Cribơyai bè rơndap lơh Adat Ù tiah (tam gơl), mò Lê Thị Song An, mpồl kwang bàng Quôk hội càr Long An sồr sền sơ wì tơrmù lơyah tŭ tơngai yal ai wơl ù. Tài jơnau cih yal cau geh ù gơtìp ai wơl, cau tờm phan bơna gơ jat bal mờ ù, cau geh gơnoar mờ kơnòl geh gơrềng in git lơyài ngan rlau jơh là 90 ngai gơ wèt mờ ù lơh sa suơn sre mờ 180 ngai gơ wèt mờ ù ờ di lơh sa suơn sre là ờ hềt dipal: “Tơngai yal do là jŏ ir, tàm tŭ jơnau kờñ broă yal ai wơl là nàng cau ngui ù in git gơnoar ngui ù he dê rơp gơtìp ai wơl nàng lam lơh broă lơh, rơndap broă. Broă tơn jŏ tơngai ai wơl ờ geh kuơ nàng cau ngui ù in ring bal mờ gùng dà ai wơl. Digơlan là 45 ngai gơ wèt mờ jơh bal ù lơh sa suơn sre mờ ù ờ di lơh sa suơn sre”.

Ai jat ồng Mai Văn Hải, Mpồl Kwang bàng Quôk hội càr Thanh Hóa đơs, bañ cih broă wèt sền gơ wèt mờ rơndap ù tiah ngui ù kâp kơnhoàl nàng gàr bơta ring bal mờ Adat Rơndap ù tiah. Mờ kung sồr pal lơh loh bơnàng jă nàng git nền broă wèt sền gơ wèt mờ rơndap ù tiah ngui ù: “Rơndap ù tiah jat tàm broă rơndap lơh bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtiàn, mơya broă wèt sền tàm ngui ù den gam ờ hềt loh làng, ƀuơn ngan lơh gơbàn bơta sền ờ sơp, ờ geh cơng tàng nền nòn. Broă đal git jơnau kờñ ngui ù kâp kơnhoàl, kâp xã tàm rơndap ù tiah kâp càr pal geh lam lơh mùl màl rlau tai, kuơmàng là bè ù tam phan, ù ròng phan, ù lơh phan bơna”.

Ồng Sùng A Lềnh, Mpồl kwang bàng càr Lào Cai đơs nền, bơh jat sền mờ kờp sền tàm càr ai gŏ broă cih bè kơnòl bơh dà lơgar dê ờ hềt mùl màl den tàng tàm bơta geh ngan gam gơlik geh bơta tŭ làng bol geh jơnau kờñ tam gơl jơnau kờñ ngui, lơh sră ngui ù, geh jơnau dan den anih lơh broă dà lơgar hơ̆ sồng lam lơh. Ồng Sùng A Lềnh đơs là, do là bơta ờ niam bơh adat boh lam dê, lơh gơlik bơta ƀuơn nàng broă ờ niam gơlik geh, bè pal geh bơta gơ rềng đah dan mờ pà, lơh gơbàn bơta sa kuề sa kuà dùl êt gơlik geh tàm ală tiah, ngan là kâp hơ đơm gơlik geh bơta sơmờm broă drơng ala dà lơgar gơs broă drơng ala dùl nă să is nàng geh kuơ să tờm in. Ồng Sùng A Lềnh sồr pal bơ tơl kơnòl bơh anih lơh broă dà lơgar dê gơ wèt mờ cau ngui ù tàm broă mblàng yal, hòi jà, pơlam, dong kờl làng bol ngui ù lơh ală sră nggal bè ù tiah, gàr niam gơnoar kuơ bơh dà lơgar, làng bol dê mờ rơcang sơndră broă ờ niam, lơh tìs adat boh lam tàm gah ù tiah.

Ală kwang bàng kung đơs là, broă ai wơl ù tài lơh tìs adat boh lam bè ù tiah bè tàm jơnau rơcang cih adat boh lam ờ hềt loh làng, pal kơlôi sơnơng kờp sền nàng cih mùl màl rlau. Ồng Nguyễn Đại Thắng, Mpồl kwang bàng càr Hưng Yên sồr, pal git loh khà ngui ù bơh ală rơndap broă lơht iah drà, rơndap broă lơh kă bro broă drơng ala dê nàng ai wơl: “Ală rơndap broă lơh tiah drà, rơndap broă lơh kă bro broă drơng ala mờ khà ngui ù bơh 100 lồ rlau hơ đang pal jàu nàng Dà lơgar in ai wơl ù, ờ di lam lơh jat kơrnuat ring bal. Dilah lơh jat jơnau ring bal den pal geh mpồl gròi sền broă ring bal do. Dà lơgar geh kơnòl gàr niam gơnoar kuơ rài kis mờ broă lơh sa bơh làng bol dê tŭ gơtìp ai wơl ù. Mơya làng bol kung pal geh kơnòl lời wơl ù ai ală rơndap broă lơh in nàng drơng bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn, sền gàr dà lơgar, sền gàr lơngăp lơngai bơh dà lơgar dê”.

Tàm pơrjum, Phó Thủ tướng Cíñ phủ, Ƀộ trưởng Ƀộ Tài nguyên mờ Môi trường ồng Trần Hồng Hà yal, tơngai lài, broă bơyai lơh ai jơnau đơs làng bol geh lam lơh nền nòn, làng bol lơh tờm, jak chài, gàr niam bơta ngan ngồn mờ cồng nha mờ uă broă lơh li la, ngan ngồn gơ gơs là dơ̆ pơrjum cíñ trị jrô ơnàng, broă cíñ trị- adat boh lam kuơmàng. Neh geh mờr 11 tơlak 700 rbô dơ̆ jơnau đơs tă pơgồp tàm jơnau rơcang cih adat boh lam. Ală jơnau đơs tă pơgồp tơrgùm tàm broă tơm wơl, dong kờl, rơndap ƀòn ơm kis pa, jàu ù, ai ơpah ù, tam gơl jơnau kờñ ngui ù, priă jền ù tiah, giă ù… Cíñ phủ neh geh sră nggal sồr làng bol pơn jat tai tă pơgồp jơnau đơs mờ anih cih adat boh lam tus tŭ adat boh lam geh Quôk hội ring bal, nàng kờñ cih dờp tơl làm, niam rlau.

Jơnau yal bơh Ƀộ Tài nguyên mờ Môi trường dê kung pà git, bè ală bơta ai wơl ù nàng bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn, cih dờp jơnau đơs tă pơgồp, anih cih adat boh lam neh tam gơl jơh tơngume bơh Bơta 75 dê jat gùng dà Dà lơgar ai wơl ù nàng lơh ală rơndap broă lơh bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn tài bơta kuơ dà lơgar, mpồl bơtiàn nàng kờñ bơtàu tơnguh bơta pràn ù tiah, tơnguh cồng nha ngui ù, bơtàu tơnguh phan bơna lơh sa mpồl bơtiàn jat gùngd à tam gơl pa, lam lơh broă lơh gàr lơngăp lơngai rài kis mpồl bơtiàn, sền gàr tiah ơm kis mờ prap gàr phan lời wơl niam chài.