BH AR XRĂ G’LUH 2: MUY CHA NĂC BHRỢ MƠ 3 CHA NĂC

Đhị râu trơ vâng bh’rợ tr’nêng bâc ơl, đhị bâc bêl lum prá lâng đha nuôr đanh đươnh, căh hăt ngai xay moon la lua: “chô ooy chr’val căh muy năc muy râu k’đươi k’dua bh’rợ năc dzợ muy g’luh bhrợ k’đhap la lua. Coh đêêc, zâp z’hai g’lăng k’đhơợng lêy, bhrợ têng hành chính zêng năc tơơp tơợ tr’nơơp, tơợ bh’rợ ta mêệng xơợng tươc bh’rợ xay bhrợ đợ bh’rợ k’tứi bhlâng

Bâc t’ngay tơơp pa zum, bâc chr’val ăt đhị dhr’năng cán bộ “n’jưah ta bhuch, n’jưah đhur”. Bâc ngai năc n’jưah bhrợ, n’jưah pa choom, chơơc bơơn năl apêê quy định. Đợ bh’rợ dưr bâc lâh mơ. Cán bộ tỵ tơợ ahay bhrợ muy bh’rợ, nâu câi năc k’đhơợng bhrợ bâc bh’rợ t’mêê, căh âi bơơn pa choom liêm ta nih. T’cooh Võ Như Sơn Trà, Phó Chủ tịch UBND chr’val Nam Trà My đoọng năl, t’bhlâng âng apêê đoo căh muy ăt coh bha ar, nac dzợ ăt coh loom t’bhlâng đoọng căh bhrợ “k’đoong bh’rợ đha nuôr”.

“L’lăm ahay, muy phòng đoọng bhrợ bh’rợ vêy tơợ 8 tươc 12 đhị bh’rợ, ra pă tơợ 7 tươc 10 cha năc k’đhơợng bhrợ. Ha dợ nâu câi, năc đhêêng vêy muy cha năc a năm. Muy cha năc k’đhơợng bhrợ muy chu pêê râu bh’rợ. Cán bộ xooc đâu năc p’zay pa bhrợ zâp bêl, zâp đhị, zâp cơnh pr’đơợ.  Vêy cơnh lơơng dzợ, bêl hệ thống lum râu căh pr’đoọng căh câ k’đhap k’ra, bh’rợ đương đơp lâng xay bhrợ bha ar pa tơ năc k’đươi bhrợ pa xang coh t’ngay”.

Coh m’pâng crâng ca coong Nam Trà My, ha dum k’năm k’păt. K’noọ 10 giờ ha dum,anoo Nguyễn Văn Mạch, Cán bộ Phòng Kinh tế chr’val Nam Trà My vêy ha dợ rach chô ooy đong bhrợ bhiêc xang g’luh hop vêêl đanh đươnh. Zr’lụ da ding ca coong, t’ngay đha nuôr lươt bhrợ ha rêê, tu cơnh đêêc pa zêng g;luh hop zêng ta bhrợ bêl ha dum. Anoo Mạnh học xây dựng, nâu câi năc k’đhơợng bhrợ n’đăh ha rêê đhuôch, c’lâng p’rang, tài nguyên - môi trường lâng 3 bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung. “Muy cha năc năc k’đhơợng bhrợ bh’rợ cơnh pa zêng muy phòng”, anoo moon a ơr năc cơnh, n’đhang coh cr’chăng năc râu k’pân lêt, k’rang u zih, k’uôl đha nuôr đương đanh.

Bâc c’xêê ha nua, anoo Mạnh căh vêy t’ngay đhêy ăt. Ra diu pa bhrợ coh đong bhrợ bhiêc, ha bu lươt ooy vêêl bhươl ch’mêêt lêy, ha dum năc moot ooy máy tính ty, c’lâng mạng abhlu abhlâp đoọng bhrợ xang apêê báo cáo bâc ơl.

Tơợ bêl xay bhrợ chuyển đổi số, bâc bha ar pa tơ bơơn xay bhrợ đhị mạng. N’đhang coh da ding ca coong, đha nuôr căh âi looih pa bhrợ coh máy, cán bộ năc bhrợ xăl đoọng hồ sơ trực tuyến, pa choom đoọng đhị điện thoại. Bâc “bh’rợ căh đh’nơc” n’năc, cán bộ chr’val công dzợ bhrợ zâp t’ngay. Cán bộ lươt ooy vêêl bhươl zâp bêl công đơơng âng máy tính k’đhơợng têy đoọng đoọng p’loon hồ sơ trực tuyến. Anoo Nguyễn Văn Mạnh xay truih, căh ngai moon a đay bhrợ p’xoọng n’đhang căh bhrợ năc hồ sơ k’đoong, đha nuôr đương kía, ha dang căh năc k’đhap coh loom:

“Muy t’ngay, vêy bâc  bêl dưr vaih pêê puôn cr’liêng xa nay bh’rợ tr’nêng crêê tươc âng đay k’đhơợng bhrợ. Đha nuôr năc ta luôn coh ha rêê, coh ruộng, đoọng bơơn lum apêê đoo năc lươt dzung m’pâng t’ngay vêy tươc. Apêê ha rêê, ruộng năc ăt da dooc, muy đong muy đhị, a cu năc lươt prang c’lâng k’tiêc coh da ding, ting truih c’lâng ha rêê âng apêê tơợ ra diu pa tươc ha bu đăl vêy bơơn chô”.

Râu ga lêêh ga lêêng, k’đhap zr’năh ăt cơnh đêêc t’gơn gơn bhrợ ha ngai bhrợ choom, bhrợ g’lăng năc pay k’đhơợng bhrợ p’xoọng bh’rợ âng apêê n’lơơng mr’đoo phòng. Bêl ngai jeh ca ay, đợ bh’rợ năc bh’nhăn k’rong bâc ơl, zâp ngai ma tr’zooi tr’pac bh’rợ.

“Muy cha năc bhrợ mơ pêê cha năc” n’jưah năc la lua, n’jưah năc đh’năng đăng lêy ooy xa nay bhrợ têng. Bâc râu t’bhlâng âng cán bộ r’dợ bơơn đha nuôr  năl , lêy. T’cooh Nguyễn Văn Thế, chr’val Phú Ninh, thành phố Đà Nẵng pa bhlâng crêê loom ooy cán bộ coh đâu:

“Acu tươc Trung tâm bhrợ têng hành chính công chr’val bhrợ bha ar xay moon bhrợ cha, cán bộ pachoom đoọng lưch loom. N’đhang moon abhlâng câ, lêy apêê đoo pa bhlâng galêêh, muy cha năc k’đhơợng bhrợ bâc ơl bh’rợ, đha nuôr năc bâc, ha dợ ma nưih bhrợ năc hăt. Vêy bêl máy tính ta tâng, mạng căh choom moot, apêê đoo tơt dzoọng căh năl cơnh bhrợ, mooi ngai moon kiêng đoọng đha nuôr đương kía. Lêy cơnh đêêc, azi công lêy a dô, p’zay tơt đương”.

N’đhang đhị đâu đhị tôh, bh’rợ ra pă cán bộ ha nua dzợ vêy căh âi liêm glăp. Bâc cán bộ cấp tỉnh, chr’hoong năc muy kiêng chô ooy chr’val đăn trung tâm, đăn đhị ăt ma mông, bhrợ ha bh’rợ ra pă ma nưih pa bhrợ căh ma mơ liêm glăp bhlưa đồng bằng lâng da ding ca coong. Loom “t’ơơh chô ooy chr’val k’đhap”, bh’rợ bâc, zên lương năc hăt, pr’đơợ ta bhuch bâc râu công bhrợ năc râu k’đhap bêl bhrợ têng đoọng ha đha nuôr. Bh’rợ pac k’đươi cán bộ tơợ chr’hoong ty chô ooy apêê chr’val công vêy bh’rợ n’nâu, bh’rợ n’tôh, cr’đơơng tươc đhr’năng đhị u xưa, dhị ta bhuch, pa bhlâng năc căh zâp cán bộ chuyên môn. T’cooh Phan Văn Bình, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Giám đốc Sở Nội vụ thành phố Đà Nẵng xay moon đhr’năng:

“L’lăm ahay, bh’rợ k’đươi cán bộ cấp chr’hoong  ty chô ooy apêê chr’val t’mêê công dzợ đhr’năng đhị u xưa, đhị ta bhuch coh mr’đoo chr’hoong. Vêy chr’val k’noọ 90% cán bộ, công chức năc ma nưih đhị đêêc, bơơn ra pă tơợ apêê chr’val ty chô pa zum. Cán bộ cấp chr’hoong k’dâng lêy căh âi bơơn k’đươi chô, tu crêê tươc pr’đơợ âng ting cán bộ. Bâc cán bộ cấp chr’hoong chơơih pay đhị ađay đhị pa bhrợ năc apêê chr’val trung tâm, phường trung tâm đoọng buôn bă ha c’la đay. Đhị bêl đêêc, apêê chr’val n’lơơng năc công dzợ căh zâp cán bộ, pa bhlâng năc cán bộ chuyên môn”.

Đhị râu bâc ơl zr’năh k’đhap năc âi dưr vaih bâc đhị liêm choom. Coh Đà Nẵng, bâc phường âi xay bhrợ hồ sơ crêê t’ngay lâng l’lăm t’ngay, bơơn k’noọ 99%; bh’rợ n’đăh k’tiêc k’bai, cr’chăl pay đoọng sổ đỏ năc âi đơơh k’noọ 40%.

Phường Hương Trà âng thành phố Đà Nẵng năc vêêl đong tr’nơơp pay đoọng sổ đỏ đhêêng xang muy c’xêê k’đhơợng bhrợ pr’đhang chính quyền t’mêê. Bh’nơơn n’nâu đươi vêy cán bộ vêy chuyên môn lưch loom xay bhrợ hồ sơ dzợ k’đoong. Pr’căn Nguyễn Thị Gái, ăt coh phường Hương Trà, ting 4 c’moo lươt ra vach căh âi xang, nâu k’đhơợng đhị têy sổ đỏ t’mêê, căh mă p’lơơp râu bhui har.

“Đươi dua công nghệ số năc bhrợ bha ar pa tơ liêm t’lăng, dha nuôr ma pay đoọng pa bhlâng đơơh. Cán bộ năc bhrợ lưch loom lâng đha nuôr, n’đhơ thứ 7, chủ nhật công bhrợ đoọng ha đha nuôr. Bêl nhà nước pac câp, pac quyền ha cán bộ chr’val năc ting crêê quy định pháp luật, apêê đoo xay bhrợ đơơh. Pr’đhang chính quyền vêêl đong bơr cấp n’nâu pa bhlâng liêm buôn ha đha nuôr, cán bộ công tr’xăl c’lâng pa bhrợ”.

Dhị tỉnh Quảng Trị, c’lâng xa nay k’đươi cán bộ cấp tỉnh chô ooy chr’val bơơn xay bhrợ k’rơ. Cán bộ n’nâu căh muy  tươc zooi trưah bhlêh đhị k’đoong năc dzợ pa choom đoọng z’hai g’lăng. T’cooh Trần Quốc Tuấn, Giám đốc Sở Nông nghiệp lâng Môi trường tỉnh Quảng Trị đoọng năl, apêê đoo đh’rưah cha, đh’rưah ăt, đh’rưah bhrợ, đh’rưah ăt zâng zr’năh k’đhap lâng vêêl đong.

“Azi âi xră pa gluh sổ tay apêê bh’rợ nông nghiệp lâng môi trường âng câp chr’val, xang năc xră pa gluh apêê xa nay pa choom đoọng, apêê c’bhuh bh’rợ bhrợ hành chính, công cơnh năc apêê c’bhuh quy trình đoọng xay bhrợ đợ xa nay âng cấp chr’val xooc đâu xooc dzợ k’đoong. Bâc cán bộ bơơn chơơih pay công cơnh năc bơơn t’moot pay đhị xa nay năc c’la đay zươc”.

Chính quyền vêêl đong 2 cấp, pa bhlâng năc cấp chr’val, đhị đăn đha nuôr bhlâng, kiêng choom bhrợ pa liêm zâp prang ooy bh’nơơn bh’rợ lâng z’hai k’đhơợng xay. Coh pr’đơợ cr’noọ xa nay dưr k’rơ ting t’ngay, bộ máy chính quyền chr’val năc choom la lua k’rơ vêy mă bhrợ têng cơnh râu k’đươi âng bh’rợ t’mêê. T’cooh Lê Minh Hưng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương moon ghit, bh’rợ dưr vaih k’đhap k’ra t’mêê năc râu căh choom g’đach; chr’năp năc ahêê choom năl k’dâng l’lăm lâng xay bhrợ loon đơơh:

“Coh cr’chăl bhrợ têng, k’đhơợng xay pr’đhang chính quyền t’mêê, bh’rợ dưr vaih râu k’đhap t’mêê năc râu căh choom g’đach. Chr’năp năc ahêê choom năl k’dâng l’lăm lâng xay bhrợ đơơh loon. Choom ch’mêêt lêy, xay moon cớ pa zêng ma nưih pa bhrợ lâng chất lượng c’bhuh cán bộ câp chr’val, phường. Cr’chăl tr’nơơp ra pă năc cơnh đeêc, căh âi nhâm mâng; xang bêl pr’đhang lươt moot bhợ têng, choom ch’mêêt lêy ooy pr’đơợ dhăm, đhăm bhưah, pr’đơợ vêêl đong đoọng ra pă cớ ma nưih pa brhợ, cán bộ chuyên môn, nghiệp vụ”./.

LOẠT PHÓNG SỰ: TÁI THIẾT BỘ MÁY VÀ TRÁCH NHIỆM VỚI DÂN NƠI TUYẾN ĐẦU

BÀI 2: MỘT NGƯỜI LÀM BẰNG 3

Sau sáp nhập, hàng ngàn cán bộ cấp tỉnh, cấp huyện được điều động về xã, phường. Họ mang theo kinh nghiệm, trình độ chuyên môn và cả kỳ vọng góp phần tạo nên diện mạo mới cho chính quyền cấp xã, nơi “cửa đầu tiên” tiếp nhận và xử lý mọi phản ánh của người dân.

Trong bộn bề công việc, giữa những buổi tiếp dân kéo dài, không ít người thừa nhận: về xã không chỉ là một sự điều động mà là một cuộc thử thách thật sự. Ở đó, mọi kỹ năng quản lý, kinh nghiệm hành chính đều phải bắt đầu làm lại, từ cách lắng nghe dân đến cách giải quyết những việc nhỏ nhất

Những ngày đầu sáp nhập, nhiều xã rơi vào tình trạng cán bộ “vừa thiếu, vừa yếu”. Nhiều người phải vừa làm, vừa học, dò dẫm tìm hiểu các quy định. Khối lượng công việc tăng gấp nhiều lần. Cán bộ vốn chỉ chuyên sâu một lĩnh vực, nay phải kiêm thêm nhiều mảng việc mới, chưa được đào tạo bài bản. Ông Võ Như Sơn Trà, Phó Chủ tịch UBND xã Nam Trà My cho biết, nỗ lực của họ không chỉ nằm ở số hồ sơ, mà còn ở tinh thần tự mày mò để không làm "nghẽn việc dân".

“Trước đây, một phòng để thực hiện nhiệm vụ có từ 8 đến 12 vị trí việc làm, bố trí từ 7 đến 10 người đảm nhận. Còn bây giờ, chỉ có một người. Một người phải gánh cùng lúc ba vị trí việc làm. Cán bộ hiện nay phải làm việc mọi lúc, mọi nơi, trong mọi điều kiện, hoàn cảnh. Thậm chí, khi hệ thống gặp sự cố hay bị lỗi, việc tiếp nhận và xử lý văn bản vẫn phải hoàn thành ngay trong ngày”.

Giữa núi rừng Nam Trà My, màn đêm dày đặc. Gần 10 giờ tối, anh Nguyễn Văn Mạnh, cán bộ Phòng Kinh tế xã Nam Trà My mới trở về trụ sở sau cuộc họp thôn kéo dài. Vùng cao, bà con đi rẫy ban ngày, nên hầu hết các cuộc họp đều diễn ra buổi tối. Anh Mạnh học xây dựng, bây giờ phụ trách cả nông nghiệp, giao thông, tài nguyên – môi trường, và 3 chương trình mục tiêu quốc gia. “Một người mà gánh công việc gần như cả phòng”, anh nói vui, nhưng trong tiếng cười là nỗi lo sợ sai, sợ chậm, sợ dân chờ lâu.

Mấy tháng qua, anh Mạnh không có ngày nghỉ đúng nghĩa. Sáng làm việc tại trụ sở, chiều đi cơ sở, tối họp thôn, rồi đêm lại lọ mọ với máy tính cũ, đường truyền chập chờn để hoàn tất những báo cáo dày đặc.

Từ khi triển khai chuyển đổi số, nhiều thủ tục được giải quyết qua mạng trực tuyến. Nhưng ở miền núi, người dân chưa quen thao tác trên máy, cán bộ phải làm thay nộp hồ sơ trực tuyến, hướng dẫn qua điện thoại. Những “việc không tên” ấy, cán bộ xã vẫn làm mỗi ngày. Cán bộ đi cơ sở lúc nào cũng mang theo máy tính xách tay để tranh thủ xử lý hồ sơ trực tuyến. Anh Nguyễn Văn Mạnh bộc bạch, không ai bắt mình làm thêm nhưng không làm thì hồ sơ tắc, dân chờ, mình lại áy náy.

“Một ngày, có những lúc phát sinh ba hay bốn nội dung công việc thuộc chừng đó lĩnh vực. Người dân thì thường xuyên ở trên trại ruộng, để gặp họ phải đi bộ mất cả một buổi. Các trại ruộng thì nằm rải rác, mỗi nhà một nơi, mình phải đi mất hết cả mà hầu hết là đi đường núi, đi theo đường mòn từ sáng rồi tới tối về”.

Áp lực chồng chất khiến người giỏi, người làm được việc phải gánh thêm phần việc của đồng nghiệp. Khi ai đó nghỉ ốm, khối lượng công việc dồn lại, mọi người cùng nhau chia sẻ.

“Một người làm bằng ba” vừa là thực tế, vừa là thước đo về tinh thần phục vụ. Những nỗ lực của cán bộ dần được người dân cảm nhận. Ông Nguyễn Văn Thế, xã Phú Ninh, thành phố Đà Nẵng rất hài lòng về cán bộ nơi đây:

“Tôi ra Trung tâm phục vụ hành chính công xã làm đăng ký hộ kinh doanh, cán bộ hướng dẫn tận tình lắm. Nhưng nói thật, thấy họ cực quá trời, một người mà ôm cả đống việc, dân đông, mà người thì ít. Có bữa máy tính treo, mạng lỗi, mấy ảnh mấy cổ sốt ruột lắm chớ đâu có muốn để dân chờ. Thấy rứa tụi tui cũng thông cảm, ráng ngồi chờ thôi”.

 Nhưng đâu đó, việc bố trí cán bộ vừa qua còn bất cập. Nhiều cán bộ cấp tỉnh, huyện chỉ muốn về xã gần trung tâm, gần nơi cư trú, khiến nhân sự phân bổ bị lệch hẳn giữa đồng bằng và miền núi. Tâm lý “ngại về xã khó”, việc nhiều, thu nhập thấp, điều kiện thiếu thốn cũng gây nhiều trở ngại khi phục vụ người dân. Việc phân bổ cán bộ từ huyện cũ về các xã cũng có việc này việc kia, dẫn đến tình trạng nơi thừa, nơi thiếu, nhất là thiếu cán bộ chuyên môn. Ông Phan Văn Bình, Uỷ viên Ban Thường vụ Thành uỷ, Giám đốc Sở Nội vụ thành phố Đà Nẵng nêu thực trạng:

“Trước đây, việc điều phối cán bộ cấp huyện cũ về các xã mới vẫn còn tình trạng nơi thừa, nơi thiếu trong cùng một huyện. Có xã gần 90% cán bộ, công chức là người tại chỗ, được sắp xếp từ các xã cũ sáp nhập lại. Cán bộ cấp huyện hầu hết chưa được điều động về, do liên quan đến hoàn cảnh của từng cán bộ. Phần lớn cán bộ cấp huyện lựa chọn về công tác tại các xã trung tâm, phường trung tâm để thuận tiện hơn cho cá nhân mình. Trong khi đó, các xã còn lại vẫn đang thiếu cán bộ, đặc biệt là cán bộ chuyên môn”.

Giữa muôn vàn khó khăn đã xuất hiện nhiều điểm sáng. Ở Đà Nẵng, nhiều phường đã giải quyết hồ sơ đúng và trước hạn, đạt gần 99,4%; Lĩnh vực đất đai, thời gian cấp sổ đỏ rút ngắn gần 40%.

Phường Hương Trà của thành phố Đà Nẵng là địa phương đầu tiên cấp sổ đỏ chỉ sau một tháng vận hành mô hình mới. Kết quả này do cán bộ có chuyên môn tận tình tháo gỡ hồ sơ tồn đọng. Bà Nguyễn Thị Gái, người dân phường Hương Trà, từng 4 năm đi lại mà chưa xong, nay cầm trên tay sổ đỏ mới, không giấu nổi niềm vui:

“Áp dụng công nghệ số thì thủ tục, hồ sơ, giấy tờ minh bạch, người dân tự nộp rất nhanh. Cán bộ thì rất nhiệt tình, tận tuỵ với nhân dân, ngay cả thứ 7, chủ nhật vẫn giải quyết cho dân. Khi nhà nước phân cấp, phân quyền cho cán bộ xã thì theo đúng quy định pháp luật, họ giải quyết nhanh. Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp này rất có lợi cho dân, cán bộ cũng thay đổi hẳn tư duy làm việc”.

Tại tỉnh Quảng Trị, chủ trương đưa cán bộ cấp tỉnh về xã được triển khai mạnh mẽ. Cán bộ tăng cường không chỉ trực tiếp tháo gỡ điểm nghẽn mà còn truyền lại kỹ năng, kinh nghiệm. Ông Trần Quốc Tuấn, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị cho biết, họ cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng lăn lộn với cơ sở.

“Chúng tôi đã ban hành sổ tay các nhiệm vụ nông nghiệp và môi trường của cấp xã, rồi ban hành các hướng dẫn, ban hành các bộ thủ tục hành chính, cũng như là các bộ quy trình để giải quyết những vấn đề mà cấp xã hiện nay đang đang còn tồn tại vướng mắc. Những cán bộ được lựa chọn cũng như là được tuyển chọn trên tinh thần là đăng ký tự nguyện”.

Chính quyền địa phương 2 cấp, đặc biệt là cấp xã, nơi gần dân nhất, cần được củng cố toàn diện về chất lượng hoạt động và năng lực điều hành. Trong bối cảnh mục tiêu tăng trưởng ngày càng cao, bộ máy chính quyền xã phải thật sự mạnh mới có thể gánh vác được yêu cầu, nhiệm vụ mới. Ông Lê Minh Hưng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương nhấn mạnh, việc phát sinh vướng mắc là bình thường; Quan trọng là chúng ta phải chủ động nhận diện và xử lý kịp thời:

“Trong quá trình tổ chức, vận hành mô hình mới, việc phát sinh vướng mắc, bất cập là điều bình thường. Quan trọng là chúng ta phải chủ động nhận diện, nắm bắt và xử lý kịp thời. Cần rà soát, đánh giá lại toàn bộ biên chế và chất lượng đội ngũ cán bộ cấp xã, phường. Giai đoạn đầu sắp xếp chỉ là bước tạm thời; sau khi mô hình đi vào hoạt động, cần căn cứ vào đặc điểm, quy mô, diện tích, tính chất địa bàn để bố trí lại biên chế, cán bộ chuyên môn, nghiệp vụ”./.