Hloh 20 sơnăm tơklep hăm tơdrong jang rong kơdrot, ‘nhŏng Vũ Hữu Cường, oei tơ̆ xăh Cư Suê, apŭng Cư M’gar, dêh char Dak lak kŭm yak hloh lơ tơdrong mơmat. Kiơ̆ kơ ‘nhŏng Cường, 2 sơnăm kơ âu, tơdrong jang rong kơ drot tơ ƀơ̆p lơ mơmat tat ƀơ̆t pơ đĭ kơjă reh, đe răt iŏk tơ jur. Yua thoi noh, vă pơvei tơdrong jang ‘nâu yak hloh khei ‘năr mơmat tat, ‘ngoăih kơ tơdrong tơchă dơ̆ng hơnih tĕch lơ̆m teh đak, tơdrong tơchă dôm hơnih dan kơdrot vă iŏk đak kơdrot vei sơđơ̆ng iŏk đei đak kơdrot ‘lơ̆ng, rơgoh ‘noh jĭ tơdrong đei ŭnh hnam sư lăng kăl:“Tơdrong vei sơđơ̆ng rơgoh blŭng a ‘noh athei mă rơgoh, đơ̆ng kơ thŭng tăh truh tơmam mong đak kơdrot athei mă ‘yâu, vei sơđơ̆ng rơgoh ưh kơ lê̆ ƀơm pơgang vei lăng ‘long pơtăm, ưh kơ gơh ăn sa kháng sinh. Ĭnh năm lĕch tơ̆ ‘ngoăih ĭnh jang ‘noh ĭnh lăp răp lăng ăn dôm mir đak lar, hơnih kon pơlei oei đe hơmet pơgang ngăl, hơdrol kơ pruih, hơmet ‘lơ̆ng đak ‘noh ĭnh truh ‘noh sư dă ƀiơ̆ ƀơm lơ”.

Kiơ̆ kơ ‘nhŏng Vũ Nam Trường, oei tơ̆ apŭng Cư Mgar, lơ̆m khei 3, khei 4 jĭ khei ‘năr kơ drot chă trep đei lơ đak hloh păng đak kơ drot pơyan ‘nâu kŭm ‘lơ̆ng hloh. ‘Nhŏng Trường tơbăt, tơdrong jang rong kơdrot iŏk đak kơdrot pơmơ̆ng lơ lơ̆m khei ‘năr, tơdrong ưh kơ pŭn ai kŭm lơ, kơna ‘meh rong đei kơdrot, bơngai rong athei hŭt lơ kŏng jang, lơ̆m ‘noh ki thuơ̆t păng hưch hanh ‘noh tơm gĭt kăl.“Kơplăh iŏk đak kơdrot pơmơ̆ng lơ̆m ‘năr tŏ ‘noh iŏk. Tơdăh ‘mi ‘noh ba athei tang păng pơdơh lê̆ năr đơ̆ng rŏng ‘mơ̆i pơdăr gơh, tơdăh ‘mi ƀơ ƀreh ‘noh lê̆ sư pơdơh tŏ sĕt đang kơ ‘noh dang 1 puăt jơ, 1 jơ đơ̆ng rŏng mă pơdăr dơ̆ng mưh ưh lê̆ sư tơ sŭl tơ săl. ‘Năr tŏ păh lăp ‘noh iŏk đak kơdrot ‘lơ̆ng hloh.

Kŭm đei jang đunh sơnăm rong kơ drot hloh 20 sơnăm, kiơ̆ kơ mŏ Vũ Thị Kim Thi oei tơ̆ thôn 1, xăh Băng Adrênh, apŭng Krông Na, vă kơđak drot đei ‘lơ̆ng, rơgoh ‘noh 1 pơyan sư gô ming kơthŭng tơ̆ dôm hơnih pha ra băl. Pơyan pơkao vải ‘noh sư năm tơplih truh tơ̆ dêh char  Bắc Giang; pơyan pơkao kơ su năm ming kơthŭng rong truh tơ̆ dêh char Bình Phước, Gia Lai păng pơyan pơkao cheh phe ‘noh brŏk dơ̆ng tơ̆ dêh char Dak Lak. Lơ̆m noh, đak kơdrot pơkao cheh phe păng đak kơdrot pơkao vải đei anih tĕch mơdro lơ̆m teh đak ‘meh răt lơ kơna mŏ Thi iŏk yua tĕch lơ̆m teh đak. Đak kơdrot pơkao kơ su đei tăng ƀiơ̆ đei tơmoi teh đak đe ‘meh răt hloh kơ na sư tĕch ăn teh đak đe:“Vă pơm 1 tơpu kơ drot nhen thôi ‘nâu ‘noh kŭm ưh kơ sĭ ƀônh kiơ, pơyan hơyơ ‘noh tơmam trep ‘noh. Vă khan mưh pơyan cheh phe ‘noh ĭnh brŏk dơ̆ng ĭnh iŏk đak kơdrot cheh phe păng pơyan vải ĭnh iŏk vải, pơyan nhãn ĭnh iŏk nhãn păng pơyan bặc hà ‘noh ĭnh năm tơ̆ tơring găh tu ĭnh iŏk đak kơdrot bạc hà. Ĭnh ‘meh pơm tơmam đơ̆ng ĭnh ‘noh tơmam rơgoh”.

Tơ̆ Đăk Lăk đei lơ ŭnh hnam rong kơdrot păng jing dêh char đei tơdrong jang rong kơdrot iŏk đak kơtang hloh lơ̆m teh đak. ‘Ngoăih chă rong păng iŏk đak, Vei lăng năng tông đak kơdrot ƀlep kih thuơ̆t ‘nŏh jing tơdrong kăl hloh, vă vei lăng đak kơdrot ‘lơ̆ng lơ̆m khei năr đunh vă tĕch ăn kơ đe dăh mă hơnih mơdro sa ‘lơ̆ng hơ iă. ‘măng pơma dơnuh tơ̆ hơla au hăm ƀok Trần Ngọc Sơn, Kơ iĕng Kơdră Hơnih vei lăng Rong kon tơrong păng Jang pơgang vei lăng kon tơrong dêh char Đak Lăk tơbăt hơdăh hloh dơ̆ng găh dôm nơ̆r kơchăng lơ̆m chă iŏk păng vei lăng ‘lơ̆ng đak kơdrot.

- Ƀok ăi, vă sut kơdrot đei lơ đak păng ‘lơ̆ng hơ iă ‘nŏh bơngai chă rong kăl kơchăng dôm tơdrong yă kiơ?

- Ƀok Trần Ngọc Sơn: Vă iŏk đei đak sut kơdrot ‘lơ̆ng ‘nŏh bơngai rong sut kơdrot kăl kơchăng: Mă blŭng, bơngai rong sut kơdrot kăl pơm kiơ̆ ‘lơ̆ngh lơ̆m vei lăng năng tông nhen ăn kơdrot chă sa nhă mă tôm, ‘lơ̆ng. Mă ƀar ‘nŏh kăl tang găn hơlau pơrang pơrăm vă dôm yŏng sut kơdrot au hăp pran jăng. Hơdrol vă iŏk đak ‘nŏh kăl lăng mă hơlen, hơnih chă năm rong kơdrot đei ‘ngiĕt pơkao lơ păng mă kăl veh ver dôm tơring, bro teh ‘mê̆ ‘mach nhen hơnih đe tuh rơ̆m rĕk, bro đe rong kon tơrong pơm ‘mê̆ ‘mach kơtang, lơ̆m au mă kăl ‘nŏh mir pơgar kon pơlei tŏk bŏk iŏk yua pơgang vei lăng ‘long pơtăm lơ.

- Vă đak sut kơdrot ‘lơ̆ng, tơdrong iŏk đak, tơpĕt iŏk đak păng vei lăng đak sut kơdrot kăl kơchăng dôm tơdrong yă kiơ hŏ ƀok?

-Ƀok Trần Ngọc Sơn: Vă đei đak sut kơdrot ‘lơ̆ng ƀlep hăm tơdrong tơchơ̆t ‘lơ̆ng ‘nŏh tơdrong hlach iok đak, tơpĕt iŏk đak păng vei lăng đak sut kơdrot ‘nŏh jing tơdrong kăl hlŏh,kăl kơchăng hăm dôm tơdrong tơ̆ hơla au: Mă blŭng ‘nŏh tơmam mong sal đak mă rơgoh ‘lơ̆ng. Mă ƀar ‘nŏh kăl iŏk yua tơmam tơpĕt iŏk đak sut kơdrot pơm hăm inox. Mă pêng bơngai tơpĕt iŏk đak kăl hruk hơbĕn ao joăt jang tơdrong au hloi hlôi đei pih sơ̆k rơgoh ‘lơ̆ng. Găh jơ ‘năr iŏk đak ‘nŏh kiơ̆ kơ nhôn, ‘lơ̆ng hloh mưh sal sut kơdrot hlôi ƀĕnh kơ đak dăh mă hlôi đei truh 70% lơ̆m sal hlôi đei đak. Găh tơdrong tơpĕt iŏk đak ‘nŏh chă tơpĕt hơdrar vă hoei tơpĕt ƀơm hơnar hăp, kơnh pơm ư̆h kơ ‘lơ̆ng truh tơ̆ đak. Mĭnh tơdrong dơ̆ng ‘nŏh kon pơlei bơ̆n kăl kơchăng kăl iŏk yua kơthŭng, get chai mă rơgoh ‘lơ̆ng chă tăh mong đak sut kơdrot, ‘nĕ chă tŭh tăh lơ̆m kơthŭng tơ̆r, ‘nĕ lê̆ jơ̆ng ‘năr pơchrang. Kon pơlei bơ̆n kăl ming răk đak sut kơdrot tơ̆ hơnih rơngơp đơ̆ng 18 truh 25 đô̆ ‘nŏh ‘lơ̆ng hơ iă hloh.

- Lơ̆m tơpă yan au mư̆h hơnhăk kơdrot rong ăn chă trep pơkao ‘long bri brăh ‘nŏh hơnơ̆ng đei tơdrong hơmơt sut kơdrot chă trep hloi mĭnh ƀar pơkao oei đei đak pơgang vei lăng ‘long pơtăm gei lơ̆m noh, tơdrong mă au pơm ưh kơ ‘lơ̆ng truh tơdrong ‘lơ̆ng kơ đak sut kơdrot. Lơ loh kăl iung jang lơ liơ vă veh ver đei tơdrong hơmơt au hŏ ƀok?

- ɃokTrần Ngọc Sơn: Tơdrong mă au kiơ̆ kơ ĭnh kăl hơmet pơ ‘lơ̆ng hrơ̆p mĭnh ‘măng hloi, găh păh teh đak păng hơnih mơdro sa kơ bơ̆n kăl atŏk kơtang chă pơrô̆ pơrôp, pơtho tơbăt ăn kon pơlei ‘nĕ gan iŏk yua lơ pơgang vei lăng ‘long pơtăm. Mă ƀar dơ̆ng hơnih mơdro sa păng teh đak kăl jang kiơ̆ rim trong jang kih thuơ̆t vă dăr lăng hơlen tơdrong ‘lơ̆ng đak sut kơdrot đơ̆ng hrôih vă ƀôh tơtom dôm đak sut kơdrot đei ƀôh đei kơchơ̆t rơkăh pơgang vei lăng ‘long pơtăm, tơtom hut hloi dôm đak sut kơdrot ưh kơ rơgoh ‘lơ̆ng, ư̆h kơ trŏ lăp hăm rơgoh ‘lơ̆ng tơmam drăm sa kiơ̆ tơdrong tơchơ̆t đơ̆ng teh đak. Gahw păh bơngai rong sut kơdrot kăl chă dăr lăng mă hơlen dôm tơring, bro vă hơnhăk sut kơdrot bơ̆n rong chă iam pơkao, bro au hơdrol kơ ‘nŏh rŏ năng đe hlôi iŏk yua pơgang vei lăng ‘long pơtăm dăh mă tŏk bŏk vă chă pruih pơgang vei lăng ‘long pơtăm vă tơchă đei hơnih, pro tơring ăn sut kơdrot chă iam vă iŏk đei đak sut kơdrot ‘lơ̆ng,sơđơ̆ng rơgoh tơmam drăm sa.

- Lei ah, bơnê kơ ih hơ ƀok hơ!