Jăt Ƀộ Y tế yal, tŭ do khà cau gơtòp kòp Kovid-19 tơrgùm mìng tàm tiah hờ đah tô dà lơgar-do là tiah gam mŭt tàm tơngai trồ tiah tam gơl kàl mờ khà cau geh gŏ gơtìp tàm 10 ngai do gơguh 4,2 dơ̆ pơn drờm lài mờ hơ̆.

Tàm lơgar he, tam gơl să XBB.1.5 gơlik geh bơh nhai 1 nam 2023 mờ geh Ƀộ Y tế yal lài tam gơl să do di gơlan gơtờp mhar rơlao mờ ală bơta tơngŏ geh mùl gŏ ngan bè bơsiă ờ geh kơnhà, ntas, gơlik dà muh... Tŭ do kung gam geh dờp tam gơl să do tàm ală cau gơtìp kòp. Bŭ lah khà cau gơtìp kòp gam gơguh pơn drờm mờ ală poh lài mờ hơ̆, mơya jăt Giáo sư-Tiến sĩ Phan Trọng Lân, Kụk atbồ Kụk Y tế rơcang gàr lài kòp gơwèt Ƀộ Y tế yal, mờ bơta kòp bè tŭ do, kòp gơtờp gam tàm bơta 1, hơ̆ là tàm bơta tơlir: “Gơwèt mờ bơta kòp gơtờp do hơ̆ là tàm bơta kấp xã, sơnah ƀòn, hơ̆ là he geh gŏ gờñ ngan, mhar ngan, kơrian tiah gơtìp kòp niam ngan ờ lời gơrềng tus mờ ală broă lơh ndai, mờ bơsong kòp tơn tàm tiah hơ̆, hơ̆ là bơsong niam ngan nàng bañ gơlời gơrềng tus mờ broă tơnguh bơtàu lơh sa, mpồl bơtiàn, bơta do gơrềng uă ngan tàm broă tus bal bơh ală tiah, bơh tŭ hơ̆ pleh mờ bơta ờ sŭk, ờ sền gròi bơh làng bol dê”.

Bŭ lah tŭ do khà cau gơtìp kòp tàm khà kờp jơh ală cau gơtờp kòp ờ geh gơguh uă ngan, mơya Giáo sư-Tiến sĩ Phan Trọng Lân kung sồr tơnkah là, tàm bơta tŭ do, pal sền gròi sền nòn ală jơnau kờp. Ală càr, ƀòn dờng lơh pràn tơnguh broă sền wơl bè bơta pràn kòp gơtờp, yal jơnau tơngit nàng làng bol in git mờ rơcang sơndră, tàm hơ̆ uă ngan là broă di gơlan kòp gơtờp tus tàm tiah lơi, den geh sền gròi kòp tus tàm tiah hơ̆: “Tŭ do, he gŏ là bơta di gơlan gơtờp tus tàm tiah lơi, sền gròi tus tàm tiah hơ̆, hơ̆ là he ờ tơmù ală broă lơh lơi là jơnau kờñ lài ngan bơh he dê; cit sơnơm vaccine ai jơh ală sơnơm in geh tơl den geh tơmù uă ngan ală bơta gơrềng. Bè hơ̆, bơta di gơlan gơtờp geh mơya jăt mờ tơl bơta mùl màl, mơya ờ tơmù ală broă lơh lơi tàm mpồl bơtiàn tŭ bơta tơlir, hơ̆ là bơta ờ uă ir dùl”.

Jăt ală cau jăk chài đơs, khà cau gơtờp kòp Kovid-19 tàm lơgar he gơguh mhar tàm 10 ngai pa do di gơlan tài bơta pràn sơndră mờ kòp bơh cau tơnơ̆ mờ tŭ cit sơnơm vaccine ha là cau neh geh tŭ gơtìp kòp do neh gơmù den tàng gơtờp tai. Broă làng bol tơnguh broă tìp bal, lòt rê kung lơh geh bơta ƀuơn ai bơta gơtờp in. Tàm mùl màl, khà cau gơtờp kòp Kovid-19 gam uă rơlao mờ khà geh Ƀộ Y tế yal pah ngai, tài geh uă cau gơtờp kòp mơya ờ lòt xét nghiệm, xét nghiệm is mờ sơm kòp is tàm hìu. Ai gŏ khà cau gơtờp kòp Kovid-19 gơguh ờ di là bơta ni sơna, Tiến sĩ Nguyễn Lương Tâm, Phó kwang atbồ Kụk Y tế rơcang gàr lài kòp gơwèt Ƀộ Y tế pà git, tàm dunia kung geh ală tiah gơtờp kòp geh tŭ gơguh, geh tŭ gơmù: “He pal rơlĕ nàng sền gròi. Tàm lơgar Nhờk, Hàn Quốk, Mỹ... khà cau gơtờp kòp Kovid-19 gơguh hơ̆ sồng gơmù mờ geh gơs kòp gơtờp bè ờs. He pal rơlĕ, lơh jăt niam 2K, cit sơnơm vaccine. Ală càr ờ hềt cit tơl khà geh ai den pal pơn jăt tai cit”.

Bŭ lah khà cau gơtờp kòp Kovid-19 ală ngai pa do gơguh uă, mơya tàm 4 nhai do gùt lơgar ờ dờp geh cau lơi gơtìp chơ̆t. Yal lài khà cau gơtờp kòp di gơlan pơn jăt tai gơguh, mơya geh ờ lơh gal ir tus mờ mpồl lơh sơnơm dê, tài jơh ală cau kòp ndrờm geh tơngŏ ờ jroă. Mơya, ală cau ƀuơn gơtìp aniai bè: Cau kra, cau neh geh kòp lài... bañ sền ờ sơ̆p tài kòp di gơlan lơh gơtìp jroă rơlao. Jăt jơnau bơto sồr bơh Ƀộ Y tế dê, chèo bal mờ lơh kloh vi khuẩn là broă lơh niam ngan nàng rơcang sơndră mờ kòp Kovid-19. Thứ trưởng Ƀộ Y tế mò Nguyễn Thị Liên Hương pà git, pah poh ală mpồl lơh broă geh gơnoar bơh Ƀộ Y tế kung gam pơrjum pờ tơlik tàm internet mờ ală cau jăk chài bơh Mpồl lơh sơnơm dunia mờ CDC lơgar Mỹ nàng mblàng, sền nàng git kòp gơtờp tàm lơgar Việt Nam, mờ ai geh jơnau đơs bè bơta gơlik geh kung bè ală bơta gơrềng bơh virus tam gơl să: “Tŭ do ală cau gơtìp kòp Kovid-19 gơguh mơya ờ geh cau gơtìp chơ̆t, khà cau gơtìp jroă gơguh di mơ. Bŭ lah bè hơ̆, he kung gam pal rơcang ngăc nàng geh broă lơh di pal mờ di tŭ gơwèt mờ kòp Kovid-19 kung bè ală kòp gơtờp ndai bè kòp sốt xuất huyết. ală càr, ƀòn dờng pal bơ̆t bơtàu broă rơndăp lơh nàng lơh jăt ală broă lơh di pal mờ geh ai priă ală broă rơcang sơndră mờ kòp gơtờp. Gơwèt mờ khà sơnơm vaccine rơcang sơndră mờ kòp Kovid-19, Viện Vệ siñ zịc tễ Dà lơgar mờ Kục Y tế rơcang gàr lài geh dan blơi ha là dan dong kờl mờ khà geh ai bơh tàm jơnau dan bơh ală càr, ƀòn dờng dê”.