Đhị chr’val k’noong k’tiêc La Lay, tỉnh Quảng Trị, apêê t’cooh vêêl, trưởng vêêl ta luôn p’too moon đha nuôr vêêl đong p’zay bhrợ têng, xơợng đươi liêm c’lâng xa nay âng Đảng, Nhà nước, pa dưr dal loom rơơt, gung dưr zêl pruh apêê lêt môp, zư lêy chủ quyền yêm têêm k’noong k’tiêc âng k’tiêc k’ruung

K’zêt c’moo đâu, t’cooh Hồ Văn Môn, 77 c’moo, ma nưih Pa Kô, ma nưih bâc ngai chăp coh vêêl La Lay, chr’val La Lay ta luôn dh’rưah lâng bộ đội biên phòng truih k’noong k’tiêc zư x’mir lêy cr’lă t’nil k’noong k’tiêc. Tơợ c’moo 1979, t’cooh âi k’đơơng apêê c’bhuh ch’mêêt lêy clă cr’lă, dh’rưah lâng bộ đội lâng đha nuôr guy đuôl pr’đươi pr’dua bhrợ cr’lă k’noong k’tiêc Việt - Lào. Xang bêl bhrợ têng xang bh’rợ pac clă cr’lă k’noong, zâp c’xêê t’cooh năc tôm avị, lươt ooy crâng, z’lâh da ding, chang toọm đoọng zư lêy cr’lă k’noong k’tiêc. Căh moon t’ngay p’răng boo, t’cooh công p’zay xơợng bhrợ bh’rợ n’nâu muy cơnh liêm mr’cơnh, trách nhiệm lâng lưch loom. Zâp chu lươt z’lâh apêê cr’lă t’nil, t’cooh dzoọng pa tih chào xang n’năc k’đhơợng achị tal xraach bhơi nhâc zr’lụ cr’lă t’nil k’tiêc k’ruung.

Bh’rợ âng t’cooh căh muy năc trách nhiệm năc dzợ c’leh liêm ha loom chăp kiêng k’tiêc k’ruung, ma loom zư lêy chủ quyền lâng c’leh liêm coh đhr’niêng bh’rợ âng đha nuôr k’noong k’tiêc. t’cooh vêêl Hồ Văn Môn moon, ăt đhị ruuh t’cooh đhur, tr’pang dzung căh dzợ bhreh k’rơ đoọng đâc da ding, chang đac n’đhang coh loom luônh âng đoo công dzợ ghit ting cr’lă t’nil, c’lâng k’noong k’tiêc âng chủ quyền k’tiêc k’ruung ma bhuy chr’năp. Năc ma nưih vêy bâc ngai chăp coh đha nuôr, t’cooh Môn công buôn p’too moon ca coon cha chau lângd dha nuôr ooy râu chr’năp âng bh’rợ k’đhơợng lêy c’lâng k’noong k’tiêc, zư nhâm k’noong k’tiêc âng k’tiêc k’ruung. T’cooh vêêl Hồ Văn Môn truih:

“Acu moon năc đha nuôr xơợng, tu cơnh đêêc acu xay truih c’lâng xa nay âng Đảng, Nhà nước, xay truih đoọng ha ca coon cha chau, ha dha nuôr căh choom bhrợ lêt ooy c’lâng k’noong k’tiêc, zư lêy k’noong k’tiêc lâng căh choom k’đơơng c’lâng ha pêê ngai lêt môp. Bêl hop hành coh vêêl năc acu ting pâh xay moon đoọng đha nuôr năl ghit râu cr’pân âng ma túy, apêê chính sách pháp luật n’lơơng, đợ bh’rợ n’hâu liêm ha đha nuôr năc p’too moon đha nuôr bhrợ, n’hâu căh liêm crêê năc xay moon đha nuôr oó bhrợ”.

Ting k’đhơợng bhrợ bâc bh’rợ bha lâng âng vêêl bhươl cơnh Trưởng vêêl, Bí thư Chi bộ vêêl, nâu câi năc ma nưih vêy bâc ngai chăp, t’cooh vêêl Hồ Văn Môn bơơn zâp ngai ma nưih Pa Kô năl. Căh muy năc ma nưih k’đhơợng bhrợ liêm đhr’niêng bh’rợ, pr’ăt tr’mông âng đha nuôr, t’cooh Môn dzợ năc ma nưih pa têêt pa dưr ha pr’châc p’niên ooy bh’rợ chr’năp liêm zư lêy k’noong k’tiêc, pa dưr bh’rợ đoàn kết đha nuôr.

Zâp chu vêy pr’hop đha nuôr, đợ t’cooh vêêl, trưởng vêêl, ma nưih bâc ngai chăp năc poong p’têêt zooi cấp ủy, chính quyền vêêl đong, apêê c’bhuh pa bhrợ coh k’noong k’tiêc xay truih p’too moon đha nuôr. Đợ chính sách âng Đảng, pháp luật nhà nước, bh’rợ k’noong k’tiêc, k’đhơợng nhâm yêm têêm zêng bơơn apêê t’cooh vêêl, trưởng vêêl, ma nưih vêy bâc ngai chăp xay truih tươc đha nuôr. Tơợ đêêc đha nuôr bơơn năl râu chr’năp lâng đh’rưah zư lêy k’noong k’tiêc yêm têêm. T’cooh Côn Thêm, coh vêêl La Lay, chr’val La Lay đoọng năl:

“Bâc chu họp hành coh vêêl, t’cooh Môn buôn xay truih p’too moon đha nuôr oó ngai đươi dua ma túy, coh vêêl vêy dưr vaih tr’vay tr’lin n’đăh k’tiêc k’bunh, zêng vêy t’cooh Môn tươc xay moon pr’liêm, xay truih đhi noo, pr’zơc chr’ơh năc đoàn kết ma mơ. Cơnh lâng apêê chính sách k’noong k’tiêc, đha nuôr căh choom ga ría ăt ma mông, tal bhrợ ha rêê n’đăh n’tôh k’noong k’tiêc, rơơt lâng ma nưih chrih, bêl lêy năc đơơh xay truih lâng công an, biên phòng. Pr’loọng đong ngai zr’năh k’đhap, t’cooh Môn zêng tươc t’mooh, zooi đoọng”.

Bâc ngai ma bhuy chr’năp t’cooh đhur n’đhang công dzợ lưch loom ting pâh bhrợ coh vêêl ma nang, k’đhơợng bhrợ apêê bh’rợ cơnh Bí thư chi bộ, trưởng vêêl, trưởng ban mặt trận lâng apêê đoàn thể; ting pâh bhrợ tổ trưởng, tổ bhrợ pr’liêm, tổ an ninh; năc hội viên liêm ta nih âng apêê tổ chức xã hội. Cơnh lâng chr’năp ma bhuy âng đay, c’bhuh t’cooh vêêl, trưởng vêêl, ma nưih bâc ngai chăp la lua năc đợ apêê chr’năp chroi đoọng bhrợ pa dưr, pa mâng c’rơ khối đại đoàn kết pa zêng đha nuôr.

T’cooh vêêl, trưởng vêêl, ma nưih vêy bâc ngai chăp coh đha nuôr bơơn lêy năc “cr’liêng măt, c’târ” ta luôn đh’rưah zooi c’bhuh chức năng ooy đhr’năng k’noong k’tiêc, zâp bêl đha nuôr đâc ooy crâng, lươt z’lâh c’lâng k’noong k’tiêc, cr’lă t’nil. Ha dang lêy vêy râu la lay, đha nuôr đơơh xay truih ha bộ đội biên phòng lâng chính quyền vêêl đong. Ting Thượng tá Lê Đăng Hoàng, Chính trị viên Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế La Lay, lâng râu c’năl đhr’niêng bh’rợ âng đha nuôr acoon coh đay, âng vêêl bhươl, tu cơnh đêêc, t’cooh vêêl, trưởng vêêl, ma nưih bâc ngai chăp pa bhlâng bơơn chăp lêy. Coh muy cơnh lơơng câ, apêê đoo năc c’leh đoọng ha loom lâng c’rơ âng muy vêêl đong đha nuôr.

“Đơn vị bơơn pa dưr bh’rợ chr’năp âng t’cooh vêêl, trưởng vêêl, ma nưih bâc ngai chăp coh bh’rợ xay truih, p’too moon, đhị đêêc  t’cooh vêêl, trưởng vêêl, ma nưih bâc ngai chăp vêy bhrợ t’vaih râu p’têêt pa zum bhlưa đha nuôr apêê vêêl, bhrợ t’vaih đoọng đoọng bộ đội biên phòng zư lêy an ninh chủ quyền k’noong k’tiêc, yêm têêm pa zêng vêêl ma nang, chroi đoọng đơn vị bhrợ têng liêm xang bh’rợ bơơn k’đươi. Coh bh’rợ ch’mêêt lêy k’noong k’tiêc, đơn vị công pa dưr apêê tổ tự quản đh’rưah lâng bộ đội biên phòng ting pâh lươt ch’mêêt lêy k’noong k’tiêc”./.

PHÁT HUY VAI TRÒ GIÀ LÀNG, TRƯỞNG BẢN TRONG BẢO VỆ AN NINH BIÊN GIỚI

Trên dãy Trường Sơn hùng vĩ, những già làng, trưởng bản, người có uy tín tại các bản làng biên giới đã có nhiều đóng góp quan trọng trong công tác bảo vệ đường biên, cột mốc biên cương. Tại xã biên giới La Lay, tỉnh Quảng Trị, các già làng, trưởng bản luôn động viên bà con dân bản thi đua lao động sản xuất, chấp hành tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, nêu cao tinh thần cảnh giác đấu tranh phòng chống, tố giác tội phạm và tệ nạn xã hội, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia

Hàng chục năm nay, ông Hồ Văn Môn, 77 tuổi, dân tộc Pa Kô, người có uy tín ở bản La Lay, xã La Lay luôn đồng hành với bộ đội biên phòng trên tuyến biên giới chăm nom, bảo vệ cột mốc quốc giới. Từ năm 1979, ông đã dẫn các đoàn khảo sát cắm mốc, cùng bộ đội và người dân gùi vác vật liệu, xây dựng cột mốc biên giới Việt–Lào. Sau khi hoàn thành công tác phân giới cắm mốc, mỗi tháng ông lại cơm đùm cơm nắm, băng rừng, vượt đèo, lội suối để trông coi và bảo vệ các cột mốc biên giới. Không quản ngày nắng hay ngày mưa, ông vẫn thực hiện công việc này một cách bền bỉ, trách nhiệm và tâm huyết. Mỗi lần đi qua các cột mốc, ông nghiêm trang chào rồi cầm rựa phát quang bụi rậm quanh mốc, vừa trang nghiêm vừa thiết thực để làm sạch và giữ gìn dấu mốc quốc gia.

Việc làm của ông không chỉ là trách nhiệm mà còn là biểu tượng cho tinh thần tự nguyện, lòng yêu nước, ý thức bảo vệ chủ quyền và nét đẹp trong nét văn hóa người dân biên giới. Già làng Hồ Văn Môn nói rằng, ở tuổi già, đôi chân không còn dẻo dai để vượt núi, băng rừng nhưng trong tấm trí của ông vẫn còn in sâu từng cột mốc, đường biên của chủ quyền quốc gia thiêng liêng. Là người có uy tín trong cộng đồng, già Môn vẫn thường nhắc nhở con cháu và dân bản về sự quan trọng của giữ đường biên cột mốc, bảo vệ vững chắc biên giới quốc gia. Già làng Hồ Văn Môn kể:

“Tôi nói thì bà con nghe nên tôi tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, tuyên truyền cho con cháu, cho bà con không nên vi phạm về biên giới, bảo vệ biên giới và không tiếp tay cho kẻ xấu. Khi hội họp trong thôn bản thì tôi tham gia tuyên truyền để bà con hiểu tác hại của tệ nạn ma túy, các chính sách pháp luật khác, những việc gì có lợi cho bà con thì mình khuyên làm, còn cái gì có hại thì mình phân tích cho bà con hiểu và không nên làm”.

Từng kinh qua nhiều vị trí chủ chốt của bản làng như Trưởng bản, Bí thư chi bộ bản, nay là người có uy tín trong cộng đồng, già làng Hồ Văn Môn là gương mặt thân quen trong cộng đồng Pa Kô. Không chỉ là người giữ gìn nề nếp, văn hóa, lối sống của cộng đồng, già Môn còn là người truyền lửa cho những lớp trẻ về ý nghĩa cao cả của việc bảo vệ biên cương, tăng tình đoàn kết dân tộc.

Mỗi lần có cuộc họp dân bản, những già làng, trưởng bản, người có uy tín là cầu nối giúp cấp ủy, chính quyền địa phương, các lực lượng đóng chân trên biên giới tuyên truyền vận động dân bản. Những chính sách của Đảng, pháp luật nhà nước, công tác biên giới, đảm bảo an ninh trật tự đều được các già làng, trưởng bản, người có uy tín truyền đạt đến bà con. Từ đó, dân bản hiểu được tầm quan trọng và cùng nhau bảo vệ, giữ gìn an ninh biên giới. Ông Côn Thêm, ở thôn La Lay, xã La Lay cho biết:

“Những lần họp hành trong thôn bản, ông Môn luôn tuyên truyền vận động bà con đừng ai sử dụng ma túy, trong xóm, trong thôn có xảy ra tranh chấp đất đai có già Môn đứng ra hòa giải, tuyên truyền anh em, bạn bè phải đoàn kết với nhau. Đối với các chính sách biên giới, bà con không được xâm canh xâm cư, không phát nương rẫy ở phía bên kia biên giới, cảnh giác với người lạ, khi thấy phải báo cho công an, biên phòng. Gia đình ai gặp khó khăn, già làng Môn đều đến hỏi thăm, giúp đỡ”.

Nhiều người có uy tín tuy tuổi cao nhưng vẫn nhiệt tình tham gia công tác ở cơ sở, đảm nhiệm các chức vụ, như bí thư chi bộ, trưởng thôn bản, trưởng ban công tác mặt trận và các đoàn thể; tham gia làm tổ trưởng, tổ hòa giải, tổ an ninh; là hội viên mẫu mực của các tổ chức xã hội. Với uy tín và ảnh hưởng của mình, đội ngũ già làng, trưởng bản, người có uy tín thực sự là nhân tố quan trọng góp phần xây dựng, củng cố và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng  được coi là “con mắt, đôi tai” luôn luôn đồng hành, hỗ trợ lực lượng chức năng về tình hình ngoại biên, nội biên mỗi lần bà con lên rừng, đi qua đường biên, cột mốc. Nếu thấy có gì khác thường, bà con luôn báo cáo kịp thời cho bộ đội biên phòng và chính quyền địa phương. Theo Thượng tá Lê Đăng Hoàng, Chính trị viên Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế La Lay,  bằng sự hiểu biết, am hiểu tục lệ của đồng bào dân tộc mình, của làng bản, nên già làng, trưởng bản, người có uy tín rất được coi trọng. Ở một khía cạnh nào đó, họ còn là biểu tượng cho ý chí và sức mạnh của một địa bàn dân cư.

“Đơn vị chú trọng phát huy được vai trò của già làng, trưởng thôn bản, người có uy tín trong công tác tuyên truyền, thông qua đó già làng, trưởng bản, người có uy tín sẽ tạo sự kết nối giữa người dân các thôn, tạo điều kiện để bộ đội biên phòng bảo vệ an ninh chủ quyền biên giới, trật tự an toàn xã hội, góp phần giúp đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Trong công tác tuần tra bảo vệ biên giới, đơn vị cũng phát huy các tổ tự quản cùng với bộ đội biên phòng tham gia tuần tra bảo vệ biên giới”./.