Pơtho kih thuơ̆t vei lăng tang găn hơdrông pơrăm ‘long găr sơlơ̆k

VOV4.Bahnar - Tơ̆ hơnăp tơplĭh tŏ ‘mi kial, ‘mi chrĭh chrĕng, mŭr măih (hơngĕnh) păng pơrang hlĕk hlŏk găm pơrăm kơtang tơ̆ ‘long găr sơkơ̆k, tơ ‘mơ̆ng blŭh ư̆h kơ ‘lơ̆ng, tơ ‘mơ̆ng blŭh ư̆h hơnơ̆ng, pơm kơnê̆ trŭh plei ư̆h kơ ‘lơ.

 

 

1-Pơ ‘ngoăih rơgŏh mir pơgar ‘long găr sơlơ̆k:

- Khei 11 – 12: Pơ ‘ngoăih mir pơgar, chong chŏh ‘ngiĕt, hium ‘ngiĕt sơdrai hơdrông sa, hla hơlŭng sŏh hŭt. Kiơ̆ tơdrong joăt sơ̆ ki, sŏh hla vă ‘nhui ŭnh kơtang ‘nŏh kĕ tơpŭh hŭt bơ̆n mŭr măih (hơngĕnh au to).

- Dăr lăng hơlen sơdrông pơrăm tơ̆ tơ ‘mơ̆ng, hla ‘lơ̆p vă tơtom pơlôch hŭt.

- Lơ̆m khei năr vă jê̆ phĕ ‘noh chŏh hium ‘ngiĕt, hla mir pơgar mă rơgŏh vă mư̆h plei đum hơlŭng dônh ƀônh.

2-Kăt hơdrai, pơjing hơdrai ‘lơ̆ng:

- ‘Long găr sơlơ̆k pơkao lơ̆m khei 12 kơna tơdrong chă kăt hơmet hơdrai ‘long mă hrôih, kăt hŭt dôm hơdrai iĕ dăh mă hơdrai ư̆h kơ pơkao, lăp lê̆ 2 – 3 tơ ‘mơ̆ng tơ̆ 1 hơdrai. Kăt hơlĕh hŭt hơdrai kro, hơdrai  hơdrông sa.

- Tơ̆ mir pơgar ‘long găr sơlơ̆k đunh sơnăm, rim hơdrai tơƀư̆h dĭh băl ‘nŏh kăt hŭt vă mir pơgar glơ glang ‘lơ̆ng.

- Mư̆h kăt hŭt hơdrai tĭh ‘nŏh kăl kăt mă ƀlep ‘lơ̆ng. Iŏk đak pơgang Booc-đô 1:4:5 dăh mă đak nhơk so mia tơ̆ hơnĭh kăt vă hoei kơmot koer păng hơdrông pơrăm.            

3- Trong vei lăng khei ‘năr pơkao, kơtăn plei:

- Hơmet pơ ‘lơ̆ng vă pơkao gei kơtăn plei lơ. Mư̆h ‘long pơkao, kơtăn plei ‘nŏh bơ̆n pruih mĭnh ƀar pơgang vă kơ hăp kơtăn plei lơ, dă ƀiơ̆ hơlŭng.

4- Mir pơgar ‘long găr sơlơ̆k kră krŭt, hơdrông pơrăm kơtang pă kĕ vă vei lăng pơjing đei jing ‘lơ̆ng dơ̆ng: ‘Nŏh dăh kŏh hŭt păng pơtăm king hloi. Kơchăng: Chă răt rơ̆ih dôm dơđăh tơglep plei lơ hlôi đei Dơnŏ anih tơm vei lăng Chŏh jang sa păng Atŏk tơ iung tơring tơrang drơ̆ng nơ̆r ‘lơ̆ng nhen hơdrĕch hơđăh: PN1, AB29, AB05-08, ĐDH67-15, ĐDH102-293.. Găh chă pơtăm dang 200 dơnơm lơ̆m 1 hektar ( ‘nŏh pơtăm hơtăih dĭh băl 8m x 6m) păng gô hơleh hŭt hui ƀiơ̆ đơ̆ng rŏng 8-10 sơnăm. Khei ‘năr pơtăm gômơ̆ng kiơ̆ tơring (đơ̆ng khei 6 trŭh khei 10, jei gơ̆h chă pơtăm lơ̆m pơyan phang tơdăh đei đak tơruih măh mai).

5. Tang găn hơlau măng dăk mŭrmăih (hơngĕnh):

Đei 2 kơ loăi măng dăk mŭr măih: Kơloăi măng dăk mŭrmăih jơk (Helopeltis theivora) đei lơ hlŏh; kơloăi măng dăk mŭrmăih ƀrê (Helopeltis antonii) tŏ sĕt hlŏh.

Măng dăk mŭrmăih hơnar păng yŏng jei pơrăm kơtang tơ̆ hla ‘lơ̆p, tơ ‘mơ̆ng ‘lơ̆p, pơkao, plei păng găr ‘lơ̆p.

- Trong jang sa:

Ư̆h kơgơ̆h prôi lơ phŏng đam, mă lei prôi lơ phŏng kali lơ̆m khei ‘năr dơnơm ‘long blŭh tơ ‘mơ̆ng, pơkao păng kơtăn plei.

Chŏh hium ‘ngiĕt mă rơgŏh, kăt hơlĕh hơdrai vă mir pơgar ‘long găr sơlơ̆k gơglơng gơglang, vă hoei đei hơnih ăn kơ măngdăk mŭrmăih oei. Hium pơđĭ hơdrai, hla, pơkao, plei hơlŭng sŏh hŭt vă hoei đei pơrang tơpŏh lang să.

- Trong jang sinh hŏk:

Rong hmôch kăt kôh, hmôch trit, yăjau păng vaivêng vă đe hăp kăp sa măngdăk mŭrmăih. Hmôch trit ‘nŏh gĭt kăl hlŏh, đe hăp sa hơnar păng yŏng măngdăk mŭrmăih.

Iŏk yua pơgang pơmau Metarhizum anisopliae, Beauveria bassiana dăh mă Paecilomyces sp. Pruih pơlôch măngdăk mŭrmăih, găh pruih lơ tŏ sĕt ‘moi kiơ̆ chĭh tơbăt tơ̆ tơpu pơgang.

- Iŏk yua pơgang hoă hŏk:

Iŏk yua rim pơgang: Permecide 50EC, Peran 50EC, Tungcydan 60EC, Dragoannong 585EC, Wamtox 100EC, Tungrin 25EC, Sherbush 5EC, 10EC. Găh chă pruih lơ tŏ sĕt ‘moi kiơ̆ chĭh tơbăt hơdăh tơ̆ tơpu pơgang.

Khei ‘năr pruih ‘lơ̆ng hlŏh:

+ Mư̆h dơnơm ‘long vă jê̆ blŭh hla ‘lơ̆p, vă jê̆ pơkao.

+ Pruih pơgang tơ̆ pơgê hrôih dăh mă tơ̆ kơsơ̆ ‘năr rơngơp. Dôm ‘năr goeo ‘nŏh măngdăk mŭrmăih păr lơ kơna bơ̆n chă pruih pơgang ‘nŏh ‘lơ̆ng hlŏh. Tơdăh ‘long gărsơlơ̆k tŏk bŏk pơkao lei ‘nĕ chă pruih pơgang hơdrol 9 jơ, tơdăh pruih ‘nŏh pơm ăn pơkao ư̆h kơgan kơtăn plei.

+ Pruih pơgang lơ̆m mă măngdăk mŭrmăih đơ̆ng 1-3 năr jô̆ đơ̆ng hăp chĕh ‘nŏh ‘lơ̆ng hlŏh.

6. Tang găn hơlau pơrang hlĕk hlŏk găm:

Pơrang au kơ yuơ pơmau pơrang Colletotrichum gloeosporioides pơm ăn, hmă hmă ngăl đei ƀô̆h lơ̆m ‘năr ju kơtang, ‘mi đunh năr păng hơyơ̆l dêh hnang. Pơrang pơrăm lang să gơnơm đơ̆ng đak păng kial.

Hmă hmă pơrang pơrăm mưh ‘long găr sơlơ̆k blŭh hla, pơkao dăh mă kơtăn plei. Rim gru kơnăl pơrang kơmau gô̆h găm tơ̆ tơ-‘mơ̆ng ‘lơ̆p, hla, hơdrai pơkao păng plei.

- Mư̆h ƀô̆h pơrang pơrăm păh ai ‘nŏh iŏk yua pơgang vei lăng ‘long pơtăm: DuPontTM  Kocide 46.1 WG, Norshield 86.2WG, New Kasuran 16.6WP, Tungvil 5SC, 10SC… Găh pruih lơ tŏ sĕt pơm kiơ̆ nơ̆r pơtho tơbăt tơ̆ kơdŭng pơgang.

- Jơ ‘năr pruih: Lơ̆m khei ‘năr ‘long găr sơlơ̆k blŭh tơ-‘mơ̆ng, pơkao, kơtăn plei tơdăh ‘năr ju, tŭk kơtang ‘nŏh pruih hloi pơgang vei lăng ‘long pơtăm vă tang găn pơrang pơrăm. Ư̆h kơgơ̆h pruih pơgang hơdrol 9 jơ pơgê vă hoei pơm pơrăm pơkao ‘long găr sơlơ̆k pơjing kơtăn plei.

- Trong pruih pơgang: Pruih mă iôm dơnơm ‘long; tơdăh ‘năr yơ̆p kơtang păng đunh năr ‘nŏh pruih ‘măng mă 2 (đơ̆ng rŏng ‘măng mă blŭng đơ̆ng 5-7 năr).

- Iŏk đak pơgang Booc - đô 1:4:5 băh tơ̆ tơm ‘long.

Viết bình luận