal lơh gơs tơngume adat boh lam ai broă atbồ phan kuơ geh is dà in tàm bơnàng jă sồ. Jat ồng Thạch Phước Bình, mpồl kwang bàng càr Trà Vinh đơs, pal tam gơl broă lơh atbồ phan kuơ geh is dà jat gùng dà tàm pơdar, pơgồp bơnah gàr niam bơtàu tơnguh lơh sa mờ sền gàr phan kuơ geh is. Mblàng lơh loh 2, 3 broă mờ kwang bàng đơs tàm dơ̆ cribơyai, Ƀộ trưởng Ƀộ Tài nguyên mờ Môi trường ồng Đặng Quốc Khánh pà git: “Ală bơta tam pà kâp, tam pà gơnăp gơnoar tàm Adat pơn đơl tam cah is, atbồ dà lơgar. Tŭ do, bơta dà geh Ƀộ, Gah broă lơh dà lơgar, kờp bal mờ Ƀộ Tài nguyên mờ Môi trường, Ƀộ Xây zựng atbồ dà sàng goh tiah drà, Ƀộ Kông thương, Ƀộ Nông nghiệp lơh bè lơi nàng ờ gơ rơndap rơndồ wơl ală tơngume tàm ală adat bè Adat rơcang sơndră trồ tiah lơh aniai, Adat bơtơt rbòng dà, Adat Lâm nghiệp, anih cih gơs adat boh lam rơp pơn jat tai kờp sền adat phan kuơ tàm ù, lơh bè lơi nàng ală adat boh lam ờ gơ tàm rơndap rơndồ mờ tam pà kâp, tam pà gơnăp gơnoar wil tơl, loh làng. Tàm jơnau rơcang cih Adat rơp kờp sền ală broă lơh, tàm hơ̆ geh broă lơh tềm pềr dà, ngui dà, ngui khoa họk atbồ bè bơta tàm pơdar dà. Tŭ do, bol he gam ngui ờ hềt geh cồng nha bè dà, den tàng adat sồr ngui dà tàm pơdar geh cồng nha ngan rlau jơh, pơn jat tai sền gròi bơcri priă lơh bơtơt rbòng dà, rơcang sơndră bơta soat dà, ờ tơl dà tàm kàl prang, gơtìp dà kŏ dà cò tàm kàl mìu, den tàng broă tam pà, atbồ, ngui dà gàr geh cồng nha là kuơmàng ngan.”
Viết bình luận