Nghị quyết n’nâu năc đoọng ng’lêy ghít râu t’bhlâng âng vel đong ooy xa nay bh’rợ pa dưr râu chr’năp âng Sâm Ngọc Linh dưr vaih năc Sâm Việt Nam, ting t’ngay bhrợ t’vaih đợ pr’đươi vêy chr’năp pa bhlâng ooy kinh tế, crêê cơnh cr’noọ đươi coh thị trường bha lang k’tiếc.

Prá xay ghít lâh mơ dzợ ooy xa nay sâm Ngọc Linh gluh ooy thị trường bha lang k’tiếc, phóng viên VOV miền Trung vêy bh’rợ ta mooh t’cooh Lương Nguyễn Minh Triết, Uỷ viên Dự khuyết Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Nam ooy xa nay n’nâu. 

PV: Nhăn ta mooh t’cooh Lương Nguyễn Minh Triết, Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Nam. Nghị quyết 40 âng Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Quảng Nam ooy xa nay t’bhlâng k’đhơợng xay, zư lêy lâng pa dưr sâm Ngọc Linh t’mêê vêy ta bhrợ vêy đợ xa nay t’mêê hân đoo ooy chính sách pa dưr tơơm sâm Ngọc Linh coh vel đong?

K’nặ 10 c’moo ahay, bấc Nghị quyết âng Tỉnh uỷ Quảng Nam xay moon sâm Ngọc Linh năc tơơm chr’noh bha lâng, k’đơơng xa nay bh’rợ kinh tế n’lơơng, ting pa dưr pr’ăt tr’mông coh pazêng zr’lụ đhanuôr acoon coh, dading k’coong âng tỉnh.

T’ngay 17/8/2016, Tỉnh uỷ Quảng Nam bhrợ Nghị quyết số 05 ooy xa nay bh’rợ pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh đh’rưah lâng c’lâng xa nay xay bhrợ muy bơr dự án ga măc đhị zr’lụ n’đăh Tây tỉnh Quảng Nam cr’chăl c’moo 2016 - 2020, c’lâng bh’rợ tước c’moo 2025. Ting cơnh xa nay Nghị quyết n’nâu, HĐND tỉnh Quảng Nam ơy bhrợ pazêng Nghị quyết chuyên đề cơnh: Nghị quyết ooy cơ chế p’zương, zư lêy, pa dưr sâm Ngọc Linh coh zr’lụ Quảng Nam cr’chăl c’moo 2018 - 2025; Nghị quyết ooy xa nay đoọng vặ crâng choh tơơm zơ nươu, tơơm chr’noh chr’năp êêh râu n’loong lâng bhrợ bh’rợ du lịch cruung đác, crâng k’coong coh zr’lụ tỉnh; Nghị quyết xay moon xa nay p’zương zư lêy, pa dưr Sâm Ngọc Linh lâng pazêng tơơm zơ nươu chr’năp n’lơơng. Pazêng Nghị quyết n’nâu ơy lướt moot ooy pr’ăt tr’mông, bhrợ t’vaih râu liêm buôn đoọng ha tỉnh Quảng Nam choh t’bấc sâm Ngọc Linh.

C’xêê 6/2017, sâm Ngọc Linh năc vêy Chính phủ xay moon năc pr’đươi âng k’tiếc k’ruung. C’xêê 6/2023, Thủ tướng Chính phủ vêy quyết định xay moon đoọng bhrợ Xa nay bh’rợ pa dưr sâm Việt Nam tước c’moo 2030, c’lâng bh’rợ tước c’moo 2045. Tỉnh Quảng Nam lâng pazêng vel đong vêy cruung k’tiếc, crâng k’coong choom tơơm sâm chắt vaih xoọc r’rơơm nâu đoo năc pr’đơợ chr’năp bhlâng đoọng pa dưr râu chr’năp âng Sâm Việt Nam dưr vaih ngành hàng vêy chr’năp ooy kinh tế bấc pa bhlâng, vêy chr’năp coh thị trường bha lang k’tiếc.

Cơnh đêêc năc choom ng’lêy, đh’rưah lâng pazêng cơ chế, chính sách âng Trung ương năc coh muy cr’chăl đanh đươnh, tỉnh Quảng Nam ơy ra văng ghít pa bhlâng, bhrợ pa dưr t’ngay c’xêê đoọng pa dưr lâng pa dưr chr’năp âng sâm Ngọc Linh. T’mêê đâu, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Quảng Nam bhrợ Nghị quyết ooy xa nay t’bhlâng k’đhơợng xay, zư lêy lâng pa dưr Sâm Ngọc Linh đhị tỉnh tước c’moo 2030, c’lâng bh’rợ tước c’moo 2035 năc vêy chr’năp pa bhlâng. Nghị quyết n’nâu muy chu cớ xay moon ghít râu t’bhlâng chính trị âng Đảng bộ tỉnh coh bh’rợ xay bhrợ cơnh xa nay âng Xa nay bh’rợ pa dưr sâm Việt Nam lâng Quy hoạch pa dưr tỉnh Quảng Nam cr’chăl c’moo 2021 - 2030, cr’noọ bh’rợ tước c’moo 2050.

PV: Nghị quyết ooy t’bhlâng bh’rợ k’đhơợng xay, zư lêy lâng pa dưr sâm Ngọc Linh coh zr’lụ tỉnh t’mêê vêy ta p’căh xay moon bấc cr’noọ bh’rợ tơợ nâu cơy tước c’moo 2030, anhi xay truih ghít lâh mơ pazêng cr’noọ xa nay chr’năp coh cr’chăl ha y?

Cr’noọ xa nay zazum âng Nghị quyết n’nâu năc: Zư lêy, pa dưr Sâm Ngọc Linh dưr vaih pr’đươi hàng hoá vêy chr’năp ooy kinh tế bấc pa bhlâng; năc pr’đươi bha lâng âng tỉnh, vêy chr’năp năc pr’đươi âng k’tiếc k’ruung; coh tr’nơớp năc tơớp bhrợ công nghiệp zơ nươu lâng sâm Ngọc Linh năc t’nơơm chr’noh bha lâng.

Nghị quyết xay moon cr’noọ xa nay ghít bhlâng tước c’moo 2030 pa dưr zr’lụ bhrợ têng lâng pay đoọng đợ tơơm sâm Ngọc Linh coh vel đong tỉnh lâng đợ đhăm choh mơ 8.400 héc ta. Zập c’moo, bơơn pay pa chô mơ 300 héc ta tước 350 héc ta lâng pazêng pr’đươi ơy choom bơơn k’dâng 100 tấn k’lung sâm tơợ 5 c’moo năc atêh coh muy c’moo. Ting n’năc bhrợ zr’lụ zư đớc m’ma bha lâng âng sâm Ngọc Linh lâng bhươn k’rong zư đớc gen tơơm sâm Ngọc Linh coh pazêng crâng k’coong vêy mr’cơnh; zập c’moo pa dưr tơợ 5 ức tước 10 ức m’ma sâm Ngọc Linh chắt vaih mơ 1 c’moo ơy.

Tơơm sâm Ngọc Linh năc vêy tỉnh choh bhrợ ting c’lâng bh’rợ crêê cơnh xa nay âng GACP - WHO; pa dưr tơơm sâm Ngọc Linh nhâm mâng crêê cơnh xa nay, crêê cơnh kỹ thuật…; Xay moon bhrợ t’vaih quyền k’đhơợng đươi pr’đươi zazum tơơm sâm Ngọc Linh coh pazêng k’tiếc k’ruung xay moon đớc năc đơơng pa câl lâng ting t’ngay bhrợ t’vaih pr’đươi sâm Ngọc Linh dưr vaih pr’đươi vêy chr’năp coh bha lang k’tiếc.

PV: Tỉnh Quảng Nam năc vêy đợ xa nay bh’rợ liêm choom h’cơnh đoọng tơơm sâm Ngọc Linh vêy ta n’năl bấc coh thị trường bha lang k’tiếc?

Azi xay bhrợ bấc cơnh xa nay bh’rợ, coh đêêc t’bhlâng ch’mêệt lêy, xay bhrợ liêm choom quy hoạch, đề án, dự án lâng xay bhrợ liêm xang cơ chế, chính sách ooy k’đhơợng xay, zư lêy lâng pa dưr Sâm Ngọc Linh coh vel đong. Ting n’năc, bhr’lậ, p’xoọng, bhrợ crêê cơnh pazêng cơ chế, chính sách đoọng bấc cơnh zên prặ, bh’rợ k’rong pazêng râu zên prặ k’rong bhrợ, bh’rợ k’rong bhrợ, râu bha lâng năc bhrợ t’vaih m’ma Sâm Ngọc Linh liêm choom lâh mơ. Tỉnh công k’rong bhrợ đh’rưah nhâm mâng lâng pazêng bộ, ngành xay bhrợ liêm choom Xa nay bh’rợ pa dưr Sâm Việt Nam tước c’moo 2030, c’lâng bh’rợ tước c’moo 2045.

Xoọc đâu, zr’lụ choh, đợ đhăm choh sâm Ngọc Linh đhị tỉnh Quảng Nam dzợ m’bứi, bấc bhlâng năc coh m’dúp crâng, đợ bấc công căh lâh. Coh thị trường dzợ vêy đợ pr’đươi sâm Ngọc Linh g’lớc ta đơơng pa câl.

Tơợ kinh nghiệm âng pazêng k’tiếc k’ruung cơnh Hàn Quốc, Trung Quốc, apêê đoo năc zêng bhrợ bh’rợ pa trơơi, đơơng âng tơơm sâm tơợ da ding k’coong chô choh đhị zr’lụ ếp đoọng bhrợ t’bhưah zr’lụ choh năc công vêy bh’rợ pa dưr râu liêm choom, đợ bấc âng sâm. Tỉnh Quảng Nam t’bhlâng pa dưr zr’lụ choh bhrợ lâng bhrợ têng Sâm Ngọc Linh zazum; T’bhlâng bhrợ k’rơ bh’rợ pa tơơi choh Sâm Ngọc Linh đoọng bhrợ t’bhưah zr’lụ choh; K’đhơợng lêy mã số zr’lụ chóh/mã số cơ sở choh vêy ta đoọng choh ting cơnh xa nay xay moon; Ch’mêệt lêy, prá xay xay moon zr’lụ choh “Ngọc Linh” đoọng ha pazêng c’bhuh, cha năc manuyh choh sâm, bhrợ t’vaih pr’đươi nhâm mâng râu liêm choom, ghít zr’lụ choh bhrợ; T’bhlâng ch’mêệt lêy bh’rợ k’đhơợng lêy râu liêm choom âng Sâm Ngọc Linh.

Tỉnh công bhrợ pa dưr pr’đươi chr’năp, thị trường, bhrợ bh’rợ tr’câl tr’bhlêy lâng bhrợ têng pazêng râu pr’đươi coh zr’lụ choh sâm; Ta đang moon pazêng doanh nghiệp bhrợ đong máy, cơ sở chế biến đươi ooy pr’đươi t’mêê; pa dưr, t’bấc pr’đươi t’đui ooy râu đơ chr’năp, chế biến ghít bhlâng t’đui ooy thị trường đươi dua. Coh cr’chăl ahay, t’cooh xa nay tỉnh Quảng Nam vêy bấc bh’rợ xay bhrợ bh’rợ k’rong bhrợ, azi ta đang k’dua pazêng tập đoàn kinh tế ga măc âng k’tiếc k’ruung k’rong bhrợ đh’rưah lâng pazêng doanh nghiệp sâm đhị tỉnh Quảng Nam, bhrợ têng pazêng zr’lụ công nghiệp, đong máy chế biến ghít pazêng pr’đươi tơợ sâm Ngọc Linh lâng đợ ga măc bấc lâh mơ.

Ting cơnh acu nâu đoo năc đợ bh’rợ chr’năp pa bhlâng, tu kiêng k’rong bhrợ liêm choom, ga măc bhưah, pa dưr sâm Ngọc Linh dưr vaih đợ pr’đươi vêy chr’năp ooy kinh tế bấc năc vêy ting pâh bhrợ âng c’bhuh tập đoàn kinh tế ga măc âng k’tiếc k’ruung. Xoọc đâu, căh ơy vêy bấc doanh nghiệp ga măc k’rong bhrợ ooy xa nay bh’rợ n’nâu. Pazêng cơ sở bhrợ têng, chế biến sâm bấc bhlâng năc k’tứi, m’bứi, la leh, ma muúch căh vêy xa nay k’rong bhrợ đh’rưah. Tu cơnh đêêc pa dưr sâm Ngọc Linh coh cr’chăl ahay bấc bhlâng năc coh chr’năp âng pr’đươi nông nghiệp, vêy ta pa câl bấc bhlâng k’lung lâng axậ. Bhrợ têng cơnh ooy đoọng bơơn đươi râu chr’năp la lua âng tơơm sâm coh pazêng râu đơ chr’năp xang bêl bhrợ t’vaih cơnh ngành công nghiệp sâm t’mêê năc râu đơ chr’năp pa bhlâng. Xoọc đêêc năc chr’năp âng sâm Ngọc Linh năc bấc lâh mơ đươi tơợ pazêng pr’đươi zơ nươu, chr’na đha năh, cha năm… Pazêng đhanuôr Việt Nam zêng choom đươi pazêng pr’đươi n’nâu lâng đợ chr’năp crêê cơnh. Coh Hàn Quốc, l’lăm ahay sâm năc pr’đươi đoọng ha manuyh k’van, bâc zên prặ năc nâu cơy, sâm dưr vaih pr’đươi dinh dưỡng đoọng ha pazêng đhanuôr.

Azi rơơm kiêng coh cr’chăl ha y, pazêng tập đoàn, doanh nghiệp ga măc âng Việt Nam năc k’rong bhrợ đhị tỉnh Quảng Nam đoọng bhrợ đợ pr’đươi sâm “made in Vietnam”. Azi năc bhrợ pa dưr pr’đớc chr’năp xay moon ha pazêng pr’đươi Sâm Ngọc Linh, crêê cơnh xa nay xay moon âng pháp luật ooy xa nay đơơng pa câl ooy k’tiếc k’ruung n’lơơng; bhrợ bh’rợ tr’câl tr’bhlêy, xay p’căh pazêng pr’đươi tơợ Sâm Ngọc Linh coh thị trường k’tiếc k’ruung lâng coh k’tiếc k’ruung n’lơơng, ting t’ngay t’hước đơơng pa câl ooy k’tiếc k’ruung n’lơơng. Tỉnh t’bhlâng bhrợ t’vaih Bhươl cr’noon du lịch; bhrợ têng pazêng râu pr’đươi đươi dua ha bh’rợ du lịch; bhrợ đợ Hội chợ, Bhiệc bhan Sâm Ngọc Linh ga măc lâh mơ vêy k’tiếc k’ruung n’lơơng ting pâh.

Tỉnh k’rong pazêng c’rơ k’rong bhrợ, pa liêm c’lâng p’rang, điện lâng thông tin liên lạc đhị zr’lụ choh sâm Ngọc Linh lâng pazêng cơ sở chế biến, câl đươi pr’đươi. Quảng Nam t’bhlâng k’rong bhrợ lâng pazêng k’tiếc k’ruung n’lơơng vêy choh lâng chế biến pazêng pr’đươi tơợ sâm cơnh: Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Trung Quốc… đoọng pa chăp ch’mêệt lêy, prá xay ooy kỹ thuật choh bhrợ công cơnh pr’đươi zư đớc, chế biến sâm Ngọc Linh dưr vaih pr’đươi hàng hoá. Ting n’năc, k’rong pa dưr, xay p’căh bhrợ pa dưr râu chr’năp âng k’tiếc k’ruung “Sâm Việt Nam”.

Lâh n’năc, tỉnh năc pazum đh’rưah t’bhlâng pa chăp ch’mêệt lêy, đươi dua khoa học công nghệ ooy k’đhơợng xay, zư lêy lâng pa dưr Sâm Ngọc Linh; K’rong pazêng c’rơ đoọng xay bhrợ liêm choom Đề án pa dưr lâng bhrợ t’vaih Trung tâm công nghiệp bhrợ zơ nươu đhị Quảng Nam lâng Sâm Ngọc Linh năc tơơm chr’noh bha lâng (đoo bêl vêy Thủ tướng Chính phủ đoọng bhrợ têng); Ting t’ngay bhrợ t’vaih công nghiệp bhrợ zơ nươu, công nghiệp Sâm đhị Quảng Nam ng’moon la lay lâng prang k’tiếc k’ruung moon zazum.

PV: Sâm Ngọc Linh năc 1 coh 5 râu sâm liêm choom bhlâng coh bha lang k’tiếc vêy đợ dưỡng chất bấc lâh mơ lâng pazêng sâm tr’haanh cơnh sâm Hàn Quốc, sâm Nga, sâm Canada lâng sâm Mỹ. Coh Hàn Quốc, Chính phủ ơy zooi đoọng ha doanh nghiệp bhrợ sâm đợ công nghệ, thuế… đoọng apêê đoo mặ tr’zeng coh thị trường bha lang k’tiếc. Cơnh đêêc năc, ting cơnh i nhi, Chính phủ lâng pazêng bộ, ngành Trung ương năc vêy đợ cơ chế, chính sách la lay đoọng Sâm Ngọc Linh ng’moon la lay, Sâm Việt Nam moon zazum dưr vaih năc pr’đươi vêy bấc manuyh coh k’tiếc k’ruung lâng coh bha lang k’tiếc pay đươi dua?

Tỉnh Quảng Nam rơơm kiêng, Chính phủ lâng pazêng bộ ngành t’bhlâng bhr’lậ pazêng râu zr’năh k’đhap ooy cơ chế pa dưr sâm Ngọc Linh. Ting n’năc, đơơh vêy xa nay xay moon ooy bh’rợ ng’bhrợ bha ar bha tơ, xay moon đợ t’ngay c’xêê ng’vặ crâng choh sâm Ngọc Linh lâng zơ nươu; đợ zên vặ lâng đợ đanh ng’vặ ting cơnh xa nay xay moon âng Luật K’tiếc k’bunh c’moo 2024. Lâh n’năc, Bộ Nông nghiệp lâng Pa dưr bhươl cr’noon lâng pazêng bộ, ngành crêê tước đơơh vêy bha ar bha tơ pa choom ghít ooy bh’rợ đoọng, k’đhơợng lêy mã số zr’lụ choh tơơm Sâm Ngọc Linh coh k’tiếc lâm nghiệp, coh m’dúp crâng g’mrâng.

Coh Hàn Quốc, Chính phủ ta luôn đh’rưah lâng đhanuôr choh sâm lâng doanh nghiệp bhrợ têng, vêy xa nay pháp lý ghít liêm đoọng xay moon zr’lụ choh sâm liêm choom lâng pazêng râu chứng nhận xay moon zr’lụ choh. Pazêng xa nay xay moon ooy pháp luật âng apêê đoo zooi ch’mêệt lêy ghít ooy râu liêm choom tơợ sâm, bhrợ t’vaih râu mâng loom tơợ manuyh đươi dua.

Ha dzợ coh Việt Nam, bh’rợ zư lêy đợ gen bha lâng âng sâm Ngọc Linh năc căh ơy ta bhrợ ghít liêm. Bh’rợ bơơn lêy, toom pazêng c’bhuh, cha năc manuyh pa câl đợ pr’đươi sâm Ngọc Linh g’lớc căh ơy lâh rơợng griing, zâl cha groong căh lâh.

Đoọng pa dưr râu chr’năp Sâm Việt Nam, lêy pay đợ pr’đươi sâm “made in Vietnam” năc căh choom căh vêy bh’rợ xay bhrợ đh’rưah âng pazêng tập đoàn kinh tế bha lâng âng k’tiếc k’ruung. Coh Hàn Quốc, pazêng doanh nghiệp bhrợ têng, chế biến sâm k’rong bhrợ đh’rưah nhâm mâng pa bhlâng lâng manuyh choh, câl pazêng tơơm sâm. Manuyh choh năc doọ râu chêêc k’rang ooy zr’lụ pa câl âng tơơm sâm, tu cơnh đêêc apêê đoo têêm loom bhrợ t’bhưah đhăm choh, pa dưr râu liêm choom âng tơơm sâm. Acu k’noọ, lâh pazêng bh’rợ xay p’căh bh’rợ k’rong bhrợ tơợ tỉnh Quảng Nam lâng pazêng vel đong năc Chính phủ đơơh vêy cơ chế, chính sách la lay k’đơơng, t’pâh doanh nghiệp k’rong bhrợ pazêng râu pr’đươi Sâm Việt Nam tơợ c’nặt bh’rợ pa dưr m’ma, choh, n’jộ, chế biến, pa câl pr’đươi đh’rưah lâng pa dưr du lịch đhị pazêng zr’lụ choh sâm.

Chính phủ năc bhrợ têng pazêng c’lâng p’rang, đong xang coh zr’lụ Sâm Ngọc Linh; bhrợ têng, bhr’lậ pa liêm c’lâng bhlâng 40B (c’nặt tơợ chr’hoong Bắc Trà My tước ooy zr’lụ đăn ooy tỉnh Kon Tum, n’juôih dal 45km); bhrợ c’lâng lướt chr’năp coh zr’lụ Sâm Ngọc Linh… Lâh n’năc, Ngân hàng Nhà nước choom vêy đợ chính sách t’đui đoọng, zooi pazêng doanh nghiệp pa dưr bh’rợ sâm.

Coh văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Nam nhiệm kỳ 2025 - 2030 ha y, tỉnh t’bhlâng xay moon t’bhlâng pa dưr râu chr’năp âng Sâm Ngọc Linh dưr vaih năc Sâm Việt Nam, ting t’ngay bhrợ t’vaih đợ pr’đươi vêy chr’năp ooy kinh tế bấc lâh mơ, crêê cơnh cr’noọ đươi dua âng thị trường bha lang k’tiếc.

Tước cr’chăl n’nâu, sâm Ngọc Linh năc ơy vaih pr’đươi âng k’tiếc k’ruung. Tỉnh Quảng Nam công xay moon coh văn kiện Đại hội Đảng prang k’tiếc k’ruung g’luh XIV ha y, xa nay pa dưr sâm Việt Nam năc vêy ta xay moon ghít lâng đợ bh’rợ ghít liêm pa bhlâng, pa dưr dâm dưr vaih năc pr’đươi vêy chr’năp coh bha lang k’tiếc, t’bhlâng pa dưr Việt Nam dưr vaih k’tiếc k’ruung bhrợ têng sâm bấc pa bhlâng, vêy chr’năp coh bha lang k’tiếc.

PV: Nhăn chăp hơnh t’cooh Lương Nguyễn Minh Triết, Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Nam ơy tước ta ơơi pa chô xa nay ta mooh âng phóng viên Đài P’rá Việt Nam!

BÍ THƯ QUẢNG NAM: CẦN CHÍNH SÁCH ĐẶC THÙ XÂY DỰNG THƯƠNG HIỆU SÂM VIỆT NAM

Ngày 18/11/2024, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Nam ban hành Nghị quyết số 40 về tăng cường công tác quản lý, bảo tồn và phát triển sâm Ngọc Linh trên địa bàn tỉnh đến năm 2030, định hướng đến năm 2035. Nghị quyết này càng cho thấy quyết tâm của địa phương trong việc nâng tầm Sâm Ngọc Linh thành thương hiệu Sâm Việt Nam, từng bước hình thành ngành hàng có giá trị kinh tế cao, đáp ứng nhu cầu thị trường thế giới.

Tiếp tục làm rõ câu chuyện sâm Ngọc Linh vươn ra thị trường thế giới, phóng viên VOV miền Trung có cuộc phỏng vấn ông Lương Nguyễn Minh Triết, Ủy viên Dự khuyết Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Nam.

PV: Thưa ông Lương Nguyễn Minh Triết, Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Nam. Nghị quyết số 40 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Quảng Nam về tăng cường công tác quản lý, bảo tồn và phát triển sâm Ngọc Linh vừa ban hành có những điểm mới nào về chính sách phát triển cây sâm Ngọc Linh trên địa bàn?

Gần 10 năm qua, nhiều Nghị quyết của Tỉnh uỷ Quảng Nam đã xác định sâm Ngọc Linh là cây trồng mũi nhọn, dẫn dắt nhiều ngành kinh tế khác, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi của tỉnh.

Ngày 17/08/2016, Tỉnh uỷ Quảng Nam ban hành Nghị quyết số 05 về phát triển kinh tế - xã hội miền núi gắn với định hướng thực hiện một số dự án lớn tại vùng Tây tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2016 - 2020, định hướng đến năm 2025. Trên tinh thần Nghị quyết này, HĐND tỉnh Quảng Nam đã ban hành các Nghị quyết chuyên đề như: Nghị quyết về cơ chế khuyến khích, bảo tồn, phát triển sâm Ngọc Linh trên địa bàn Quảng Nam giai đoạn 2018 - 2025; Nghị quyết về quy định cho thuê môi trường rừng để trồng cây dược liệu, lâm sản ngoài gỗ và kinh doanh du lịch sinh thái trên địa bàn tỉnh; Nghị quyết quy định cơ chế khuyến khích bảo tồn, phát triển Sâm Ngọc Linh và cây dược liệu khác. Các Nghị quyết này đã đi vào cuộc sống, tạo thuận lợi cho tỉnh Quảng Nam phát triển cây sâm Ngọc Linh.

Tháng 6/2017, sâm Ngọc Linh chính thức được Chính phủ công nhận là sản phẩm quốc gia. Tháng 6/2023, Thủ tướng Chính phủ có quyết định phê duyệt Chương trình phát triển sâm Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045. Tỉnh Quảng Nam và các địa phương có điều kiện tự nhiên phát triển sâm đang kỳ vọng đây sẽ là nền tảng quan trọng để nâng tầm thương hiệu Sâm Việt Nam trở thành ngành hàng có giá trị kinh tế cao, khẳng định chỗ đứng trên thị trường quốc tế.

Như vậy có thể thấy, cùng với các cơ chế, chính sách của Trung ương thì trong một thời gian dài, tỉnh Quảng Nam đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, xây dựng lộ trình để “đánh thức” và nâng tầm giá trị sâm Ngọc Linh. Mới đây, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Nam ban hành Nghị quyết về tăng cường công tác quản lý, bảo tồn và phát triển Sâm Ngọc Linh trên địa bàn tỉnh đến năm 2030, định hướng đến năm 2035 có ý nghĩa rất quan trọng. Nghị quyết này một lần nữa khẳng quyết tâm chính trị của Đảng bộ tỉnh trong việc cụ thể hoá Chương trình phát triển sâm Việt Nam và Quy hoạch phát triển tỉnh Quảng Nam thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050. 

PV: Nghị quyết về tăng cường công tác quản lý, bảo tồn và phát triển sâm Ngọc Linh trên địa bàn tỉnh vừa ban hành đặt ra nhiều mục tiêu từ nay đến năm 2030, ông có thể nói rõ hơn những mục tiêu quan trọng trong thời gian tới?

Mục tiêu tổng quát của Nghị quyết này là: Bảo tồn, xây dựng và phát triển Sâm Ngọc Linh trở thành ngành hàng hóa có giá trị kinh tế cao; là sản phẩm chủ lực của tỉnh, mang thương hiệu sản phẩm quốc gia; bước đầu hình thành công nghiệp dược liệu với sâm Ngọc Linh là cây chủ lực.

Nghị quyết đặt ra mục tiêu cụ thể đến năm 2030 phát triển vùng sản xuất và cung ứng nguyên liệu sâm Ngọc Linh trên địa bàn tỉnh với tổng diện tích 8.400 héc ta. Mỗi năm, khai thác khoảng 300 héc ta đến 350 héc ta với tổng sản lượng đạt khoảng 100 tấn sâm củ từ 5 năm tuổi trở lên/năm. Đồng thời xây dựng các khu bảo tồn nguồn giống gốc sâm Ngọc Linh và vườn sưu tập nguồn gen cây sâm Ngọc Linh tại các vùng sinh thái điển hình này; mỗi năm sản xuất 5 triệu đến 10 triệu cây giống sâm Ngọc Linh 1 năm tuổi.

Cây sâm Ngọc Linh sẽ được tỉnh sẽ tổ chức sản xuất hướng theo tiêu chuẩn của GACP-WHO; xây dựng, phát triển sản xuất sâm Ngọc Linh đảm bảo các điều kiện tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật...; Đăng ký xác lập quyền sở hữu nhãn hiệu tập thể từ sâm Ngọc Linh tại các nước dự kiến xuất khẩu và từng bước đưa sản phẩm sâm Ngọc Linh trở thành ngành hàng mang thương hiệu quốc tế.

PV: Tỉnh Quảng Nam sẽ có những giải pháp đột phá nào để cây sâm Ngọc Linh khẳng định thương hiệu trên thị trường thế giới?

Chúng tôi xây dựng nhiều nhóm giải pháp, trong đó tập trung rà soát, triển khai thực hiện tốt quy hoạch, đề án, dự án và hoàn thiện cơ chế, chính sách về quản lý, bảo tồn và phát triển Sâm Ngọc Linh trên địa bàn. Đồng thời điều chỉnh, bổ sung, ban hành đồng bộ hệ thống cơ chế, chính sách để đa dạng hóa nguồn vốn, hình thức huy động vốn, hình thức đầu tư nhằm ưu tiên hỗ trợ phát triển giống Sâm Ngọc Linh có chất lượng cao. Tỉnh cũng phối hợp chặt chẽ với các bộ  ngành triển khai thực hiện hiệu quả Quyết định số 611, ngày 01/06/2023 của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình phát triển Sâm Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045.

Hiện nay, vùng trồng, diện tích trồng sâm Ngọc Linh tại tỉnh Quảng Nam còn quá ít, chủ yếu trồng dưới tán rừng, sản lượng hạn chế. Trên thị trường vẫn còn tình trạng các sản phẩm giả sâm Ngọc Linh được rao bán.

Từ kinh nghiệm của các quốc gia như Hàn Quốc, Trung Quốc, họ đều theo xu thế di thực, đưa cây sâm xuống núi, hạ độ cao vùng trồng để mở rộng diện tích vùng nguyên liệu nhưng vẫn có giải pháp kiểm soát năng suất, sản lượng và chất lượng của sản phẩm. Tỉnh Quảng Nam sẽ tập trung phát triển vùng nguyên liệu và chế biến Sâm Ngọc Linh tập trung; Đẩy mạnh nghiên cứu di thực trồng Sâm Ngọc Linh để mở rộng vùng nguyên liệu; Quản lý mã số vùng trồng/mã số cơ sở trồng được cấp theo quy định; Kiểm tra, đánh giá cấp chỉ dẫn địa lý “Ngọc Linh” cho các tổ chức, cá nhân trồng sâm, tạo ra sản phẩm đảm bảo chất lượng, có nguồn gốc rõ ràng; Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát công tác quản lý chất lượng Sâm Ngọc Linh.

Tỉnh sẽ xây dựng phát triển thương hiệu, thị trường, xúc tiến thương mại và đầu tư hạ tầng vùng sâm; Khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà máy, cơ sở chế biến theo hướng hiện đại; phát triển, đa dạng hóa sản phẩm theo chuỗi giá trị, chế biến sâu gắn với thị trường tiêu thụ. Thời gian qua, lãnh đạo tỉnh Quảng Nam có nhiều cuộc xúc tiến đầu tư, chúng tôi mời gọi các tập đoàn kinh tế hàng đầu đất nước hợp tác với các doanh nghiệp sâm tại tỉnh Quảng Nam, đầu tư xây dựng các khu công nghiệp, nhà máy chế biến sâu các sản phẩm từ sâm Ngọc Linh quy mô lớn.

Tôi cho rằng đây là những giải pháp rất quan trọng vì muốn đầu tư bài bản, quy mô lớn, phát triển sâm Ngọc Linh thành ngành hàng hóa có giá trị kinh tế cao thì phải có sự tham gia đầu tư của những tập đoàn kinh tế hàng đầu đất nước. Hiện, chưa có nhiều doanh nghiệp lớn đầu tư vào lĩnh vực này. Các cơ sở sản xuất, chế biến sâm chủ yếu ở quy mô nhỏ, manh mún, thiếu liên kết. Cho nên phát triển sâm Ngọc Linh thời gian vừa qua chủ yếu chỉ dừng lại ở giá trị một sản phẩm nông nghiệp, được bán dưới dạng thô là bán củ và lá. Làm sao để khai thác giá trị thực sự của cây sâm ở chuỗi giá trị sau khi hình thành ngành công nghiệp sâm mới là điều quan trọng. Lúc đó giá trị sâm Ngọc Linh sẽ tăng lên nhiều lần thông qua các sản phẩm dược, thực phẩm, mỹ phẩm… Mọi người dân Việt Nam đều có thể sử dụng các sản phẩm này với giá thành phù hợp. Ở Hàn Quốc, trước đây sâm là sản phẩm chỉ dành cho người giàu có, nhiều tiền thì đến nay, sâm trở thành sản phẩm dinh dưỡng cho mọi người dân.

Chúng tôi kỳ vọng trong thời gian tới, những tập đoàn, doanh nghiệp lớn của Việt Nam sẽ hợp tác, đầu tư tại tỉnh Quảng Nam để xây dựng sản phẩm sâm "made in Vietnam". Chúng tôi sẽ xây dựng, đăng ký nhãn hiệu chứng nhận cho các sản phẩm Sâm Ngọc Linh, đáp ứng các quy định của pháp luật về xuất khẩu; tổ chức xúc tiến thương mại, giới thiệu, quảng bá các sản phẩm từ Sâm Ngọc Linh trên thị trường trong và ngoài nước, từng bước hướng đến xuất khẩu. Tỉnh tập trung đầu tư xây dựng Làng du lịch cộng đồng; phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch; tổ chức các Hội chợ, Lễ hội Sâm Ngọc Linh quy mô quốc tế...

Tỉnh sẽ huy động nguồn lực đầu tư, nâng cấp hệ thống giao thông, điện và thông tin liên lạc tại vùng trồng sâm Ngọc Linh tập trung và các cơ sở chế biến, tiêu thụ sản phẩm. Quảng Nam sẽ tăng cường hợp tác với các nước trồng và chế biến các sản phẩm từ sâm như: Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Trung Quốc... để nghiên cứu, trao đổi về kỹ thuật sản xuất cũng như công nghệ bảo quản, chế biến sâm Ngọc Linh trở thành sản phẩm hàng hóa. Đồng thời, hợp tác phát triển, quảng bá xây dựng thương hiệu quốc gia “Sâm Việt Nam”.

Ngoài ra, tỉnh sẽ phối hợp đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ về quản lý, bảo tồn và phát triển Sâm Ngọc Linh; Huy động mọi nguồn lực để triển khai hiệu quả Đề án phát triển và hình thành Trung tâm công nghiệp dược liệu tại Quảng Nam với Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực (khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt); Từng bước hình thành công nghiệp dược liệu, công nghiệp Sâm tại Quảng Nam nói riêng và toàn quốc nói chung.

PV: Sâm Ngọc Linh là 1 trong 5 loại sâm tốt nhất thế giới có hàm lượng dưỡng chất cao hơn các loại sâm nổi tiếng như sâm Hàn Quốc, sâm Nga, sâm Canada và sâm Mỹ. Tại Hàn Quốc, Chính phủ đã hỗ trợ cho các doanh nghiệp sản xuất sâm về công nghệ, thuế… để họ đủ sức cạnh tranh khi ra thị trường quốc tế. Vậy theo ông, Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương cần có những cơ chế, chính sách đặc thù nào để Sâm Ngọc Linh nói riêng, Sâm Việt Nam nói chung trở thành sự lựa chọn hàng đầu của người tiêu dùng trong nước và quốc tế?

Tỉnh Quảng Nam mong muốn, Chính phủ và các bộ ngành tập trung tháo gỡ nhiều điểm nghẽn, vướng mắc về cơ chế phát triển sâm Ngọc Linh. Theo đó, cần sớm ban hành quy định về trình tự thủ tục hồ sơ, quy định về thời gian thuê dịch vụ môi trường rừng trồng sâm Ngọc Linh và dược liệu; mức giá thuê và hạn mức thuê theo quy định của Luật Đất đai năm 2024. Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các bộ, ngành liên quan sớm có văn bản hướng dẫn cụ thể về việc cấp, quản lý mã số vùng trồng cho cây Sâm Ngọc Linh trên đất lâm nghiệp, dưới tán rừng tự nhiên.

Tại Hàn Quốc, Chính phủ luôn đồng hành cùng người trồng sâm và doanh nghiệp sản xuất, có hành lang pháp lý chặt chẽ để khẳng định vùng trồng sâm đạt chất lượng bằng các chứng nhận chỉ dẫn địa lý. Các quy định về pháp luật của họ giúp kiểm soát chất lượng sản phẩm từ sâm, tạo niềm tin gần như tuyệt đối từ phía người tiêu dùng.

Còn tại Việt Nam, việc bảo tồn nguồn gen gốc sâm Ngọc Linh chưa được quan tâm đúng mức. Việc phát hiện, xử lý các tổ chức, cá nhân bán các sản phẩm giả sâm Ngọc Linh chưa đủ sức răn đe, ngăn chặn.

Để xây dựng thương hiệu Sâm Việt Nam, cho ra đời những sản phẩm sâm “made in Vietnam” thì không thể thiếu sự chung tay, hợp tác của các tập đoàn kinh tế hàng đầu đất nước. Tại Hàn Quốc, các doanh nghiệp sản xuất, chế biến sâm liên kết chặt chẽ với người trồng sâm, bao tiêu toàn bộ nguyên liệu thô. Người trồng sâm gần như không cần lo lắng về đầu ra của cây sâm nên họ yên tâm mở rộng diện tích vùng trồng, nâng cao chất lượng cây sâm. Tôi nghĩ rằng, ngoài các cuộc xúc tiến đầu tư từ phía tỉnh Quảng Nam và các địa phương thì Chính phủ cần có cơ chế, chính sách đặc thù trong thu hút doanh nghiệp đầu tư phát triển các sản phẩm Sâm Việt Nam từ công đoạn sản xuất giống, gây trồng, thu hái, chế biến, tiêu thụ sản phẩm gắn với phát triển du lịch tại các vùng trồng sâm.

Chính phủ cần quan tâm đầu tư xây dựng hạ tầng thủ phủ vùng Sâm Ngọc Linh; quan tâm đầu tư nâng cấp Quốc lộ 40B (đoạn từ huyện Bắc Trà My đến khu vực giáp tỉnh Kon Tum, dài 45 km); đầu tư xây dựng tuyến đường chiến lược vùng Sâm Ngọc Linh… Ngoài ra, Ngân hàng Nhà nước nên có các chính sách ưu đãi, hỗ trợ các doanh nghiệp phát triển ngành sâm.

Trong văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Nam nhiệm kỳ 2025-2030 tới đây, tỉnh tiếp tục xác định mục tiêu nâng tầm Sâm Ngọc Linh thành thương hiệu Sâm Việt Nam, từng bước hình thành ngành hàng có giá trị kinh tế cao, đáp ứng nhu cầu thị trường thế giới.

Đến thời điểm này, sâm Ngọc Linh chính thức là sản phẩm quốc gia. Tỉnh Quảng Nam cũng kiến nghị trong văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV sắp tới đây, câu chuyện phát triển Sâm Việt Nam được khẳng định bằng những giải pháp cụ thể mang tính đột phá, phát triển sâm trở thành ngành hàng mang thương hiệu quốc tế, phấn đấu đưa Việt Nam trở thành nước sản xuất sâm lớn, có uy tín trên thế giới.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông Lương Nguyễn Minh Triết, Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Nam đã dành thời gian trả lời phỏng vấn phóng viên Đài TNVN!