BHA AR XRẶ 1: P’LOON CHA CHA ĐHỊ PA PAN BHRỢ BHIỆC

5 giờ ra diu. Đồng hồ xul pa dưr, amoó Trần Thị Ngọc Linh, cán bộ phòng Văn hoá - Xã hội chr’val Tam Xuân, thành phố Đà Nẵng (chr’hoong Núi Thành, tỉnh Quảng Nam l’lăm ahay) năc dưr n’đăh bh’nếch. Amoó Linh tơơp ha muy t’ngay pa bhrợ t’mêê.

“Buôn năc acu dưr bêl 5 giờ, vêy cơnh cậ đơơh lâh mơ… Dưr năc acu ra văng zêệ chr’na ra diu ha k’coon, xang n’năc chr’na cha đhâng ha cu. Bơr azi coon căn gluh n’đăh đong bêl 6 giờ. Đơơng k’coon tươc ooy trường, acu tươc ooy cơ quan crêê bêl 7 giờ m’pâng năc tước giờ pa bhrợ…”

Amoó Nguyễn Thị Lê, manuyh coh bhươl cr’noon âng bấc cán bộ pa bhrợ ch’ngai đong, xay truih:

“Diic điêl anhi n’tôh bhrợ cán bộ chr’val Núi Thành, ch’ngai tơợ đong lâh 30 cây số. Ra diu hân đoo công lêy anhi đoo dưr đơơh bhlâng, p’loon cha cha năc pay xe máy dưr lướt. Ha dum, k’năm năc ha dợ bơơn lêy tr’ang âng xe chô tươc ooy đong. Bâc bêl trơ vâng pr’họp, trơ bh’rợ cơ quan, k’coon năc đươi manuyh coh bhươl cr’noon lướt pay đoọng. T’ngay hân đoo công lêy cơnh đêêc, k’noọ cớ công k’er, cán bộ chr’val ha dợ zr’năh pa bhlâng, bh’rợ bấc, trách nhiệm năc bấc ha dợ lương cậ năc căh mơ ooy”.

12 giờ đhâng. Cán bộ chr’val Tam Xuân loọng đợ cà-mèn k’độ ch’na, rau đha hum âng chr’na đha năh năc păr prang zập ooy. Muy cha năc chroi muy rau chr’na đha năh: axiu kho, r’veh luộc, chom x’rong k’dzua… C’lâng tơợ đong tươc ooy cơ quan mơ 20 cây số bhrợ ha bh’rợ ng’chô ooy đong năc căh loon. Apêê đoo đh’rưah cha đơơh chr’na bêl đhâng đhị pa pan bhrợ bhiệc. Amoó Ngọc Linh ch’ol ooy apậ chr’na, xay truih:

“Chr’na cha bêl đhâng lâng apêê mr’đoo bh’rợ năc chr’năp bhlâng. Căh bơơn cha cha đh’rưah năc ngoọ cơnh vêy rau căh ơy k’crêê. Bêl cha cha, azi prá xay đoọng đh’rưah pr’too pr’choom t’bhlâng lâh mơ. Xoọc đâu n’jưah bhrợ bh’rợ âng chr’hoong, n’jưah bhrợ bh’rợ âng chr’val, bh’rợ bâc pa bhlâng. Acu xoọc k’đhơợng bhrợ bh’rợ chuyển đối số lâng văn hoá - xã hội, zr’năh pa bhlâng. Rau k’đhap bhlâng năc ng’đăn ooy đhanuôr, n’năl cr’noọ cr’niêng âng đhanuôr lâh mơ. Acu xoọc t’bhlâng k’rơ lâh mơ, pa choom h’cơnh ng’ắt lâng đhanuôr, prá xay đoọng tr’đăn lâh mơ lâng zooi đhanuôr bâc lâh mơ”.

Xang cha cha, apêê đoo bha lếp alớ coh cum đong, p’loon đhêy bếch muy xị. Coh ha bu, năc bhrợ cớ lâng k’zệt rau bha ar bha tơ, họp hành, xang n’năc xiêr ooy bhươl cr’noon pa choom đhanuôr bhrợ têng.

Anoo Đoàn Văn Linh, Phó Chủ tịch UBND chr’val Tam Xuân 2 prá xay ooy rau k’rang âng pr’loọng đong. Xang bêl pazum, k’điêl âng anoo năc tước bhrợ bhiệc đhị zr’lụ thành phố Đà Nẵng, zập t’ngay lướt - chô lâh 160 cây số. T’ngay hân đoo anoo công dưr đơơh, k’rang lêy đoọng ha bơr k’coon k’tứi, chở đơơng k’coon tươc ooy trường, xang n’năc lươt xe máy lâh 20 cây số tươc ooy chr’val bhrợ bhiệc. Anoo Linh prá xay:

“Acu bhrợ bh’rợ kinh tế, zập t’ngay bhrợ m’bứi bhlâng 50 bha ar bha tơ. Coh ha dum, chô ooy đong, cha cha xang năc acu loọng cớ máy bhrợ cớ. Buôn năc tươc 12 giờ ha dum acu năc bơơn lướt bếch”.

210 cây số - năc đoo bhlưa ch’ngai tơợ zr’lụ thành phố Đà Nẵng tước ooy chr’val da ding k’coong Trà Linh. Nâu đoo năc muy coh pazêng chr’val ch’ngai bhlâng âng Đà Nẵng. Coh đâu, 99% dân số năc đhanuôr acoon coh, da ding k’coong ga măc dal, c’lâng ving văng. 34 cán bộ tơợ chr’hoong lâng chr’val n’lơơng ơy chô ooy đâu pa bhrợ tơợ t’ngay 01/7/2025.

Anoo Trà Văn Đức (31 c’moo), kỹ sư xây dựng, xoọc pa bhrợ đhị văn phòng HĐND - UBND chr’val Trà Linh, đong ch’ngai tơợ đong bhrợ bhiệc k’nặ 90 cây số. Anoo Đức prá xay:

“Tu căh ơy vêy đong công vụ năc đhi noo zi ăt coh hội trường. Bơr, pêê cha năc bếch zazum coh muy bêệ alớ. K’gơu, r’rooi n’leh vaih bâc bhlâng, năc coh ha dum tr’nơơp zập ngai căh choom bếch. Phòng bhrợ bhiệc đhiệp mơ lâh muy zệt mét vuông, 4 cha năc đh’rưah tớt bhrợ bhiệc, pa pan glặp ng’đơc muy bêệ máy tính, bha ar bha tơ ta bọ đớc bâc bhlâng.”

Cr’chăl tr’nơơp pazum, zập cán bộ năc bhrợ bâc pa bhlâng bh’rợ, bhrợ tươc ha dum k’năm. Zr’năh k’đhap, nhưh nhêện pa bhlâng, muy bơr cán bộ căh mặ bhrợ bhrợ bh’rợ năc nhăn đhêy. Anoo Hồ Văn Nương (37 c’moo), cán bộ Tư pháp - Hộ tịch chr’val Trà Tập, thành phố Đà Nẵng vêy lâh 10 c’moo bhrợ cán bộ chr’val năc đoo bêl bhrợ bhiệc coh chr’val t’mêê, anoo lêy ađay căh mặ xay bhrợ liêm xang bh’rợ tr’nêng năc xrặ bha ar nhăn đhêy:

“Coh chr’val t’mêê, zr’năh tu xa nay ta đang moon xay bhrợ ha đhanuôr bâc lâh mơ. Cán bộ pa bhrợ bêl giờ hành chính lâng thứ 7, Chủ Nhật, ha dợ chuyên môn âng cu căh dzợ mặ cơnh l’lăm ahay. L’lăm c’moo 2015, acu pa bhrợ doọ ng’đươi máy tính. Coh t’tun n’nâu năc ha dợ pa choom đươi, tu cơnh đêêc xrặ bha ar bha tơ căh ơy lâh choom, ra pặ bha ar bha tơ, ch’đị máy dzợ zih, căh crêê cơnh lâng xa nay bh’rợ. Acu lêy ađay căh mặ bhrợ tu cơnh đêêc năc xrặ bha ar nhăn đhêy”.

Bâc manuyh nhăn đhêy năc lâng manuyh ha mơ dzợ apêê đoo dzợ mâng loom, pr’too đh’rưah z’lâh zr’năh k’đhap. Coh cr’chăl zr’năh k’đhap, apêê đoo bơơn rau pa hêl, zooi đh’rưah. Anoo A Rất Trung, vêy đong ăt đăn ooy đong bhrợ bhiệc âng UBND chr’val Trà Linh ơy đớc đoọng đhr’nong đong jơơng âng pr’loọng đong đay ha cán bộ ăt. Bơr anhi diic điêl năc gluh ăt coh pợ đhị ruộng. Zập t’ngay, diic điêl anoo tươc ta mooh, zooi đoọng, lêy cán bộ cơnh manuyh bhuh xoọng. Anoo A Rất Trung n’năl ghít rau zr’năh k’đhap âng cán bộ chr’val coh xoọc đâu:

“Diic điêl zi n’năl đợ zr’năh k’đhap âng cán bộ tơợ chr’ngai tước ooy đâu pa bhrợ, tu cơnh đêêc kiêng ting tr’zooi, bhrợ t’vaih rau liêm buôn đoọng apêê ađoo têêm loom pa bhrợ liêm choom ha chr’val. Acu công rơơm kiêng cán bộ chô ooy đâu năc bhrợ pa dưr apêê pa bhrợ liêm choom, đoọng chính quyền vel đong 2 cấp pa bhrợ liêm choom lâh mơ, zooi chr’val Trà Linh ting t’ngay pa dưr lâh mơ, xay bhrợ bha ar bha tơ hành chính đơơh, đhanuôr doọ choom đương đay. Acu lêy cán bộ zay bhlâng, lứch loom, ta luôn lướt xay truih, xiêr tươc ooy pazêng bhươl cr’noon. Đhanuôr coh đâu zập ngai zêng chăp dêr apêê đoo”.

Bh’rợ bhrợ bhiệc âng cán bộ vel đong nâu cơy doọ dzợ cơnh “ch’ol xơơng c’broo têy”. Pazêng apêê cán bộ t’cooh xa nay k’đhơợng bhrợ bâc bh’rợ công bhrợ căh lứch bh’rợ. T’cooh Phạm Xuân Khánh, Bí thư Đảng uỷ chr’val La Lay, tỉnh Quảng Trị, coh t’ngay k’đhơợng xay pr’họp, pa choom bh’rợ tr’nêng ghít bhlâng ha đhi noo; ha dum năc bhrợ bh’rợ chuyên viên, xrặ bha ar bha tơ:“Tơợ hội nghị âng pazêng cơ quan Mặt trận, pazêng đoàn thể, Bí thư zêng tươc pâh xơợng lâng zêng vêy p’rá xa nay coh x’rịa pr’họp. Pazêng pr’họp vêy ta bhrợ coh ha bu năc ha dum acu ăt x’rặ xay truih xa nay kết luận”.

Hân đhơ “bh’rợ bấc, manuyh m’bứi” năc pazêng apêê cán bộ chr’val dzợ tr’xăl bhrợ têng, tr’zooi z’lâh zr’năh k’đhap. Manuyh học tài chính nâu cơy ting bhrợ bh’rợ nông nghiệp; manuyh n’đăh bh’rợ xây dựng năc bhrợ lâng bh’rợ c’lâng p’rang, môi trường. Apêê đoo t’bhlâng n’jưah bhrợ, n’jưah học, ma pa chăp ch’mêệt lêy đoọng xay bhrợ ha đhanuôr liêm choom lâh mơ.

Cán bộ chr’val xoọc t’bhlâng zập t’ngay đoọng bh’rợ tr’nêng coh vel đong doọ ta tâng, đoọng đhanuôr hân đhơ coh ch’ngai bha dăh bhlâng năc công vêy ta zooi đơơh loon./.

LOẠT PHÓNG SỰ:  TÁI THIẾT BỘ MÁY VÀ TRÁCH NHIỆM VỚI DÂN NƠI TUYẾN ĐẦU

Bài 1: BỮA CƠM VỘI VÃ TRÊN BÀN LÀM VIỆC

Loạt phóng sự “Tái thiết bộ máy và trách nhiệm với dân nơi tuyến đầu” của nhóm phóng viên Cơ quan thường trú khu vực miền Trung – Đài Tiếng nói Việt Nam, mang đến một góc nhìn chân thực từ cơ sở, nơi trách nhiệm và niềm tin đang được thử thách từng ngày đối với đội ngũ cán bộ xã, phường sau 4 tháng thực hiện chính quyền 2 cấp.

Bài 1 với nhan đề: “Bữa cơm vội vã trên bàn làm việc” ghi lại một ngày làm việc thấm đẫm mồ hôi của cán bộ xã. Sau sáp nhập, địa bàn rộng hơn, dân số đông hơn, khối lượng công việc tăng gấp nhiều lần, họ đang nỗ lực gánh vác việc chung, hoàn thành tốt nhiệm vụ.

5 giờ sáng. Chiếc đồng hồ vừa báo thức, chị Trần Thị Ngọc Linh, cán bộ phòng Văn hóa – Xã hội xã Tam Xuân, thành phố Đà Nẵng (huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam trước đây) đã bật dậy. Chị Linh bắt đầu cho ngày làm việc mới.

“Thường thì tôi thức dậy lúc 5 giờ, có thể sớm hơn một chút... Dậy tôi chuẩn bị thức ăn sáng cho con, rồi chuẩn bị thức ăn trưa cho tôi mang đi. Hai mẹ con ra khỏi nhà lúc khoảng 6 giờ. Tới trường cho con đi học xong, tôi tới cơ quan đúng 7 rưỡi là giờ vào làm...”

Chị Nguyễn Thị Lê, người hàng xóm của nhiều cán bộ làm việc xa nhà, chia sẻ:

“Vợ chồng nhà kia làm cán bộ xã Núi Thành, cách nhà chừng hơn 30 cây số. Sáng mô cũng thấy dậy từ tờ mờ, ăn miếng cơm qua loa rồi chạy xe đi. Tối mịt, có bữa khuya lắc khuya lơ mới thấy đèn xe về tới ngõ. Nhiều khi bận họp, bận việc cơ quan, con cái phải nhờ hàng xóm đón giùm. Ngày nào cũng thấy cảnh này nghĩ cũng thương, cán bộ xã chi mà cực, việc nhiều, trách nhiệm nặng mà lương thì có đáng bao nhiêu”.

12 giờ trưa. Các cán bộ xã Tam Xuân mở những chiếc cà-mèn đựng cơm, hương vị thức ăn lan tỏa. Mỗi người góp một món: chút cá kho, rau luộc, chén canh chua nấu vội… Quãng đường từ nhà đến cơ quan 20 cây số khiến việc về nhà là không thể. Họ cùng nhau ăn vội bữa trưa ngay trên bàn làm việc. Chị Ngọc Linh chỉ tay về mâm cơm, giọng khẽ nói:  

“Bữa cơm trưa với đồng nghiệp giờ quý lắm. Không ăn với nhau là tự nhiên thấy thiếu. Trong bữa cơm, chúng tôi chia sẻ để cùng động viên nhau. Giờ mình vừa làm việc của huyện, vừa làm việc của xã, khối lượng tăng gấp đôi. Tôi đang phụ trách mảng chuyển đổi số và cả văn hóa – xã hội, áp lực nhiều lắm. Điều khó nhất là phải gần dân, hiểu dân hơn nữa. Tôi đang cố gắng hoàn thiện bản thân, học cách tiếp xúc, ứng xử để gần gũi và hỗ trợ bà con hơn”.

Ăn vội xong, họ trải chiếu dưới nền nhà, chợp mắt chốc lát. Buổi chiều, lại là hàng chục hồ sơ, họp hành, rồi xuống thôn hướng dẫn bà con. 

Anh Đoàn Văn Linh, Phó Chủ tịch UBND xã Tam Xuân 2 chia sẻ về nỗi lo gia đình. Sau khi sáp nhập, vợ anh chuyển ra làm việc tại trung tâm thành phố Đà Nẵng, mỗi ngày đi - về hơn 160 cây số. Ngày nào anh cũng thức dậy sớm, lo cho hai con nhỏ, chở con đến trường, rồi chạy xe máy hơn 20 cây số tới xã làm việc. Anh Linh bộc bạch:

“Tôi phụ trách mảng kinh tế, trung bình mỗi ngày phải xử lý ít nhất 50 văn bản. Buổi tối, sau khi đi làm về, ăn vội bữa cơm là tôi lại bật máy lên làm tiếp. Thường thì phải đến 12 giờ đêm tôi mới đi ngủ”.

210 cây số - đó là khoảng cách từ trung tâm thành phố Đà Nẵng đến xã miền núi cao Trà Linh. Đây là một trong những xã xa nhất của Đà Nẵng. Nơi đây, 99% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, đồi núi quanh co, dốc đứng. 34 cán bộ từ huyện và xã khác đã về đây công tác từ ngày 01/7/2025.

Anh Trà Văn Đức (31 tuổi), kỹ sư xây dựng, hiện công tác tại văn phòng HĐND – UBND xã Trà Linh, nhà cách trụ sở gần 90 cây số. Anh Đức tâm sự:

“Do chưa có nhà công vụ nên anh em chúng tôi phải ở tạm trong hội trường. Hai, ba người phải ngủ chung trên một chiếc chiếu. Muỗi, ruồi vàng, bọ mạt xuất hiện khắp nơi, khiến nhiều người gần như thức trắng đêm đầu tiên. Phòng làm việc chỉ hơn mười mét vuông, bốn người cùng ngồi, bàn chỉ đủ đặt một chiếc máy tính, hồ sơ chất kín lối đi”.

Giai đoạn đầu sáp nhập, mỗi cán bộ phải “ôm” nhiều việc, làm xuyên đêm. Khó khăn, áp lực quá lớn, một số cán bộ không theo kịp công việc nên xin nghỉ. Anh Hồ Văn Nương (37 tuổi), cán bộ Tư pháp – Hộ tịch xã Trà Tập, thành phố Đà Nẵng có hơn 10 năm làm cán bộ xã nhưng khi làm việc tại xã mới, anh cảm thấy mình không hoàn thành được nhiệm vụ và viết đơn xin nghỉ.

“Tại xã mới, áp lực lớn vì yêu cầu phục vụ người dân tăng cao. Cán bộ phải làm việc cả trong giờ hành chính lẫn thứ Bảy, Chủ nhật, trong khi chuyên môn của tôi không còn đảm bảo như trước. Trước năm 2015, tôi làm việc còn không cần dùng máy tính. Sau này mới tập sử dụng, nên soạn thảo văn bản chưa rành, sắp xếp hồ sơ, đánh máy còn chậm, chưa đáp ứng yêu cầu. Tôi tự thấy mình không kham nổi công việc nên đã viết đơn xin nghỉ”.

Không ít người xin nghỉ nhưng những người còn lại luôn vững vàng niềm tin, động viên nhau vượt qua khó khăn. Trong gian khó, họ nhận được sự sẻ chia đầy xúc động. Anh A Rất Trung, nhà sát trụ sở UBND xã Trà Linh đã tình nguyện nhường lại căn nhà sàn của gia đình cho cán bộ xã lưu trú. Hai vợ chồng dọn ra chòi ruộng ở tạm. Hằng ngày, vợ chồng anh ghé qua hỏi han, giúp đỡ, coi cán bộ như người thân. Anh A Rất Trung thấu hiểu nỗi vất vả của cán bộ xã hiện nay:

“Vợ chồng tôi hiểu được những khó khăn của cán bộ từ xa lên đây công tác, nên muốn chia sẻ, tạo điều kiện thuận lợi để anh em yên tâm phục vụ tốt cho xã nhà. Tôi cũng kỳ vọng cán bộ về đây sẽ xây dựng được đội ngũ thật tốt, để chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả, giúp xã Trà Linh ngày càng phát triển, giải quyết thủ tục hành chính nhanh gọn, không để bà con phải chờ. Tôi thấy cán bộ rất nhiệt tình, tâm huyết, thường xuyên đi tuyên truyền, xuống tận các làng, thôn, nóc. Người dân ở đây ai cũng quý mến họ”.

Phong cách làm việc của cán địa phương bây giờ không còn “chỉ tay năm ngón”. Các cán bộ lãnh đạo kiêm nhiệm cũng làm việc không xuể. Ông Phạm Xuân Khánh, Bí thư Đảng ủy xã La Lay, tỉnh Quảng Trị, ban ngày chủ trì họp, “cầm tay chỉ việc” cho anh em; ban đêm làm công việc chuyên viên, tự mình soạn thảo văn bản:

“Từ hội nghị của các cơ quan Mặt trận, các đoàn thể, Bí thư đều phải dự và đều có thông báo kết luận cả. Những cuộc họp diễn ra vào buổi chiều thì tối tôi lại tự ngồi soạn luôn thông báo kết luận".

Dù "việc nhiều, người ít" nhưng những cán bộ xã vẫn thay phiên nhau gánh vác, hỗ trợ vượt khó. Người học tài chính nay phụ trách nông nghiệp; người chuyên xây dựng kiêm cả giao thông, môi trường. Họ kiên trì vừa làm, vừa học, tự nghiên cứu để phục vụ người dân.

Cán bộ xã đang nỗ lực mỗi ngày giữ cho guồng máy cơ sở không ngừng vận hành thông suốt, để người dân dù ở nơi xa xôi nhất vẫn được phục vụ kịp thời./.