Deh kòn ờ tơl nhai là tŭ kòn se gơtìp deh tàm tŭ gam bun bơh 23 poh tus lài mờ 37 poh. Bè ờs, dùl dơ̆ bun rơ̆p geh tàm 9 nhai 7 ngai (ndrờm bal mờ 40 poh). Tàm lơgar Việt Nam, jăt ală pang sră yal bal, bè ờs gùt lơgar, khà deh kòn ờ tơl nhai geh di pơgăp bơh 7 tus 10%, hơ̆ là bè ờs tàm 10 nă kòn se pa deh den geh 1 nă kòn se deh ờ tơl nhai, pah nam geh di pơgăp bơh 100 rbô tus 110 rơbô nă kòn se deh ờ tơl nhai.
Tàm hìu sơnơm dờng Thiện Hạnh, pah ngai, geh di pơgăp bơh 30 tus 40 nă kòn se geh deh, tàm hơ̆ geh di pơgăp bơh 3 tus 4 nă kòn se deh ờ tơl nhai, geh 10%. Ală kòn kòn se do ndrờm geh sơm kòp, sền gàr tàm Jơl dŭ sền gàr is ai kòn se pa deh (NICU) in tàm gah kòn dềt. Geh ală kòn se mìng rơ̆p bơh 25 tus 26 poh neh deh mờ pal bic tàm hìu krơh, gùt să là ală bơta phan măi mok dong kờl nàng gàr niam bơta kis ai ală kòn se in.
Jăt ƀák sĩ Trần Thị Mỹ Giêng, Lam bồ Gah Kòn dềt, hìu sơnơm dờng Thiện Hạnh yal, khà deh ờ tơl nhai mŭt tàm jơldŭ sền gàr ai is kòn se deh ờ tơl nhai in ngai sơlơ gơguh. Tàm hơ̆ uă ngan là geh cau deh ờ tơl uă ngan nhai mìng rơ̆p 24 poh. Ƀák sĩ Trần Thị Mỹ Giêng pà git: “Pa do, bol añ neh ròng geh cồng nha ală kòn se pa deh ờ tơl nhai uă ngan (hờ đơm 28 poh) uă ngan, tàm hơ̆ uă ngan geh cau deh ờ tơl uă ngan nhai, mìng rơ̆p 24 poh, kơnjơ̆ să mìng di pơgăp 600 gram lơm. Bơdìh hơ̆ tai, bol añ neh ròng geh cồng nha ală kòn se deh ờ tơl nhai mìng bơh 25 tus 26 poh, geh mè gơtìp ală bơta kòp jroă bè mồr dà nồm, soăt dà nồm, ală bơta kòp mồr ndai. Ală kòn se do mờng ờ pràn gùng tă nhơm bơh tàm tơngai gờñ tơnơ̆ pa deh, mồr gùng mhàm uă. broă sơm nàng kis kòn se deh ờ tơl nhai là dùl cồng nha, mơya broă kwơ màng rơlao là sền gròi bơta bơtàu tơnguh să jan kòn se tơnơ̆ do dê”.
Jăt ală ƀák sĩ mìng sơm gah do yal, bơdìh mờ ală bơta tờm loh làng lơh gơtìp deh ờ tơl niam bè cau ùr geh bun gơtìp ală bơta kòp lài, sồt mồr, gơtìp ni sơna hìu kòn, ngko hìu kòn, bun uă kòn, lơh broă ñjơ̆ ir… den geh tus mờr nggùl ală kòn se deh ờ tơl nhai mờ ờ git loh làng tài bơta lơi. Bè bơta bơh lŏ Lê Mai Phương, 30 sơnam, kis tàm ƀòn dờng Buôn Ma Thuột gam sền gàr kòn tàm jơl dŭ sền gàr is kòn se pa deh, gah sơm kòp Kòn se, Hìu sơnơm dờng Thiện Hạnh là dùl nă cau geh gŏ ngan. Lŏ Phương pà git, lŏ geh bun dơ̆ bàr, tàm broă geh bun, bơta pràn kơl dang să jan lŏ bè ờs mờ kung lòt kham bun sùm. Mơya tus poh dơ̆ 28, lŏ Phương gŏ gơlik mhàm bơh gùng deh kòn, ndul gơlik ală bơta rơlŭ rơlùn den tàng pal mŭt piam tàm hìu sơnơm. Lŏ Phương yal tai: "Tàm broă geh bun den bơta pràn kơl dang să jañ añ dê bè ờs, jăt mờ pah nhai añ lòt kham bun 1 dơ̆. Tus poh dơ̆ 28 den añ gơlik mhàm, mŭt piam tàm hìu sơnơm nàng geh sền gròi 2 ngai, tus ngai dơ̆ 3 den geh uă dơ̆ gơguh rơlŭ rơlùn tềng ndul, hìu kòn pờ 8 phơng den tàng ƀák sĩ sồr tă kòn. Sền gàr kòn se deh ờ tơl nhai glar ngan, pal sền sùm ờ mbrơs măt, ală tŭ tă nhơm ôsi den pal sền sùm, ngòt kòn bic tơn, jŏ jŏ pal pơrlai kòn, pal sền sùm ngai kung bè mang”.
Bơtoah ngan là bulah deh tàm tơngai ờ tơl nhai uă ngan, mơya kòn ùr bơh lŏ dê kung neh sơm bời, tŭ deh kòn do mìng ñjơ̆ 1 kĭ 1 gram, pal ơm tàm hìu krơh rơlao 1 nhai. tŭ do kòn se neh ñjơ̆ gơguh 1 kĭ 6 gram, gơtùi pô dà toh khàr mờ pô mè niam. Đơs bè bơta mùl màl deh kòn ờ tơl nhai mờ ală bơta tờm lơh gơtìp deh kòn ờ tơl nhai tŭ do, ƀák sĩ Trần Thị Mỹ Giêng pà git: "Tàm pơgăp bơh 5 tus 10 nam pa do, gŏ là khà kơnòm kòn se deh ờ tơl nhai gơguh. Mùl màl broă sơm kòp tàm gŏ loh làng ngan. Lài do, gơwèt mờ kòn se deh hờ đơm 26 poh den di lah kờñ klàs kis là ờ uă ngan, gam tŭ do neh gơtùi sơm mờ geh tŭ gơwèt mờ kòn se deh bơh tŭ mìng rơ̆p 23, 24 poh. Dơ̆ bàr là khà lơh bun jăt broă lơh is gơguh, ndrờm bal mờ broă geh bun uă kòn gơguh den tàng khà cau deh ờ tơl nhai gơguh sơl. Dơ̆ pe là sơnam cau geh bun. Cau ùr tŭ do gơtìp ờ ru ir mờ lơh broă, lơh sa, den tàng sơnam geh bun gơguh uă den tàng khà cau deh kòn ờ tơl nhai gơguh. Gơwèt mờ hìu sơnơm dờng Thiện Hạnh dê, tàm pơgăp 3 nam pa do, poh lơi kung geh dờp kòn se pa deh hờ đơm 32 poh mờ ală bơta kòp tàm kòn se deh ờ tơl nhai kung ngai sơlơ jroă rơlao”.
Bŭ lah broă lơh sơnơm pa neh geh uă cồng nha tàm broă sơm bời kòn se deh ờ tơl nhai in, mơya khà do ngai sơlơ gơguh neh lơh gơtìp kal ke mờ bơta lòng tus gah lơh sơnơm bal mờ cau tàm hìu kòn se dê, tài nàng sơm bời, ròng geh cồng nha dùl nă kòn se deh ờ tơl niam roh uă ngan priă, di gơlan tus rơlao 100 tơlăk đong tơnơ̆ mờ tŭ neh kờp bơnah priă ƀảo hiểm y tế tơm, bơdìh hơ̆ tai gam bơta pràn, nùs nhơm sền gàr, tàm tŭ khà kis bơh kơnòm kòn se deh ờ tơl nhai ờ uă ngan. Gơwèt mờ ală hìu nhă ờ tơl pràn ha là ờ geh kòn den do là hoàc huơr uă ngan gơwèt mờ phan bơna bal mờ nùs nhơm dê.
Tŭ glèng bun, cau mè lơi kung kơ̆p kờñ kòn he dê pràn kơldang tơl nhai tơl ngai deh. Mơya, tàm tŭ glèng bun, uă ngan bơta aniai digơlan gơlik geh gơwèt mờ mè bal mờ kòn tàm ndul. Nàng ală cau ùr geh jơnau kơ̆p kờñ halà gam glèng bun geh tai bơta gĭt wă bè sền gàr kòn tàm ndul, tơrmù ƀà uă ngan rlau jơh bơta gơ aniai deh ờ tơl nhai, mpồl cau lơh ƀăo neh geh dơ̆ tơm bơh bơr tai mờ ƀák sĩ Trần Thị Mỹ Giêng, Lam bồ Gah kơnòm dềt, Hìu sơnơm dờng Thiện Hạnh.
Ơ ƀák sĩ! Ală jơnau gơbàn uă ngan lơi lơh gơbàn deh ờ tơl nhai tàm cau ùr geh bun taih?
Bác sĩ Trần Thị Mỹ Giêng: Jat tơrgùm kờp, geh pơgăp 40% ală cau deh kòn ờ tơl nhai là ờ jòi geh jơnau tờm lơh gơbàn. Gam wơl, digơlan tơrgùm kờp ală jơnau gơbàn, dơ̆ 1 là bè sơnam cau geh bun dê. Khà deh kòn ờ tơl nhai rơ̆p gơtìp uă rlau tàm cau geh bun hơđơm 20 sơnam mờ rlau 35 sơnam; dơ̆ 2 là ală cau geh bun geh bơta kòp tŭ glèng bun bè gơguh gùng mhàm, kòp đồm sơdàng, ală bơta kòp as sồt, bè as sồt gùng dà đồm, as sồt tàm hìu kòn halà ală jơnau tờm gơbàn lơh bơta as sồt sơlơ tơnguh tai; ală cau geh bun geh ală bơta ờ niam bè gùng deh dùh bè gơpờ ngko hìu kòn, hìu kòn ờ niam, lơh kòn tàm ndul ờ ơm jŏ tàm hìu kòn cau mè dê; halà ală bơta lơh sa, mpồl bơtiàn, tiah ơm kis, pal lơh broă kơn jơ̆, bòl glar, kis tàm tiah khih aniai, rơhềp uă mờ nhŭ jràu, dà sơnơm khih aniai kung rơ̆p lơh gơbàn bơta deh kòn ờ tơl nhai; jơnau gơbàn tai là tŭ do khà lơh geh bun tàm ống nghiệm he hòi là ding lơh geh bun (IVF) uă, jat tơrgùm kờp den tŭ lơh IVF, khà deh kòn ờ tơl nhai sơlơ gơguh, tài bơh IVF den khà geh bun kòn bàr, kòn pe gơguh, den tàng khà deh kòn ờ tơl nhai kung gơguh tai sơl.
Deh kòn ờ tơl nhai geh tam pà bè lơi? Mờ kơnòm deh kòn ờ tơl nhai pal kong mờ ală bơta lơi bè pràn kơl dang să jan?
Bác sĩ Trần Thị Mỹ Giêng: Tàm kòn deh ờ tơl nhai, tam pà geh ală mpồl: den ờ tơl nhai uă là kòn se geh deh hơđơm 28 poh, tàm broă sền gàr deh kòn ờ tơl nhai, cau gam geh tam pà geh ală kòn se deh ờ tơl nhai ir, hơđơm 26 poh; mpồl deh kòn ờ tơl nhai ir do là bơh 28 poh tus hơđơm 32 poh; mpồl deh kòn ờ tơl nhai là bơh 32 tus hơđơm 34 poh; mpồl deh kòn ờ tơl nhai jơla là bơh 34 tus hơđơm 37 poh; ai bơh tơl 37 poh rlau geh hòi là deh tơl nhai.
Bol he gĭt là gơwèt mờ kòn se deh ờ tơl nhai, să jan kòn se ờ hềt rcang ai broă lik bơdìh, jơh ală bơta tàm să jan kòn se dê ndrờm ờ pràn lơm, is ồn là gùng tă nhơm. Jơh ală kòn se deh ờ tơl nhai, klờm soh drờm ờ pràn lơm, kòn se ờ gơtùi tă nhơm is den pơhìn tus ờ pràn tă nhơm tơnơ̆ deh sùm gơtìp uă ngan. Dơ̆ 2 tai là broă ram să jan dê, ală kòn se deh ờ tơl nhai ƀuơn ngan gơtìp gơmù bơta ram să jan mờ do là dùl tàm ală bơta tờm đơs lài gơbàn chơ̆t. Bơdìh hơ̆, gam geh ală broă ndai bè ală gùng mhàm, phan sa pràn să, bơta pràn kơryan pleh kòp să jan dê. Den tàng, ală cau mè geh pơhìn digơlan deh kòn ờ tơl nhai pal lòt tus ală hìu sơnơm geh tơl bơta pràn jak sền gròi bè phan sa pràn să ai kòn se in bơh ală tŭ bơh chờm tơnơ̆ deh là kwơ màng ngan. Mờ ală cau deh kòn ờ tơl nhai, broă pơgồp bal đah ală ờs mờng gah deh dùh, kơnòm dềt tàm broă kơnđu kơnòm dềt bơh ală tŭ sơnrờp geh ơn lơh lài ngan. Den tàng, tàm Hìu sơnơm dờng Thiện Hạnh, bol añ geh mpồl y, ƀák sĩ geh bơto bơtê chài ngan bè lơh pràn wơl să jan tàm cơldŭ deh dùh, cơldŭ reh gơwèt mờ kòn se deh ờ tơl nhai. Kờñ pal dong kờl bè tă nhơm bơh tŭ sơnrờp, pal klơm ram nàng pleh gơmù bơta ram să jan dê, dong kờl tă nhơm nàng pleh bơta gơtìp ñòp klờm soh. Den tàng bè hơ̆, broă đơng deh mờ ală cau deh kòn ờ tơl nhai krơi is lơm mờ ală kòn se tơl nhai. Tài bơh tàm pơgăp 60 phŭk sơnrờp tŭ deh kòn se mờ he đơng deh ờ niam den khà gơbàn chơ̆t bơh kòn se dê uă ngan, rlau 50% kòn se sơlơ ờ tơl nhai rlau den khà gơbàn chơ̆t sơlơ uă.
Ală tềl tơngŏ pơhìn digơlan deh kòn ờ tơl nhai bè lơi? Cau mè pal lơh bơta lơi tŭ gơtìp dùl tàm ală tềl tơngŏ do, ơ ƀák sĩ?
Bác sĩ Trần Thị Mỹ Giêng: Ală cau gam glèng bun tŭ ờ hềt tơl 37 poh mờ gơtìp ală tềl tơngŏ tơnơ̆ do: dơ̆ 1, ƀuơn gĭt ngan rlau jơh là jê ndul, uă cau jê ndul ờ loh làng, mìng gơlơh jê òl tàm đơm ndul; dơ̆ 2 là jê bŭt, jê bồ, sơ wing bồ, gơguh gùng mhàm, tuh bơhă uă, ală tềl tơngŏ bơh gơguh gùng mhàm; dơ̆ 3 là gơlik dà tàm gùng dà đồm nisơna, dà bơrkuh, dà pơrhê halà gơlik dà bơh hìu kòn; halà lài hơ̆ gŏ gơlơh ndul gơ prồ jê, kòn coh tàm ndul nisơna, kòn coh uă rlau halà coh dồ ết rlau... hơ̆ là ală tềl tơngŏ yal lài bơh dùl dơ̆ deh kòn ờ tơl nhai digơlan gơlik geh. Tŭ ală cau mè gơtìp dùl tàm ală tềl tơngŏ mờ ƀák sĩ pa yal do den pal tus mờ tơn tàm hìu sơnơm geh tơl mờng chài bè deh dùh kung bè gah kơnòm dềt tàm ù tiah he ơm halà hìu sơnơm rềp ngan rlau jơh nàng kham mơ tơn mờ ờ gŏ di ơm ing tai. Tài bơh tàm tŭ ơm ing hơ̆ digơlan lơh gơbàn jơnau gơ lời wơl ờ niam ai jơh bal mè mờ kòn tàm ndul in.
Nàng rcang gàr lài broă deh kòn ờ tơl nhai, cau geh bun pal lơh ală broă lơh lơi lài mờ tàm tŭ glèng bun taih?
Bác sĩ Trần Thị Mỹ Giêng: Nàng rcang gàr lài deh kòn ờ tơl nhai, pal gĭt ală bơta pơhìn lơh gơbàn deh kòn ờ tơl nhai. Dơ̆ 1 bè sơnam geh bun, sơnam niam ngan rlau jơh là bơh 20 tus 35 sơnam, sơnam sơlơ dờng den bơta gơ aniai kòn tàm ndul sơlơ gơguh. Dơ̆ 2, pal geh bơta sa phan pràn bơkah, ơm rlô di pal, pleh lơh broă kơn jơ̆ mờ ơm jŏ tàm tiah khih aniai; Dơ̆ 3 là pal kham bun pah dơ̆ nàng di tŭ gĭt gŏ, gĭt lài gờñ bun geh bơta pơhìn uă, lòt kham wơl jat di jơnau sồr mờ ƀák sĩ neh ai
Ơi, Dan ưn ngài ƀák sĩ uă ngan bè ală jơnau yal geh kwơ ngan do
Viết bình luận