Hăm hloh 100ha krô̆i hroi, sơnăm 2022, Hơp tak xah choh jang sa păng Tơmang pơhiơ̆ Hùng Thơm (tơring Đăk Ta Ley, apŭng Mang Yang, dêh char Gia Lai) hlôi pơm keh đang hla bơar apĭnh pơjing 7 mã kơsô̆ tơring pơtăm.Yă Đỗ Thị Thơm-Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơp tak xah tơbăt, gơnơm đơ̆ng noh, hrei au tơmam drăm kơ hơp tak xah hlôi tĕch mơdro kơtă tơ̆ Trung Quốc. Mă kăl plei krô̆i hroi kơloăi 1 đei tĕch mơdro tơ̆ teh đak Phalăng păng Thụy Sĩ: “Hơp tak xah hlôi jang hơdoi hăm kon pơlei păng rim hơp tak xah anai vă pơjing trong choh jang sa trŏ ƀlep pơkăp ‘lơ̆ng kiơ̆ nơ̆r pơkoĕl đơ̆ng teh đak đe păng lơ̆m teh đak. Hrei au, kiơ̆ trong jang tơchă băt hơnih pơtăm ‘nŏh tơchă băt hơdăh ŭnh hnam ayơ hloi, vă atŭm dih băl atŏk tơ iung. Hrei au, tơmam drăm pơm tơlĕch hlôi tŏk lơ hlŏh ƀar ‘măng pơtêng hăm dôm sơnăm hơdrol.”

Jei lei lăi, Kŏng ty Choh jang sa Kmăi kmŏk hơgei Hưng Sơn jei pơm keh đang hla bơar păng đei ăn 7 mã kơsô̆ tơring pơtăm prit, 3 mã kơsô̆ hơnih tăh ‘nŭng ăn 400 ha prit tơ̆ apŭng Đak Đoa, dêh char Gia Lai. Ƀok Lê Hoàng Linh-Kơdră chĕp pơgơ̆r Mir pơgar prit kơ Kong ty tơbăt, ‘nau ưh khan lăp hla bơar ăn prit tĕch tơ̆ teh đak đe, mă gơnơm đơ̆ng noh roi năr roi đei lơ teh đak đe apĭnh răt iŏk. Sơnăm sơ̆, Kŏng ty hlôi tĕch tơ̆ teh đak đe hlot vă jê̆ 20.000 tân prit, trong vă jang sơnăm 2023 ‘noh dang 24.000 tân. Ƀok Lê Hoàng Linh tơbăt:“Đơ̆ng mă pơtăm, hơnih hlôi apĭnh pơjing mã tơring pơtăm hloi. Kơna đơ̆ng mă pơtăm, kŏng ty chă ‘nŭng tăh kơ dih, năm tĕch mơdro tơ̆ Teh đak đe hloi, ưh kơ ‘moi kiơ̆ kơdranh, tơjur kon jên bơ̆ jang. Trong tơm kơ Kŏng ty ‘noh, truh au kơnh gô lang să hơnih tĕch ‘nao, adoi lăng kơ jăp pơjing đei tơmam drăm ‘lơ̆ng vă hoei hiong răm lơ̆m tĕch mơdro".

Truh vă đĭ sơnăm 2022, lơ̆m dêh char Gia Lai hlôi ƀơk ăn 99 mã kơsô̆ tơring pơtăm ăn 6.700 ha ‘long pơtăm, găh să ‘nŏh prit, krô̆i hroi, hơmrrĕ, pơkai, plei guga ... atŭm hăm ‘nŏh 24 mã kơsô̆ hơnih pơm tơlĕch, tăh ‘nŭng tơmam drăm, lơ̆m 1 năr tăh ‘nŭng đei 700 tân plei ‘long. Ƀok Lê Tấn Hùng- Kơ iĕng Kơdră Hơnih vei lăng Choh jang sa păng Atŏk tơ iung tơring tơrang apŭng Đak Đoa, mĭnh lơ̆m dôm tơring đei lơ mã tơring pơtăm hloh lơ̆m dêh char Gia Lai, tơbăt trong iung jang kơ apŭng:“Hơnih vei lăng choh jang sa hlôi iung jang hơdoi hăm Hơnih vei lăng Choh pơtăm păng Vei lăng ‘long pơtăm găh Dơnŏ anih vei lăng Choh jang sa păng Atŏk tơ iuntg tơring tơrang dêh char pơgơ̆r ăn rim hơnih mơdro sa chih hơnăn pơjing mã tơring pơtăm ăn kon pơlei. Truh au kơnh, Đak Đoa đei 20 mã kơsô̆ tơring pơtăm păng hơnih tăh ‘nŭng tơmam drăm choh jang sa lơ̆m apŭng ăn 3 ‘long pơtăm tơm ‘nŏh krô̆i hroi, prit păng sâu riêng. Kiơ̆ đơ̆ng rŏng ‘noh nhôn pơjing lơ̆m rim ‘long pơtăm anai, mă kăl ‘long sa plei, atŏk kơtang jang sa, pơm tơlĕch tĕch mơdro tơ̆ teh đak đe sơđơ̆ng, atŏk tơdrong erih sa kơ kon pơlei roi năr roi sơđơ̆ng dơ̆ng kơjăp lơ̆m dôm sơnăm đơ̆ng rŏng”.

Dôm sơnăm au ki, tơmam drăm tĕch mơdro tơ̆ teh đak đe kơ Gia Lai hơnơ̆ng tŏk. Sơnăm 2022, akŏp kon jên tĕch tơ̆ teh đak đe iŏk đei 660 triu USD, lơ̆m au, vă jê̆ 80% ‘nŏh đơ̆ng tơmam drăm choh jang sa. Đei đăi tơdrong au, ‘ngoăih hơbĕch hơbal kơ hơnih mơdro sa lơ̆m pơgĕnh jang kiơ̆ tơdrong tơchơ̆t tĕch mơdro, trong tơgŭm djru găh tĕch mơdro tơ̆ teh đak đe, oei đei tơlĕch jang kơtang pơjing tơring pơtăm tơmam drăm, apĭnh pơjing mã kơsô̆ tơring, hơnih tăh ‘nŭng tơmam drăm… Ƀok Lưu Trung Nghĩa- Kơdră chĕp pơgơ̆r Dơnŏ anih vei lăng Choh jang sa păng Atŏk tơ iuntg tơring tơrang dêh char Gia Lai tơbăt, sơnăm au dêh char hơdrin pơjing đei 180 truh 200 mã kơsô̆ tơring pơtăm păng dang 40 truh 50 mã kơsô̆ hơnih tăh ‘nŭng tơmam drăm choh jang sa tơgŭm ăn tĕch tơ̆ teh đak đe: “Lơ̆m sơnăm au ki, hơnih vei lăng choh jang sa hơdrin tơbăt, tơgŭm djru hơnih mơdro sa ƀơk ăn mã kơsô̆ tơring pơtăm ăn rim ‘long pơtăm, vă sơđơ̆ng tơmam drăm băt hơdăh hơnih pơtăm, tơroi tơbăt ăn kơ đe. Dêh char đei trong krao hơvơn rim hơnih mơdro sa pơm tơlĕch tơmam drăm choh jang sa kiơ̆ pơkăp ‘lơ̆ng, đei vei lăng, tơbăt hơdăh đơ̆ng trong jang blŭng a truh keh đang, trŏ lăp hăm tơdrong ‘mĕh vă răt đơ̆ng teh đak đe.”

Atŭm hăm jang hơdoi choh jang sa, tơdrong hơdrin atŏk kơtang pơm mã tơring pơtăm ‘long pơtăm ‘nŏh jing trong yak gĭt kăl hloh kơ Gia Lai lăng truh tĕch mơdro tơ̆ teh đak đe vă atŏk kơjă tơmam drăm kơ tơring, dar deh pơjing choh jang sa atŏk tơ iung kơjăp ‘lơ̆ng.