Mă hlôi đei 1ha sâu riêng đei plei xơđơ̆ng, mă lei kơyuơ ƀôh hơdrĕch ‘long pơtăm âu pơyua lơ hloh noh unh hnam ƀok Nguyễn Văn Trung, tơ̆ xăh  Đinh Trang Hòa, apŭng Di Linh (Lâm Đồng) khŏm mă pơih xă teh pơtăm dơ̆ng. Ƀok Trung ăn tơbăt, đơ̆ng xơ̆ plei sâu riêng kơ unh hnam mă tơm noh tĕch ăn đe pơdro, kơjă ưh đei xơđơ̆ng mă lei adoi oei kăp hloh minh ƀar hơdrĕch ‘long pơtăm nai. Kơyuơ noh unh hnam pơih xă teh pơtăm sâu riêng oei đei dang ei: “Dang ei kon pơlei bu bu adoi thoi noh, kon pơlei ƀôh bơngai âu pơtăm sâu riêng, bơngai to pơtăm sâu riêng đei yua noh luh lăh chă pơtăm ƀoi, năm tơ̆ yơ adoi ƀôh pơtăm sâu riêng ngăl”

Nhen thoi noh, ƀôh sâu riêng đei yua lơ, đei tĕch dơnơm ăn teh đak Trung Quốc, lơ unh hnam tŏk pơdrŏng đơ̆ng plei sâu riêng, ƀok Đỗ Văn Điếu, tơ̆ xăh Hà Lâm, apŭng Đạ Huoai (Lâm Đồng) adoi pơtơm pơtăm hơdrĕch ‘long pơtăm âu. Kơyuơ teh choh jang kơ unh hnam tŏ xĕt, noh ‘meh pơtăm sâu riêng ƀok Điếu athei koh rô̆ lê̆ minh ƀar anih teh pơtăm hơdrĕch ‘long nai. Ƀok ăn tơbăt, tơdrong tơplih hơdrĕch ‘long pơtăm adoi pơngơ̆t mă lei kơlih hơpơi sâu riêng gô pơyua lơ hloh ăn unh hnam noh kơ-‘nhĭp măt jang drŭt drăt hloi: “Ƀôh kon pơlei, ‘nhŏng oh đe pơm jang đei yua noh inh adoi pơtăm sâu riêng. Adoi pơngơ̆t kơ đon kơlih tơm sâu riêng âu ưh kơsĭ bơngai yơ adoi gơh jang, hơdrĕch ‘long pơtăm âu pơkăl kih thuơ̆t krưp dêh”

Ưh adrô̆ ƀok Trung, ƀok Điếu mă lơ kon pơlei jang mir nai lơ̆m tơring teh dêh char Lâm Đồng adoi pơtơm pơih xă teh pơtăm sâu riêng. Tơrĕk hloh noh, lơ unh hnam oei koh phă lê̆ minh ƀar hơdrĕch ‘long pơtăm nai vă chă pơtăm sâu riêng tơ̆ dôm tơring teh, hơyuh tô̆ ‘mi ưh kơ trŏ... Kơyuơ noh, teh pơtăm sâu riêng kơ Lâm Đồng hlôi tŏk tenh, dang ei đei pơhlom 17.900ha, tŏk hloh 4.000ha pơtêng hăm 2 xơnăm adrol ki. Kơnh pă joh gô ƀôh tơdrong axong lơ hloh kơ tơdrong kăl, phă tơpăi tơdrong xơđơ̆ng lơ̆m tơdrong tĕch răt hăm hơdrĕch ‘long pơtăm âu lơ̆m khei năr truh.

Tơdrong lang xă chă pơtăm sâu riêng mơ̆ng kơ dih tơ̆ dêh char Lâm Đồng hơmơ̆t pơm ăn lơ tơdrong ưh kơ ‘lơ̆ng hơ iă. Tơ̆ hơnăp tơdrong au, hơnih vei lăng choh jang sa Lâm Đồng hlôi pơkă, pơchoh trong ăn kon pơlei lơ liơ? Ƀok Trần Quang Duy - Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng Choh pơtăm păng Vei lăng ‘long pơtăm dêh char Lâm Đồng pơma dơnuh găh tơdrong au hăm bơngai chih kơtơ̆ng ang ăn Radiô NPMVN.

- Ƀok ăi, hơgăt teh pơtăm ‘long sâu riêng lơ̆m dêh char Lâm Đồng tŏk bŏk lang să hloh tơdrong, tơdrong mă au hơmơt truh tơdrong ưh hơtŏ dih băl lơ̆m tĕch răt khei năr au kơnh, kiơ̆ kơ ih tơdrong ‘nau ‘nŏh lơ liơ? 

Ƀok Trần Quang Duy: Kiơ̆ đơ̆ng dăr lăng, chih jô̆, hrei au hơgăt teh pơtăm sâu riêng lơ̆m dêh char hlôi truh 17.900 ha, să hloh 4.000 ha pơtêng hăm sơnăm 2021; ‘long sâu riêng pơtăm ngăl, pơtăm hrau hăm ‘long pơtăm anai hlôi hơnhăk đei iŏk yau kơ jăp lơ̆m choh jang sa kơ bơngai jang.

Kiơ̆ kơ ĭnh, hăm tơdrong gơ̆h tĕch mơdro hơyoh tơ̆ Trung Quốc nhen hrei au, tơdrong tĕch mơdro sâu riêng kơ bơ̆n jei đei sơđơ̆ng păng kĕ pơjei ‘lơ̆ng hăm rim teh đak đe, kơ yuơ plei ‘lơ̆ng păng đei kon pơlei Trung Quốc ‘meh vă răt lơ mă đơ̆ng kơjă măt ƀiơ̆, lơ̆m teh đak găh pơyan phĕ tĕch jei plĕh ploh khei ‘năr hăm rim tơring pơtăm sâu riêng anai kơ yuơ lơ loh tơdrong chă tĕch mơdro jei sơđơ̆ng mơ̆n, mă kăl ‘nŏh sâu riêng tơ̆ rim tơring nhen Di Linh, Bảo Lộc ‘nŏh phĕ tĕch lơ̆m khei ‘năr hơtuch sơnăm.

Mă lei tơ̆ hơnăp mơ̆ng kơdih lang să chă pơtăm sau riêng tơ̆ rim tơring ư̆h kơ rơvơn, kơdih chă koh ‘long pơtăm anai vă pơtăm ‘long sâu riêng; hơmơt đei truh tơdrong ưh hơtŏ dih băl lơ̆m tĕch răt khei năr au kơnh, mư̆h dôm ‘long sâu riêng au truh sơnăm đei plei; ‘Ngoăih kơ ‘nŏh kiơ̆ mĭnh ƀar kơtơ̆ng ang đei băt, tơ̆ Trung Quốc đơ̆ng rŏng iung jang pơlong năng ư̆h kơ iok đei jơnei, dang ei hlôi đei plei, rŏ năng gô vă phĕ tĕch ăn kơ đe đơ̆ng sơnăm đơ̆ng rŏng.

-Tơdrong lang să chă pơtăm sâu riêng mơ̆ng kơdih ưh kơjor gô pơm kơnê̆ truh lơ tơdrong hăm lei ưh ă, mưh lei Hơnih vei lăng choh jang sa Lâm Đồng kăl jang yă kiơ vă tang găn, hơdrol kơ đĭ klui hŏ ƀok?

Ƀok Trần Quang Duy: Hơlen hơdăh dôm tơdrong đei ƀơm kơnê̆ đơ̆ng atŏk kơtang lang să hơgăt teh pơtăm sâu riêng, hơnih bơ̆ jang nhôn hlôi đei nơ̆r chă pơkă ăn rim tơring, kon pơlei păng hơnih mơdro sa: mă hơdăh ‘nŏh:

Athei rim tơring atŏk kơtang bơ̆ jang vei lăng, pơtho tơbăt ăn kon pơlei; Adoi chă hơvơn, pơrô̆ pơrôp rim hơnih mơdro sa, hơnih tơmơ̆t jên jang rim kmăi kmŏk pơm tơlĕch, vei lăng mong răk tơmam drăm; mă kăl chă tơchĕng hơlen rim tơmam drăm pơm tơlĕch ‘lơ̆ng vă pơm dă ƀiơ̆ lơ̆m tơdrong tĕch mơdro tơ̆ teh đak đe oei plei hăp, tim mă pơm tơlĕch ‘lơ̆ng, adoi atŏk đei tĕch măt ƀiơ̆.

Chă pơtho khan ăn kon pơlei ‘nĕ kơdih lang să pơtăm sâu riêng tơ̆ rim groi teh ưh kơ lăp, ưh kơmăh đak tơruih; ‘nĕ chă koh hŭt dôm ‘long pơtăm anai hlôi đei pơtăm hrau lơ̆m mir pơgar sâu riêng; ‘nĕ chă koh hŭt dôm ‘long pơtăm kăp gĭt anai tŏk bŏk đei iŏk yua kơjăp, dăh mă dôm ‘long pơtăm anai iŏk yua kơjăp pơtăm hrau hăm sâu riêng  mă vă pơtăm hơdrô̆ sâu riêng.

Ƀôh ‘nau jing mĭnh tơdrong mơmat, mư̆h ‘long sâu riêng tŏk bŏk hơnhăk đei iŏk yua kơjăp nhen hrei au; mă lei nhôn hlôi păng tŏkbŏk hơnơ̆ng iung jang hơdoi hăm rim hơnih chă pơrô̆ pơrôp, pơtho tơbăt ăn kon pơlei, hơnih mơdro sa; vă kơ bơ̆n yak hlŏh tơdrong “Kon pơlei tơchĕng truh đei iŏk yua kơjăp, hơnih mơdro sa lăp tơchĕng truh tĕch hlot kơtang” nhen hrei au.

- Ƀok ăi, atŭm hăm tơdrong chă pơtho pơkă nhen ih hlôi tơroi ‘nŏh, tơdrong pơchoh trong chă choh jang sa, sơđơ̆ng ăn tĕch hlot tơmam drăm hăm hơgăt teh sâu riêng dang ei đei lơ̆m tơring gô đei lăng kơjăp lơ liơ?

Ƀok Trần Quang Duy: Hăm hơgăt teh dang ei đei, nhôn gô hơnơ̆ng iung jang hơdoi hăm rim tơring pơtho tơbăt ăn kon pơlei tơmơ̆t jên jang vei lăng năng tông ƀlep hăm kih thuơ̆t; jang kiơ̆ trong choh jang sa ‘lơ̆ng (GAP) dăh mă choh jang sa tuh mơ̆r; vei lăng năng tông sơdrông pơrang pơrăm ‘long sâu riêng, mă kăl hăm 6 kơ loăi sơdrông pơrang pơrăm găh lơ̆m tơdrong lăng hơlên kơjăp đơ̆ng Trung Quốc kiơ̆ Tơdrong tơchơ̆t pơkăp dih băl tĕch răt sâu riêng ( ‘nŏh sơdrông koel sa plei păng 5 kơloăi pơrang) vă đei plei ‘lơ̆ng tơgop atŏk tơ iung sâu riêng kơjăp ‘lơ̆ng.

Tơgum djru, krao hơvơn rim hơnih mơdro sa, Hơp tak xah, Khul jang hơdoi tơmơ̆t jên jang pơm tơlĕch, vei lăng mong răk, mă kăl pơm tơlĕch ‘lơ̆ng vă sơđơ̆ng ăn tĕch mơdro sâu riêng đơ̆ng rim hơgăt tĕh pơtăm hrau, ư̆h kơ mơ̆ng kiơ̆ lơ̆m tĕch mơdro plei sâu riêng năm tơ̆ Trung Quốc. Pơtrut athei rim hơnih mơdro sapơ jing trong jang hơdoi, răt iŏk, pơm tơlĕch, tĕch mơdro hăm kon pơlei păng pơih să teh đak tĕch mơdro sâu riêng nhen năm tĕch mơdro tơ̆ teh đak Mi, tơ̆ rim teh đak EU, Hàn Quốc ...

Lơ̆m khei năr kơnh, hơnih vei lăng choh jang sa kơ dêh char gô vei kơjăp, iung jang hơdoi hăm rim apŭng, pơlei tơm atŏk kơtang tơgum djru hơnih mơdro sa, Hơp tak xah, Khul jang sa hơdoi păng kon pơlei pơjing mã kơsô̆ tơring pơtăm, hơnih pơm tơlĕch tăh ‘nŭng ‘lơ̆ng trŏ lăp gơh tĕch mơdro kơtă tơ̆ Trung Quốc, tơchă ƀôh tơtom păng xek tơlang kơhret rim hơnih pơm ya, pơm pơlơ̆m, iŏk yua mã kơsô̆ ưh kơ ƀlep tơdrong.

- Lei ah, Bơnê kơ ih ƀok hơ!