Bơta mờ ồng YDứp Bdáp, kwang atbồ ƀòn K’Pung, xã Hòa Hiệp, kơnhoàl Cư Kuiñ, càr Dăk Lăk pơn yờ să ngan tŭ đơs bè ƀòn he dê, là: bơh lài tus tŭ do ờ geh hìu bơnhă lơi tàm ƀòn K’Pung tăc dùl bă sre halà mìr lơi! Làng bol lơi kung tơryang tơryồng lơh broă kơnờm tàm sre, lơh broă tàm mìr nàng lơh broă sa. Ƀòn K’Pung geh 350 hìu bơnhă, uă ngan là kòn cau Rơđê. Rài kis tơl ală bơta bơh làng bol dê ngai sơlơ bơtàu tơnguh. Tŭ do, jơh gùt ƀòn geh 15 hìu bơnhă rƀah mờ 38 hìu bơnhă pa lik klàs rƀah. Nàng ƀòn in ờ gam geh hìu bơnhă rƀah tai là bơta kal ke ngan, tài bơh do là ală hìu bơnhă ờ pràn, gĭt wă mờ bơta mờng chài lơh broă sa gam ờ hoan geh. Bơh lồi nam 2022, Cơldŭ Lơh broă, Cau ling sồt să mờ Mpồl bơtiàn kơnhoàl pơgồp bal mờ Anih duh broă làng bol xã Hoà Hiệp pờ ală ơdŭ bơto broă ròng phan, tam phan mờ tàñ ồi kòn cau ai làng bol tàm ƀòn in. Do là ală broă ờ duh pal geh bơta bơsram gĭt wă uă, tơngai bơto lơyah. Bơta kwơ màng là cau geh bơto broă lơh gơtùi ngui tơn tàm hìu bơnhă, ƀòn lơgar. Ƀòn K’Pung tŭ do neh geh rlau 50 nă cau ùr tus bal tàñ ồi kòn cau. Dùl bơrnơ̆ tàñ phan pah nhai kung cèng wơl priă lơh geh bơh 3 tơlak 500 rơbô đông tus 4 tơlak đong. Ồng YDứp Bdáp đơs nền, ngan là kơnờm ală ơdŭ do mờ cau rƀah, cau pa lik klàs rƀah tàm ƀòn K’Pung geh ală bơta nàng brồ guh. Ồng YDứp Bdáp, đơs: “Anih tờm bơto broă lơh kơnhoàl Cư Kuiñ rê tàm do pờ ơdŭ tề lam ròng sur. Tŭ do ală hìu bơnhă geh jơnau kờñ ròng sur, cau in gĭt ngui bè broă lơh pa. Làng bol neh gĭt blơi lơ̆ ai sur in sa, mờ dilah sur gơtìp kòp den khi hòi cau lơh sơnơm phan ròng tus kham sơm kòp ai sur in”.
Ƀòn Hra Ea Hning, xã Dray B’hăng, kơnhoàl Cư Kuiñ kung geh mpồl lơh broă bal tàñ ồi kòn cau sơl. Bơdìh mờ broă geh bơto nàng tơnguh uă tai bơta chài lơh broă, oh mi gam geh dong kờl priă 30 tơlak đong nàng blơi phan. Kơnờm bơh hơ̆ ală cau tàm mpồl bơh mpồl lơh broă bal tàñ ồi kòn cau dê geh broă lơh mờ geh priă lơh geh kơ̆ kơl jap. Bi H’Neo tus bal tàm mpồl tàñ ồi yau neh mờr 3 nam do. Tài să jan ờ pràn den bi ờ jai lơh broă kơn jơ̆ ờ mờ ngai lơi kung tàñ phan tàm bơrnơ̆. Pah nhai tơnơ̆ tŭ ờ kờp priă biài, priă brài den bi H’ Neo kung geh mờr 5 tơlak đong sơl. Bi H’ Neo, đơs: “Bơh tŭ geh mpồl tàñ ồi kòn cau tus tŭ do den rài kis bơh să tờm añ dê geh uă bơta ƀuơn ngan. Dùl nhai den añ tàñ geh 4 pang ồi, lơh geh bơh 3 tus 4 tơlak đong. Tàm mpồl cau tàñ ồi den jơh ală cau kung kal ke lơm, tàm 6 nă oh mi tàñ ồi kòn cau bol añ den kung geh oh mi là kal ke uă ngan”.
Ồng Bạch Đình Bắc, Phó Củ tịc Anih duh broă làng bol xã Hòa Hiệp, kơnhoàl Cư Kuiñ đơs là: Broă Cơldŭ lơh broă, Cau ling sồt să mờ Mpồl bơtiàn kơnhoàl pờ ală ơdŭ bơto broă ai ală cau là làng bol jơi bơtiàn dồ ết nă cau in jat Jơnau lơh nền sồ 1719 bơh Thủ tướng Cíñ phủ dê neh cèng wơl cồng nha ngan ngồn ngan. Mơya nàng ală cau do in lik klàs rƀah kơ̆ kơl jăp, khi kờñ ngan geh priă jền. Tàm bơta geh ngan, bàr pe nă cau neh geh càn priă bơh Ngân hàng Cíñ sác Xã hội dê. Mơya khà priă geh càn gam ờ hoan uă, ờ tơl nàng rcang priă mut lơh bơh sơn rờp. Jat ồng Bạch Đình Bắc, pal tơnguh uă ngan rlau jơh là 100 tơlak đong tơl hìu bơnhă, pơndrờm mờ khà priă 50 tơlak đong gam geh ai càn tŭ do. Geh bè hơ̆, hơ̆ sồng tơl priă jền kờñ pal geh nàng bơcri priă lơh ai dùl nơm wàng ròng phan dềt in. Ồng Bạch Đình Bắc, đơs:“Bol añ tàm do uă ngan là mìng lơh sa suơn sre, lơh sa den lơh kòi sre mờ tam kơphê. Mơya ndrờm gơ jat bal mờ giă bơh drà kă bro dê lơm. Pơn yơu bè ròng phan den bol añ kung bơto broă ròng phan, mơya broă tăc bro phan den bol añ kung gơ jat bal sơl. Dơ̆ 2 tai là làng bol kờñ geh priă nàng pờ ơnàng suơn ròng phan là kal ke ngan”.
Tơngai pa do kơnhoàl Cư Kuiñ neh lơh pràn broă lơh jat Broă lơh jơnau kờñ dà lơgar bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn tiah làng bol jơi bơtiàn dồ ết nă cau mờ tiah kơh bơnơm (Broă lơh jơnau kờñ Dà lơgar 1719) nàng kờñ ngui bơta ƀuơn, bơta pràn, lơh jat geh cồng nha bơta ƀuơn bơh tơl thôn, xã tiah làng bol jơi bơtiàn dồ ết nă cau in. Bơh hơ̆, lơh geh priă jền, pơgồp bơnah bơtàu tơnguh rài kis bơh làng bol dê. Mìng kờp bơh bồ nam 2022 tus tŭ do, Cơldŭ Lơh broă, Cau ling sồt să mờ Mpồl bơtiàn kơnhoàl Cư Kuiñ neh pờ gĭt nđờ jơ̆t ơdŭ bơto broă lơh ai mờr 6 rơbô 500 nă cau in jat bơsram. Ală gah broă geh bơto uă ngan, bè: tàñ mai, bơt bơtàu, tam phan, ròng phan, tàñ ồi kòn cau; mờ tŭ do, neh tam gơl tus bàr pe gah broă ờ di gah lơh sa suơn sre, bè: bong hàng muh mat, trŭ gơm phan sa. Rlau 80% khà cau geh bơto broă neh geh broă lơh kơ̆ kơl jăp. Nàng lam lơh broă lơh jơnau kờñ dà lơgar 1719 tàm ală nam pơn jat tai geh cồng nha rlau tai, mò Đặng Thị Huyền Trang, Phó Kwang atbồ Cơldŭ Lơh broă, Cau ling sồt să mờ Mpồl bơtiàn kơnhoàl Cư Kuiñ đơs: “Kal ke dờng ngan là phan bơna bơt bơtàu, măi mok bè bơsram broă lơh bơh kơnhoàl dê den geh bơcri priă lơh jŏ ngan rao mờ Anih tờm bơto broă den ờ gơwèt cau dờp lềng bơh broă lơh dong kờl do dê den phan bơna, măi mok ai broă lơh bơto broă gam ờ pràn, ờ hềt lơh geh jơnau kờñ tŭ do bơh làng bol dê cih mat tus bal bơsram broă. Cơldŭ Lơh broă neh tă pơgồp bal mờ Anih duh broă làng bol kơnhoàl dan mờ Sở mờ dan Sở ai Anih tờm bơto bơtê broă lơh sùm tàm cau dờp lềng bơh Broă lơh 1719 in”.
Viết bình luận