Bhiệc bhan cung nắc j’niêng ting xơợng bhrợ âng đhanuôr coh vel ooy pazêng rau ca coon, cha châu, bhươl cr’noon oọ bhrợ lết.

Bhiệc bhan A Riêu Car âng đhanuôr Pa Cô, chr’hoong da ding ca coong A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế ơy vêy tơợ đanh. Nâu nắc bhiệc bhan ga mắc chr’năp bhlầng, bơơn ta bhrợ têng 20 c’moo tước 30 c’moo muy chu tu cơnh đêêc nắc đhanuôr vel bhươl ra văng liêm ghit pa bhlầng tơợ bha nuôih, t’ngay c’xêê ra văng bhrợ pa tước zr’lụ bhrợ têng zêng ghit liêm.

A Riêu Car vêy 23 c’nặt bh’rợ. Pa ghit bhlầng nắc apêê j’niêng: t’pâh t’mooi đhị c’riing bhươl, xay moon bhiệc bhan, t’pâh t’mooi tước pâh bhiệc bhan, pa căh rau chăp âng c’la bhrợ bhiệc bhan cơnh lâng t’mooi tước pâh bhiệc bhan, hâng hơnh bhiệc bhan, pa ặt t’mooi, …

Amoó Nguyễn Thị Hải Lý, ma nuyh Pa Cô ặt đhị chr’val Hồng Thượng, chr’hoong A Lưới, muy coh pazêng đợ diễn viên, nghệ nhân ting pâh bhiệc bhan A Riêu Car đoọng năl:“Diễn viên, nghệ nhân zi k’rong pa choom đoọng pa căh zập j’niêng văn hóa âng bhiệc bhan nâu. Tơợ đêêc nắc pa zưm têy zư lêy chr’năp văn hóa âng ma nuyh Pa Cô. Coh bấc bhiệc bhan nắc A Riêu Car nắc đoo bhiệc bhan ga mắc chr’năp bhlầng âng ma nuyh Pa Cô”.

Rau chr’năp bhlầng âng bhiệc bhan A Riêu Car nắc đoo j’niêng tăc t’rị. Coh pazêng bhiệc bhan âng zập acoon coh đhị chr’hoong A Lưới, tắc t’rị nắc j’niêng bha lầng lâng chr’năp bhlầng âng bhiệc bhan, pa bhlầng nắc coh bhiệc bhan A Riêu Car. J’niêng nâu pa căh loom năl ơn cơnh lâng apêê bhô dang ơy cher đoọng ha coon cha châu, vel bhươl, k’ruung đác, bôl da ding, k’tiếc k’bunh lâng cr’van cr’bhộ tơợ crâng ca coong đoọng bhrợ têng đong xang, zập cr’noọ bh’rợ buôn đươi dua đoọng ha đhanuôr vel bhươl bơơn k’bhộ ngăn.

Tơợ ơy xang c’nặt bh’rợ bhuôih, apêê t’cooh bhươl năc bhrợ têng j’niêng x’rịa nắc đoo pa chô t’mooi. T’cooh Lê Tuấn Mõ, chr’val Hồng Thượng, chr’hoong A Lưới đoọng năl: “Bhiệc bhan A Riêu Car buôn bơơn đhanuôr bhrợ bơr t’ngay, bơr ha dưm. T’ngay x’rịa, bêl đơơng n’hang tước ping nắc t’cooh bhươl bhrợ zập j’niêng lâng pa chô t’mooi chô ooy vel đay”.

J’niêng Zi Zar (xay moon nắc pr’lưch bhiệc bhan) nắc đoo j’niêng x’rịa âng bhiệc bhan A Riêu Car. Zi Zar pa căh bhiệc bhan A Riêu Car ty chr’năp ơy tước cr’chăl pr’lưch, tr’lưm đhị bhiệc bhan A Riêu Car hân noo t’tun.

P’căn Lê Thị Thêm, Trưởng phòng Văn hóa Thông tin chr’hoong A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế đoọng năl, bhiệc pa căh bhiệc bhan A Riêu Car đhị đong ặt ty chr’năp âng đhanuôr Pa Cô ặt coh vel Văn hóa zập k’bhuh acoon coh chr’hoong A Lưới ơy chroi k’rong zư lêy zập chr’năp văn hóa âng đhanuôr acoon coh. “Lâng rau ting pâh bhrợ âng đhanuôr vel bhươl, pa bhlầng nắc apêê nghệ nhân, diễn viên, đhanuôr đhị zập vel bhươl ơy k’rong chô ooy đâu ting pâh bhiệc bhan ga mắc chr’năp nâu. Nâu đoo nắc chr’năp văn hóa ơy vêy tơợ a hay âng đhanuôr Pa Cô bơơn pa căh cớ đhị zr’lụ văn hóa âng đhanuôr zập acoon coh”.

Bhiệc bhan A Riêu Car nắc bêl apêê t’cooh bhươl, trưởng cr’noon, pazêng m anuyh bấc ngai chăp bơơn tr’lưm lâng đh’rưah moon ghit pr’ặt nhâm mâng, đhơ ha ul cha, k’bhộ ngăn zêng vêy đh’rưah, tr’zooi tr’đoọng, chăp rau quyền lợi mr’cơnh ơy ta xay prá bhlưa zập k’bhuh acoon coh đhi noo ặt ma mông coh da ding Trường Sơn nâu./.

A RIÊU CAR - LỄ HỘI ĐẶC SẮC CỦA ĐỒNG BÀO PA CÔ

A riêu Car là lễ hội linh thiêng và lớn nhất của dân tộc Pa Cô. Lễ hội này góp phần thắt chặt tình đoàn kết giữa các làng, bản, thông gia, anh em, bạn bè kết nghĩa, giúp đỡ nhau khi gặp rủi ro, hoạn nạn… Lễ hội cũng chính là hương ước, quy ước của Làng về những điều con, cháu, làng, bản không được mắc phải.

Lễ hội A Riêu Car của đồng bào Pa Cô, huyện vùng cao A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế có từ lâu đời. Đây là lễ hội có quy mô rất lớn, được tổ chức 20 năm đến 30 năm một lần nên bà con dân làng chuẩn bị chu đáo từ lễ vật đến không gian, thời gian, địa điểm tổ chức. 

A Riêu Car có 23 bước nghi thức. Đáng chú ý nhất là các nghi thức: Ta mŏŏt vĕĕl đâng  ân chaih (đón khách tại đầu làng), Pa đoh ân đoong (báo hiệu lễ hội), Veel moot (đón khách đến dự hội), Pa kloaq (thể hiện sự tôn trọng, quý mến của chủ hội đối với những khách quý đến dự hội), Pa dưưn Veel (vũ điệu chào mừng lễ hội), Pa xâr tâm mooi (tiếp khách),…

Chị Nguyễn Thị Hải Lý, dân tộc Pa Cô, ở xã Hồng Thượng, huyện  A Lưới, một trong số diễn viên, nghệ nhân tham gia tái hiện lễ hội A Riêu Car cho hay:“Diễn viên, nghệ nhân chúng em đầu tư thời gian tập rất nhiều nhằm tái hiện thực tế hóa lễ hội này. Qua đó chung tay lưu giữ bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc Pa Cô. Trong rất nhiều lễ hội thì A Riêu Car là một lễ hội lớn nhất của dân tộc Pa Cô”.

Phần quan trọng nhất của Lễ hội A Riêu Car đó là nghi lễ Chật Ty riaq (nghi lễ đâm trâu tượng trưng). Trong những lễ hội lớn của các dân tộc thiểu số ở huyện miền núi A Lưới, đâm trâu là nghi lễ trọng tâm và quan trọng nhất của lễ hội, đặc biệt là trong Lễ hội A Riêu Car. Nghi lễ này tỏ lòng tạ ơn các vị thần linh ban tặng cho con cháu bản làng, dòng sông, con suối, đồi núi, đất đai và tài nguyên thiên nhiên quý để xây dựng nhà cửa, công trình, đem lại cho bà con dân bản cuộc sống no đủ. 

Sau khi kết thúc các phần nghi lễ, các vị già làng chủ hội thực hiện một nghi thức cuối cùng đó là Pa choo tâm mooi (lễ tiễn khách).

Già làng Lê Tuấn Mõ, xã Hồng Thượng, huyện A Lưới cho biết:“Lễ hội A Riêu Car thường được dân làng tổ chức hai ngày, hai đêm. Ngày cuối cùng, khi đưa hài cốt lên mồ thì Già làng bên mời làm thủ tục đưa Già làng bạn trở về làng của mình”.

Nghi lễ Zi Zar (báo hiệu lễ hội kết thúc) là nghi lễ cuối cùng của lễ hội A Riêu Car. Zi zar báo hiệu rằng Lễ hội A Riêu Car truyền thống, linh thiêng đã đến hồi kết thúc, hẹn gặp lại Lễ  hội A Riêu Car mùa tới. Bà Lê Thị Thêm, Trưởng phòng Văn hóa Thông tin huyện A Lưới, tỉnh Thừa thiên Huế cho biết, việc tái hiện Lễ hội A Riêu Car tại ngôi nhà truyền thống đồng bào Pa Cô nằm trong Làng Văn hóa các dân tộc huyện A Lưới đã góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa của đồng bào các dân tộc thiểu số.“Với sự hưởng ứng tham gia của cộng đồng, đặc biệt là các nghệ nhân, diễn viên, bà con ở các làng bản đã hội tụ về đây tham gia hoạt động lễ hội quy mô. Đây là nét sinh hoạt văn hóa đã có từ lâu đời của đồng bào Pa Cô được tái hiện lại tại không gian văn hóa của đồng bào các dân tộc”.

Lễ hội A Riêu Car là dịp các vị già làng, những người có uy tín được gặp nhau và cùng nhau khẳng định mối tình gắn bó keo sơn, sướng khổ có nhau, no đói giúp nhau, tôn trọng quyền và lợi ích của nhau như đã định ước giữa các dân tộc anh em trên dãy Trường Sơn./.

VIDEO: A RIÊU CAR - LỄ HỘI ĐẶC SẮC CỦA ĐỒNG BÀO PA CÔ