Mờr 12 jơ ngai, bi Nguyễn Anh Minh, 40 sơnam, kis tàm quận Bình Tân dờp jơnau yal bơh Hìu sơnơm huyết họk mờ Truyền máu ƀòn dờng Hồ Chí Minh yal geh dùl nă cau kòp gam sơm kòp, ờ tơl mhàm uă ngan, kờñ geh tơmŭt mhàm bơh mpồl mhàm ờ hoan geh B Rh- jal mhar. Bi ờ sào ngai nàng gàr niam mhàm mờ ni sơna đì rơndeh lòt mơ tàm bơta trồ tơngai duh, mŭt tàm hìu sơnơm ai 250ml mhàm di tŭ nàng cau kòp in. Bi Minh ờ kah do là nđờ dơ̆ bi neh sơbì nggùl gơl broă kă bro mờ jào phan, ni sơna tus hìu sơnơm tă mhàm nàng “cau ờ git muh măt” gam tềng đăp mờ bơta “mờr chơ̆t” in.

Geh tŭ, lài do, bi neh geh tŭ pal đì rơndeh tŭ trồ mang lòt bơh ƀòn dờng Hồ Chí Minh tus càr Khánh Hoà nàng tă mhàm ai dùl nă kòn klao pa tào pơnu 17 sơnam gơtìp kòp ung thư chung tơngai dŭt ndơl kờñ geh mhàm nàng tơnjŏ bơta kis in. Bơh nam 2006 lòt ai mhàm dong kờl is mờ ni sơna git să tờm gơwèt mhàm geh kwơ (mhàm ờ hoan geh), bi Minh tus bal Mpồl Mhàm geh kwơ ƀòn dờng Hồ Chí Minh (gơwèt Anih ai mhàm dong kờl is ƀòn dờng Hồ Chí Minh) dê, tus tŭ do bi neh rơlao 60 dơ̆ ai mhàm dong kờl is.

Bi Minh gam lơh geh mpồl cau tàm internet nàng tơrbŏ bal tai uă cau lơh broă nùs nhơm dong kờl is, tŭ lơi kung rơcang ai mhàm di lah mhàm kwơ kờñ tă jal mhar, lam sồr, lơh geh uă jơnau yal ai mhàm dong kờl kòn bơnus, bi Nguyễn Anh Minh pà git: “Khà mhàm Rh- geh kwơ tàm mpồl bơtiàn geh uă ngan là tài uă làng bol ờ hềt lòt ai mhàm dong kờl is. Di lah bè làng bol lòt ai mhàm dong kờl is uă den geh gŏ tai uă ngan cau geh mpồl mhàm geh kwơ do. Añ tus bal Mpồl mhàm geh kwơ, lài ngan là añ kờñ sền gàr să tờm añ pal geh tơrbŏ bal mờ ală oh mi geh mpồl mhàm bal nàng dong kờl bal. Bơta dơ̆ bàr là añ lòt dong kờl cau ndai là añ pal tơl pràn kơl dang”.

Gam bi Cao Minh Hải geh tàm să mpồl mhàm AB Rh-, do là mpồl mhàm geh kwơ ngan tàm lơgar Việt Nam dê, neh tơrbŏ bal mờ mờr 40 nă cau geh mpồl mhàm bal, jơnau kờñ là lơh bè lơi geh dong kờl uă cau ngan. Tơl nă cau tàm mpồl là dùl “anih mhàm kis”, cau lơi kung neh geh rơlao 20 dơ̆ ai mhàm dong kờl is, geh bal ƀòn dờng Hồ Chí Minh mờ ală càr rềp bal. Priă lòt rê, sào sa bơh ală dơ̆ lòt tus tàm ală càr nàng ai mhàm dong kờl, ală cau do ndrờm tă is priă, ờ dờp ală broă dong kờl lơi bơh cau hìu nhă cau kòp dê. Să tờm bi Hải ờ kah neh geh tŭ ai mhàm dong kờl nđờ dơ̆ jal mhar ai cau gam sơm kòp in. Di lah geh tơl pràn kơl dang să jan mờ tus mhar ngan là gơtùi dong kờl cau kòp den bi tŭ lơi kung rơcang lài sùm.

Kah wơl dùl dơ̆ tàm mang tam jào sơnam, dờp jơnau yal kờñ geh mhàm nàng ai cau ùr rơcang deh kòn di tàm ngai 01 Satềp nam 2022, bi Hải neh lời jơh ngai bồ nam pa nàng kơ̆p ai mhàm dong kờl. Bi Cao Minh Hải pà git: “Tŭ hơ̆ añ mình kơlôi là lòt dong kờl dùl nă cau den kwơ màng rơlao jơh. Mờ nùs nhơm kơlôi bè hơ̆, cau mè rơcang deh tàm tŭ 10 jơ drim, mơya bơh 6 jơ drim añ neh kơ̆p lài tàm Hìu sơnơm Từ Dũ nàng rơcang lài cau ùr deh kòn gờñ in. Bơtoah ngan là tàm ngai hơ̆ mìng dong kờl dùl kơl dung mhàm mơ. Nggui kơ̆p tus 2 jơ mho den hìu sơnơm yal mè niam kòn pràn. Tơnơ̆ do añ neh tơrbŏ bal mờ cau mè deh kòn do, tŭ do cau mè kung gam tus bal tàm mpồl ai mhàm dong kờl is nàng lòt dong kờl ală cau ndai tàm càr Bà Rịa Vũng Tàu in”.

Kung ndrờm bal mờ nùs nhơm kơlôi tŭ lơi kung rơcang lài ai ntờc mhàm dong kờl is sơl, lŏ Nguyễn Thị Vân Hiền, 42 sơnam pà git, lŏ sùm kơ̆p kờñ tơl pràn kơl dang să jan nàng tơl pràn ai mhàm dong kờl cau kòp in. Lài mờ hơ̆, lŏ Hiền neh geh tŭ “bơtă să” ai mhàm jal mhar nàng kòn dềt 2 sơnam geh mpồl mhàm ờ hoan geh in, tàm tŭ lŏ pa sơrlèt mờ uă ngai drơng mang, mờ cồng nha là mhàm ờ tơl niam, lŏ gơtìp chơ̆t yơh. Tơnơ̆ mờ pah dơ̆ ai mhàm dong kờl, lŏ Hiền mờng kŭp rùp tơmŭt tàm internet, ờ di nàng “jờng rơ”, mờ nàng lơh geh uă jơnau yal ai mhàm dong kờl is dong kờl cau là dong kờl să tờm he dê. Lŏ Nguyễn Thị Vân Hiền pà git: “Ală bơyô nhơl bal mờ añ ndrờm geh añ lam sồr lòt ai mhàm dong kờl is. Lài ngan là sền gròi bơta pràn kơl dang să jan. Mùl màl añ ờ kơlôi là ai mhàm dong kờl là he gam ai mờ là he gam prăp, bè dùl khà priă priă tềm pềr he dê. Tŭ do he ai, tus tŭ he geh broă, tìp dùl bơta kờñ mhàm den kung geh uă cau ai he in mhàm sơl”.

Jăt Anih tờm Ai mhàm – Hìu sơnơm Chợ Rẫy yal, pah ngai anih mhàm geh prăp bơh 5 rơbô tus 7 rơbô kơl dung, mơya khà Rh- ờ hoan geh ngan, di pơgăp 20 kơl dung tàm jơh ală mpồl mhàm. Thạc sĩ Phạm Lê Nhật Minh, Phó Kwang atbồ Anih ai mhàm pà git, pah ngai tàm do ai Hìu sơnơm Chợ Rẫy mờ rơlao 62 hìu sơnơm ndai bơh 500 tus 700 kơl dung mhàm mờ cế phẩm, tàm hơ̆ mìng geh 0,1% khà mhàm ờ hoan geh Rh-. Geh ală tŭ, geh uă ngan cau kòp kờñ mpồl mhàm dơ̆ lĕ bal, Anih ờ tơl mờ pal hòi jà cau ai mhàm jal mhar.

Tàm do, khà cau ai mhàm bơtơl tai geh 66%, uă ngan pơn drờm mờ ală anih ai mhàm tàm gùt lơgar. Ồng Phạm Lê Nhật Minh hòi jà, pal geh ală broă dong kờl is ai ală cau ai mhàm dong kờl tàm bơta jal mhar. “Ală cau ai mhàm dong kờl hơ̆ pal geh sền kwơ ngan. Ală cau do git jơnau, git wă là tàm să tờm geh mpồl mhàm geh kwơ mờ tŭ lơi kung rơcang ai mhàm dong kờl tŭ cau kòp kờñ. Bơta do pal geh sền kwơ màng ngan mờ lam lơh mờ jờng rơ. Bol añ kơ̆p kờñ làng bol tus bal uă rơlao tai broă ai mhàm dong kờl is do”.

Ờ kờñ pơn jờng, pà phan ha là kơ̆p geh bơsal wơl lơi bơh broă lơh ai mhàm dong kờl is dê, ală “anih mhàm kis” lơh broă nùs nhơm dong kờl is hơ̆ mìng kơ̆p kờñ geh dong kờl cau. Ală cau do ndrờm bè ală gar đèk àng gơcrà, pah ngai kung gam lơh geh uă nùs nhơm dong kờl is tus mờ ală cau. Tài di lah ngai sơlơ geh uă cau ai mhàm dong kờl is, ờ gam ngòt ờ tơl mhàm ờ hoan geh tai, geh sơlơ ngai sơlơ geh uă cau geh dong kờl klàs mờ bơta chơ̆t di tŭ rơlao.