Hân đhơ cơnh đêêc, c’lâng bh’rợ pa xiêr đha rưt coh k’coong ch’ngai, zr’lụ đhanuôr acoon coh đhị đâu căh lalua nhâm mâng, vêy đhr’năng chô đha rưt cớ dzợ bâc.

Đợ c’moo đăn đâu, tợơ zên vặ zâp xa nay bh’rợ, dự án k’rong bhrợ đoọng ha da ding k’coong, lâh mơ năc xa nay bh’rợ k’tiêc k’ruung pa xiêr đha rưt nhâm mâng, kr’bhâu g’luh pr’loọng đha rưt, đăn đha rưt, đợ apêê chính sách coh chr’hoong k’coong ch’ngai chr’hoong Nam Giang ơy ta zooi đoọng zên vặ, bhrợ đoọng bh’rợ tr’nêng đoọng tr’xăl tơơm chr’noh, bh’năn băn, pa dưr pa xơc bh’rợ tr’nêng. Ooy đâu, bâc pr’loọng đông ơy dưr zi lâh đha rưt. Anoo Zơ Râm Đia coh chr’val Cà Dy năc mưy ooy đợ pr’loọng cơnh đâu. Tơợ zên vặ t’đui đoọng 50 ực đồng lâng tơơm chr’noh, bh’năn băn Nhà nước zooi đoọng, diịc điêl anoo k’rong choh tơơm n’loong ga măc, băn a’ọc, k’roọc. Tu vêy pa choom đoọng đươi dua khoa học kỹ thuật ooy bh’rợ tr’nêng năc bh’rợ choh crâng n’loong ga măc pa zưm lâng b’băn âng pr’loọng đông anoo vêy đơơng chô bh’nơơn liêm choom. Anoo Zơ Râm Đia đoọng năl: “Bâc c’moo đăn đâu, chr’val Cà Dy ơy vêy bâc g’luh họp xay moon đoọng đhanuôr pa zưm bhrợ têng cha, b’băn, châc đương pa câl. Zâp xa nay h’rợ, dự án zooi đoọng âng Nhà nước cung ơy xay bhrợ tươc đhanuôr. Đông zi cung ơy vặ zên lâng râu zooi đoọng âng Nhà nước k’rong băn a’ọc, k’roóc, choh tơơm n’loong ga măc. Tu cơnh đêêc, pr’loọng đông ơy dưr zi lâh đha rưt”.

5 c’moo hanua, đợ mơ pr’loọng đông đha rưt coh vel đông chr’hoong xiêr đâh tơợ 50,4% xiêr dzợ 25,76%. Đoọng vêy bơơn bh’nơơn cơnh đâu, chính quyền chr’hoong Nam Giang ơy lêy đươi bhrợ liêm choom c’rơ bh’rợ tơợ zâp đăh xa nay bh’rợ, dự án, lâh mơ năc xa nay bh’rợ k’tiêc k’ruung pa dưr pa xớc pr’ăt tr’mung zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong. Hân đhơ cơnh đêêc, ting cơnh t’cooh Châu Văn Ngọ, Chủ tịch UBND chr’hoong Nam Giang, pa xiêr đha rưt k’đhạp, pa xiêr đha rưt nhâm mâng coh k’coong ch’ngai ting k’đhạp lâh mơ: “Đợ mơ pr’loọng đha rưt bâc, hân đhơ cơnh đêêc tu pr’đơợ coh k’coong ch’ngai, zr’lụ đhanuôr acoon coh dzợ bâc zr’năh k’đhạp đăh c’lâng c’tôch, hạ tầng, ta bhưch bâc râu, đăh bhiệc pa đăn đươi zâp dịch vụ xã hội cung căh liêm choom năc đợ mơ pr’loọng đha rưt dzợ bâc, đhr’năng chô đha rưt dzợ bâc”.

La lua lêy, coh vel đông chr’hoong Nam Giang ơy dưr vaih bâc apêê đha rưt căh cậ căh kiêng dưr zi lâh đha rưt tu k’pân bil zâp chính sách zooi đoọng âng Nhà nước. Cơnh pr’loọng đông t’cooh Tơ Ngôl Cháu, coh vel Tà Đắc, chr’val Tà Bhing, chr’hoong Nam Giang. T’cooh Cháu moon, pr’loọng đông vêy ta zooi đoọng dưr zi lâh đha rưt căh ha mơ đenh, nâu cơy vêy đhr’năng chô đha rưt cớ tu diịc điêl buôn ma k’ay k’naanh, zên bơơn bhrợ căh têêm ngăn, ha dợ bâc chính sách zooi đoọng âng Nhà nước zêng ta căt lơi: “Bêl căh ơy bơơn chr’val vel bhươl t’mêê năc đhanuôr dzợ bơơn đươi bâc chế độ, nâu cơy bâc râu ta căt lơi căh dzợ ta zooi đoọng. Bêl ahay bâc pr’loọng đhanuôr dưr zi lâh đha rưt, hân đhơ cơnh đêếc, tơợ bêl vel bhươl t’mêê đhanuôr căh bơơn đươi zâp chế độ, lêy đoọng pa xoọng bâc zên học ha k’coon... đhr’năng chô đha rưt dzợ bâc”.

Ting cơnh t’cooh Tơ Ngôl Kía, Chủ tịch UBND chr’val Tà Bhing, râu k’rang k’pân âng t’cooh Tơ Ngôl Cháu cung năc râu k’rang k’pân âng bâc đhanuôr Cơ Tu coh chr’val Tà Bhing: “Ting cơnh c’la cu, Đảng, Nhà nước pa zưm đoọng ha k’coong ch’ngai bâc, hân đhơ cơnh đêếc đhr’năng chô đha rưt dzợ bâc. Chr’val dzợ vêy 705 pr’loọng lâng 2.700 manưih. C’mô 2024, chr’val pa xiêr dzợ 90 pr’loọng đha rưt, tươc 11%. Hân đhơ cơnh đêêc, đhanuôr k’coong ch’ngai mưy ặt bhrợ ha rêê đhuôch zên bơơn bhrợ căh têêm ngăn. Chr’val bơơn vel bhươl t’mêê, học sinh căh dzợ vêy chế đội bán trú, đhr’năng lơi học bâc. Râu 2 năc bảo hiểm y tế nâu cơy căh dzợ ặt ooy zr’lụ pa bhlâng zr’năh k’đhạp năc mưy pr’loọng đha rưt vêy bơơn đươi 100% bảo hiểm y tế, dzợ ha mơ, hân đhơ lâng pr’loọng t’mêê zi lâh đha rưt cung bơơn đươi 80% bảo hiểm hiểm y tế. Bhiệc nâu zr’năh k’đhạp ha zr’lụ đhanuôr acoon coh”.

Cr’chăl đợ pr’đơợ căh liêm crêê tươc bh’rợ pa xiêr đha rưt coh k’coong ch’ngai, năc cr’noọ ặt đương lêy râu zooi đoọng âng bâc đhanuôr năc đoo g’roong, bhrợ căh têêm ngăn tươc râu liêm choom đăh bh’rợ pa xiêr đha rưt coh zr’lụ đhanuôr acoon coh: “La lua lêy bâc pr’loọng đông cung zâp pr’đơợ dưr zi lâh đha rưt. Vêy pr’loọng dzợ ặt đương lêy ooy chính sách âng Nhà nước, k’pân zi lâh đha rưt căh dzợ bơơn đươi chính sách zooi đoọng âng nhà nước. Azi cung k’ay a’cọ đăh bhiệc nâu”.

Pa xiêr đha rưt nhâm mâng căh liêm choom ha dang mưy ặt đương ooy râu k’rang lêy zooi đoọng âng Nhà nước, râu t’bhlâng âng chính quyền zâp cấp lâng râu pa zưm têy, chrooi đoọng âng đhanuôr, lâh mơ năc cr’noọ bh’rợ t’bhlâng bhrợ, dưr zi lâh zr’năh k’đhạp âng zâp ngai đhanuôr coh zr’lụ k’coong ch’ngai./.

ĐỂ GIẢM NGHÈO VÙNG CAO THỰC SỰ BỀN VỮNG

5 năm qua, nhờ nguồn lực đầu tư của Nhà nước, đặc biệt là nguồn vốn các Chương trình mục tiêu quốc gia ,cộng với sự chung tay của cộng đồng và nỗ lực của người dân, tỷ lệ giảm nghèo ở khu vực miền núi tỉnh Quảng Nam đã giảm từ hơn 62% xuống còn dưới 23%. Tuy nhiên, hành trình giảm nghèo ở miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây chưa thực sự bền vững, nguy cơ tái nghèo còn cao.

Những năm gần đây, từ nguồn vốn các chương trình, dự án đầu tư cho miền núi, đặc biệt là Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, hàng ngàn lượt hộ nghèo, cận nghèo, đối tượng chính sách ở huyện miền núi huyện Nam Giang đã được hỗ trợ vốn vay, tạo sinh kế để chuyển đổi cơ cấu cây trồng, con vật nuôi, phát triển sản xuất, kinh doanh. Qua đó, nhiều hộ đã vươn lên thoát nghèo. Anh Zơ Râm Đia ở xã Cà Dy là một trong số đó. Từ nguồn vốn vay ưu đãi 50 triệu đồng cùng cây, con giống Nhà nước hỗ trợ, vợ chồng anh đầu tư trồng cây gỗ lớn, chăn nuôi heo, bò. Nhờ được tập huấn, hướng dẫn ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nên mô hình trồng rừng gỗ lớn kết hợp chăn nuôi của gia đình anh đem lại hiệu quả kinh tế cao. Anh Zơ Râm Đia cho biết: “Mấy năm gần đây, xã Cà Dy đã có nhiều cuộc họp tuyên truyền cho bà con tập trung phát triển sản xuất, chăn nuôi, buôn bán. Các chương trình, dự án hỗ trợ của Nhà nước cũng đã triển khai đến tận người dân. Bản thân gia đình chúng tôi cũng đã vay vốn cùng với nguồn hỗ trợ của Nhà nước đầu tư chăn nuôi heo bò, trồng cây gỗ lớn. Nhờ vậy, gia đình tôi đã thoát nghèo”.

5 năm qua, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn huyện giảm nhanh từ 50,4% xuống còn 25,76%. Để có được thành quả này, chính quyền huyện Nam Giang đã vận dụng hiệu quả nguồn lực từ các chương trình, dự án, đặc biệt là chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi. Tuy nhiên, theo ông Châu Văn Ngọ, Chủ tịch UBND huyện Nam Giang, giảm nghèo đã khó, giảm nghèo bền vững ở vùng cao còn khó hơn nhiều. “Tỷ lệ giảm nghèo khá lớn nhưng do điều kiện miền núi, vùng ĐBDTTS còn nhiều khó khăn về giao thông, điều kiện hạ tầng, thiếu hụt các tiêu chí khác, về việc tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản cũng còn hạn chế cho nên tỷ lệ hộ nghèo cũng còn khá cao, nguy cơ tái nghèo là rất lớn”.

Thực tế, trên địa bàn huyện Nam Giang đã xảy ra không ít trường hợp tái nghèo hoặc không muốn thoát nghèo vì sợ mất các chính sách hỗ trợ của Nhà nước.  Đơn cử như trường hợp gia đình ông Tơ Ngôl Cháu ở thôn Tà Đắc, xã TàBhing, huyện Nam Giang. Ông Cháu cho biết, gia đình ông vừa được hỗ trợ để thoát nghèo chưa được bao lâu, nay lại có nguy cơ tái nghèo do vợ chông ông bệnh tật, thu nhập bấp bênh, trong khi nhiều chính sách hỗ trợ của Nhà nước bị cắt giảm: “Khi chưa đạt xã Nông thôn mới thì người dân còn hưởng được nhiều chế độ, bây giờ thì nhiều khoản hỗ trợ bị cắt đi. Trước đây, nhiều hộ gia đình đã thoát nghèo, nhưng từ khi Nông thôn mới thì người dân không còn hưởng được các chế độ, phải nộp thêm nhiều khoản tiền học cho con... khả năng tái nghèo rất lớn.”

Theo ông Tơ Ngôl Kía, Chủ tịch UBND xã Tà Bhing, băn khoăn của ông Tơ Ngôl Cháu cũng là nỗi lo chung của nhiều bà con Cơ Tu ở xã Tàbhing: “Theo cá nhân tôi Đảng, Nhà nước tập trung cho miền núi rất nhiều, nhưng  nguy cơ tái nghèo rất cao. Xã có 705 hộ với 2.700 nhân khẩu. Năm 2024, xã giảm còn 90 hộ nghèo, chiếm 11%. Tuy nhiên, bà con miền núi chủ yếu dựa vào nương rẫy nên thu nhập không ổn định. Xã đạt NTM, học sinh không còn chế độ bán trú, nguy cơ bỏ học cao. Thứ hai là bảo hiểm y tế nay không còn nằm trong vùng đặc biệt khó khăn nên chỉ trường hợp hộ nghèo mới được hưởng 100% bảo hiểm y tế, còn lại tất cả các hộ ( kể cả hộ mới thoát nghèo) cũng chỉ được hưởng 80% bảo hiểm y tế. Điều này rất khó khăn cho vùng ĐBDTTS”.

Bên cạnh những điều kiện khách quan tác động đến hiệu quả công tác giảm nghèo ở miền núi, thì tư tưởng trông chờ, ỷ lại của một bộ phận đồng bào đang là rào cản, ảnh hưởng ảnh hưởng đến hiệu quả công tác giảm nghèo ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số: “Thực ra nhiều hộ cũng đủ tiêu chuẩn thoát nghèo được nhưng vì họ sợ thu nhập bênh. Có hộ dân còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào chính sách của Nhà nước, sợ thoát nghèo rồi sẽ không còn được hưởng chính sách hỗ trợ của nhà nước. Chúng tôi cũng rất đau đầu về vấn đề này”.

Giảm nghèo bền vững sẽ không thành công nếu chỉ trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước, sự nỗ lực của chính quyền các cấp và sự chung tay, góp sức của cả cộng đồng, mà hơn cả phải là ý chí tự lực, tự cường và nỗ lực vượt khó vươn lên của chính mỗi người dân vùng cao./.