Jăt jơnau lùp sền Delphi bơh Anih kơlôi sơnơng Mpồl bơtiàn pà gŏ, geh tus 18,6% kơnòm dềt pa tào bơh 10 tus 17 sơnam geh bơta bè bơta pràn kơl dang bồ tơngoh hwềng nùs, pal kah ngan là bơta kơlôi rơcang, kal ke. Pơn jăt tai là rơm ngơm bồ tơngoh nùs nhơm mờ 4,3%; geh di pơgăp 1,4% kơnòm dềt pa tào neh geh tŭ kờñ gơsơ̆t să; 2,8% kơnòm dềt pa tào geh tơngŏ bè gơguh nùs nhơm, gơmù broă sền gròi. Ƀák sĩ Mìng lơh broă khà II Nguyễn Hoàng Yến, Phó Kwang atbồ cơl dŭ lơh broă Bồ tơngoh Kơnòm dềt mờ Ơruh pơnu kơnòm dềt pa tào, Anih lơh broă Pràn kơl dang bồ tơngoh hwềng nùs pà git: “Ală bơta ờ niam bè kơlôi rơcang tàm kơnòm dềt mờ kơnòm pa tào mờng tìp tàm ală bơta bè bồ tơngoh hwềng nùs tàm sơnam do. Jăt jơnau gŏ bơh să tờm añ tàm mùl màl, den khà kơnòm dềt mờ kơnòm pa tào gơtìp ờ niam kơlôi sơrang geh khà uă. Cau tus kham tàm Anih Pràn kơl dang bồ tơngoh hwềng nùs geh tơngŏ gơguh”.

Tiến sĩ Đặng Thị Việt Phương, Lơh broă tàm Anih kơlôi sơnơng mpồl bơtiàn pà git, ală bơta bè pràn kơl dang bồ tơngoh mìng gơrềng tus mờ bơta kơlôi rơcang, ờ đơs, kal ke tơnơ̆ mờ tŭ mprơm, gơsơ̆t să ha là kờñ gơsơ̆t să, gơguh nùs nhơm, gơmù broă sền gròi, ơm is. Bơta tờm; lơh kơnòm dềt pa tào gơtìp bơta pràn kơl dang bồ tơngoh hwềng nùs mìng là tài kơnòm dềt gơtìp uă bơta kal ke tàm broă bơsram sră bal mờ broă sền gròi ờ hềt di pal bơh mè bèp. Bơta pràn kơl dang bồ tơngoh hwềng nùs tàm ơruh pơnu kơnòm pa tào kung gơtìp gơrềng tài bơh ală bơta hìu nhă bè tam lơh pù pờng, ngir ma tuý, mè bèp tam lời. Ơruh pơnu ai uă ir tơngai sền điện thoại, internet, ngir nhơl măi tíñ, ờ geh ală bơta tàp pràn kơl dang să jan mờ ờ geh ƀlàng nhơl ai kơnòm dềt in. bơdìh hơ̆ tai, ờ geh broă sền gròi bơh mè bèp, cau pơgru, hìu bơsram, bơta gơtìp rồ bơklơn, pleh ờ bài nhơl... kung là ală bơta tờm lơh gơtìp tus mờ ală bơta bè pràn kơl dang bồ tơngoh tàm ơruh pơnu kơnòm pa tào. Tiến sĩ Đặng Thị Việt Phương đơs là broă ờ geh jơnau sền gròi, ờ geh jơnau tàm tơrbŏ bal mờ wă bal đah cau mè bèp mờ kòn kung lơh gơtìp kơlôi rơcang, ờ đơs, kal ke: “Tài broă tam gơl mpồl bơtiàn mhar ir, broă ngui măi mok pa neh lơh mè bèp gơtìp ờ ru rơlao mờ lơh koh gơl tàm broă sền gròi bal đah mè bèp mờ oh kòn gơtìp ờ geh rơlao mờ lơh gơrềng tơn tus bơta pràn kơl dang bồ tơngoh hwềng nùs bơh ơruh pơnu kơnòm pa tào dê. Broă mè bèp ờ sền gròi, ờ boh bơr kung bè kal ke tàm broă sền gròi nền nòn ir tus mờ oh kòn là bơta tờm lơh gơtìp bơta pràn kơl dang bồ tơngoh hwềng nùs bơh ơruh pơnu kơnòm pa tào dê geh uă rơlao”.

Mùl màl kơlôi rơcang ngan là uă kơnòm dềt, kơnòm pa tào mờ ơruh pơnu gam pal lơh ngan mờ ală bơta kal ke bè pràn kơl dang bồ tơngoh mờ ală kơnòm dềt gam ờ git bè ală bơta rơcang pleh. Tàm hơ̆ hơ̆, geh uă mè bèp ala mờ broă bơto kòn in git ală bơta nàng pleh mờ rềs àr den jòi tơl ală bơta nàng sền gròi kòn nền nòn rơlao. Kơnòm dềt mờ kơnòm pa tào gơtìp ờ niam kơlôi rơcang mờng pleh ală broă lơh tàm hìu bơsram mờ bơdìh mpồl bơtiàn; Jòi geh bơta kơrian uă ir ha là lơh gơtìp sùm bơta ngòt bè bơta ală ờ niam di gơlan gơlik geh; Ờ tơrgùm bồ tơngoh hwềng nùs tàm broă bơsram sră mờ cồng nha bơsram sră ờ jăk; Gơtìp jê bồ, kơrwài, kal ke tàm broă lơwan, ờ suk bè broă gơtìp òl, hă ha là gơdan hă, să ntơh, glar tă nhơm, jê klung, tul mờ dơkiăt tềng cồng nao tê ha là nao jơng tài tă nhơm sơbăc ir ha là geh tơngŏ jroă rơlao. Thạc sĩ, ƀák sĩ Lê Công Thiện, Kwang atbồ Anih lơh broă Bồ tơngoh hwềng nùs kơnòm dềt mờ Ơruh pơnu kơnòm pa tào, gơwèt Anih lơh broă kơlôi sơnơng Pràn kơl dang bồ tơngoh pà git: “Bol añ pal pơlam nàng jòi geh jơnau đơs bal tàm hìu nhă. Bè ờs bol añ geh dùl dơ̆ tìp is mờ ală kơnòm dềt gơtìp kòp, pơn jăt tai là bơyai lơh geh dùl dơ̆ tìp is mè bèp. Dơ̆ 3 tơrbŏ bal đah mè bèp mờ oh kòn. Broă sơm kòp geh lơh nền nòn ngan mờ tŭ wă ală gah neh wă bal den hơ̆ sồng geh gùng dà sơm geh cồng nha…”.

Jăt Tiến sĩ Nguyễn Đức Vinh, atbồ Anih lơh broă kơlôi sơnơng Mpồl bơtiàn yal, tàm tơngai tus pal geh ală broă lơh pràn broă mblàng yal nàng tơnguh uă jơnau git wă mờ bơta niam sền gàr bơta pràn bồ tơngoh hwềng nùs, tàm hơ̆ geh bal jơnau git, jơnau wă, tơmù jơnau tam pleh… Mờ pơgồp bal mờ ală gah gơrềng bal, ai gŏ mpồl kơnòm dềt di gơlan gơtìp uă bè bơta pràn kơl dang bồ tơngoh hwềng nùs nàng geh dong kờl bơh gờñ, mờ hòi jà geh bơta pràn bơh mpồl bơtiàn nàng sền gàr bơta pràn kơl dang bồ tơngoh hwềng nùs ai kơnòm dềt in. Bơta mè bèp kờñ là bơto kòn ală jơnau git wă bơsong broă, sền gròi nùs nhơm, atbồ tơngai, bơto bơtê kòn sùm bè ală bơta ờ niam, bơta ngòt rơngơ̆t, bal mờ broă sơrlèt mờ ală bơta neh gơtìp. Ồng Nguyễn Đức Vinh, đơs là: “Tam gơl jơnau git wă tàm hìu nhă mờ bơh ală kơnòm dềt là tam gơl sơnrờp ngan mờ añ kơlôi là pal geh lơh mơ, bơta do pal geh tơngai ờ gŏ di pal bè sơm kòp, cit dùl ding sơnơm là bời. Tus bal bơ̆t bơtàu mờ bơtàu tơnguh broă bơto pơlam, dong kờl bơtàu tơnguh broă bơto pơlam, tơnguh uă broă tus bal ai ală cau tàm mpồl bơtiàn in. Dong kờl ală mpồl ơruh pơnu ƀuơn gơtìp aniai in; lơh pràn broă bơto bơtê cau lơh broă, lơh pràn broă kơlôi sơnơng bè bơta pràn kơl dang bồ tơngoh hwềng nùs tàm lơgar Việt Nam”.

Gơtùi gŏ, bơta pràn kơl dang bồ tơngoh hwềng nùs tàm sơnam ơruh pơnu kơnòm pa tào di lah ờ geh sền gròi di pal den gơlời wơl ală bơta ờ niam uă ngan. Broă pơgồp bal nền nòn đah hìu nhă, hìu bơsram mờ mpồl bơtiàn geh dong kờl lơh pràn broă bơtàu tơnguh tơl ală bơta bè pràn kơl dang să jan bal mờ bồ tơngoh tàm kơnòm dềt in. Ală broă lơh hờ bơdìh ơdŭ bơsram, bơsram tàp bơta git wă kis kung là ală bơta tờm kwơ màng dong kờl kơnòm dềt geh dùl bơta pràn kơl dang bồ tơngoh hwềng nùs niam.