Lâm hriâm chư a Hngêi trung râ má môi – Hngêi trung râ má péa Trần Quốc Toản, cheăm Dak Ha, tơring Dak Glong châ vêh po nếo klêi kơ’nâi lối 1 hơnăm athế pơtê xua pơreăng COVID-19. Jâ Triệu Thị Mùi Gỉn, 58 hơnăm, kuăn ngo Dao, ăm ‘nâi, rơhêng vâ ‘nâi chư hăng bro jâ veăng hriâm tung lâm hriâm kố, ƀă mơ-eăm ôh tá pơtê vâ hriâm ‘nâi tơrêm ‘noăng chư:

“Ôh tá ‘nâi chư gá xơpá khât, ai kơbố troh a hngêi khěn thế xo tơmeăm mê ôh ti ‘nâi ngăn chư ki lâi ôh, tá phôn râng kŏng xuân ôh tá ‘nâi xúa. Á hriâm hiăng châ 2 khế kố, hmôu pơ mơ-eăm, drêng lâ ôh tá mot tung kố hriâm mê ối a hngêi xuân hriâm xêh a hngêi, nôkố xuân’nâi môi iâ chư, ‘nâi pơchuât môi iâ”.

Dak Glong cho tơring ki ai kơxô̆ mơngế ôh tá ‘nâi chư hên má môi a kong pơlê Dak Nông, tung kơxô̆ ki mê tá hâi hriâm klêi lâm 3 (ôh ti ‘nâi chư a kơlo ki má 1) cho lối 4.500 ngế; ôh ti ‘nâi chư a kơlo má 2 (tá hâi hriâm klêi lâm 5) cho lối 7 rơpâu ngế, ki hên cho hdroâng kuăn ngo. Hơnăm kố, tơring dế tơkŭm po 17 to lâm hnê chư ăm lối 530 ngế.

Tung pơla hriâm châ mơjiâng rơkê ngăn tiô kơ rơnó cheăng, mơni kô hriâm a kong măng vâ kuăn pơlê tơ’lêi châ veăng. Mâu lâm hriâm kố kô kum mâu ngế hriâm châ ‘nâi pơchuât – chêh, pêi pro mâu ƀai toán ki tơ’lêi kum ăm tơdroăng cheăng mơnhông mơdêk cheăng kâ rơpŏng hngêi.

Pơxiâm po lâm hnê ăm mâu ngế ki ôh tá ‘nâi chư

Tung lâp kong pơlê Dak Nông, troh nôkố maluâ kơxô̆ mơngế ‘nâi chư tung hơnăm sap ing 15 – 60 hơnăm hiăng tâk 1% tâng vâ pơchông ƀă hơnăm hdrối, a kơlo lối 94%, la kong pơlê xuân ối ai lối 27.500 ngế ôh ti ‘nâi. Rêm hơnăm rêm râ khu kăn pơkuâ hiăng ai hên túa ki po lâm hnê ăm mâu ngế ki ôh tá ‘nâi chư la kơxô̆ mơngế hriâm xuân ối iâ.

Pôa Phan Thanh Hải, kăn phŏ pơkuâ Khu ngăn hnê hriâm ƀă mơjiâng tuăn ngoâ rơkê kong pơlê Dak Nông, tối tiah kố, vâ kơdroh tơdroăng ki ôh tá ‘nâi chư, kal mâu troăng hơlâ tơdâng tơ’mô tung veăng kum dêi mâu khu pơkuâ tơdroăng kal kí, mơdêk pêi pro troăng hơlâ mơjiâng pơlê hriâm tâp, hriâm tâp plâ rơxông, tŏng kum mâu rơpŏng xơpá pơtối ăm kuăn lăm hriâm ƀă hên ki ê.

“Tung la ngiâ ngin kô pơtối mơdêk hnoăng cheăng mơjiâng rơpŏng hngêi rơhêng vâ hriâm, mâu ngế krê rơhêng vâ hriâm pơlê pơla mơhnhôk hnê hriâm vâ pro tiah lâi vâi veăng kơhnâ tâ nếo, veăng kum kơdroh tơdroăng ki ‘nâi chư. Ing mê, kuăn pơlê mơni kô hlê tâ ‘na ki kal dêi tơdroăng‘nâi chư vâ tơná vâi mơnhông mơdêk dêi tơná, trâm mâ tơpui tơno ƀă pơlê pơla tung pơla mơjiâng pơlê pơla hriâm tâp”.

Kuăn pơlê djâ kơđĕng pin lăm hriâm chư

Rơtế ƀă kơvâ ngăn hriâm ƀă hnê mơjiâng tuăn ngoâ rơkê, mâu hơnăm hdrối nah, khu lêng mố đô̆i gâk tơkăng kong dêi kong pơlê Dak Nông xuân rơtế prôk, tŏng kum kuăn pơlê a kơpong tíu tơkăng kong ‘nâi chư, ‘nâi chêh ing mâu lâm hnê ăm mâu ngế ki ôh tá ‘nâi chư. Tung mê, Đông mố đô̆i gâk tơkăng kong Bo cheăng Thuận An hiăng po hên lâm hnê ăm mâu ngế ôh tá ‘nâi chư ăm hdroâng kuăn ngo a cheăm tơkăng kong Thuận An, tơring Dak Mil.

Lối 60 ngế hriâm a 2 ƀon Sa Pa prế Bù Dak ƀă hên hơnăm hriâm phá dêi rơpó; sap ing 18 hơnăm troh lối 50 hơnăm. Tâi tâng mâu ngế hriâm mê pơrá cho mơngế M’nông, ƀă cho kơpong hdroâng kuăn ngo ki tiô khôp, mê tơdroăng ki tơkŭm po lâm hnê hiăng châ séa ngăn nhên. Lâm hriâm châ tơkŭm po rêm măng tĭng 4 xôh a kong măng, sap ing 19 chôu troh 21 chôu.

Ai hên rơpŏng, mê cho on veăng, kuăn ‘nĕng pơrá lăm hriâm. Môi tiah rơpŏng ngoh Y Nhót prế nâ H’Brú a ƀon Sa Pa athế pơtroh dêi kuăn tơxĭn ăm jâ peăng nôu ngăn drêng lă hriâm. Kơpeăng kŏng ôh tá rơmuăn lĕm, ngoh prế nâ djâ dêi rơpó hriâm chêh mâu chư, mê riân tơrêm kơxô̆. Ngoh Y Nhót tối, ối tơxĭn nah ai troh hngêi trung, la ôh tá hriâm tâi ôh, nôkố athế vêh hriâm. Tá 2 on veăng ngoh pơrá ôh tá ‘nâi chư, trâm hên xơpá tung rêh ối xuân môi tiah păn roăng kuăn ‘nĕng, mê khŏm mơ-eăm lăm hriâm.

 “Kơdrâi tiô nôu pâ lăm chiâk, mê o lăm hriâm bu iâ tê. Á ôh ti‘nâi chư ki lâi ôh la á ‘nâi pơkeăng, hbrâ mơdât oâ hdrong kâ ‘nhiê kơphế, tiu. Hriâm vâ ‘nâi riân ngăn tơ’nôm-tah lôi-nhân-xoăng vâ ai drêng‘nâ pin tê tơmeăm vâ ‘nâi. Păn roăng kuăn mê‘nâi hnê tối hriâm tâp. Á hriâm hiăng châ môi măng tĭng, hiăng‘nâi kơxô̆, ‘nâi chư ƀă ‘nâi tơ’nôm –tah lôi – nhân – xoăng”.

Rơtế ƀă tơdroăng ki xing xoăng thái cô hnê, mố đô̆i gâk tơkăng kong ối lăm mơhnhôk, hnê tối vâ vâi krâ nhŏng o troh lâm hriâm đi đo, tơdrêng amê rêm măng khu lêng ối gâk, rak tơniăn.

Tung pơla thái cô hnê a kơƀeăng, mê a lâm athế ai ngế tŏng kum, tơplôu ƀă nâl hdroâng kuăn ngo, hnê vâ mâu ngế ki hriâm rĕng hlê tâ. Ƀă tơdroăng ki môi hiâm mơno, mố đô̆i gâk tơkăng kong Dak Nông hiăng hnê tối mâu tơdroăng ki hlê plĕng, kum kuăn pơlê a kơpong tíu tơkăng kong ai tơ’nôm ki hlê plĕng vâ xúa tung rêh ối.