Đhr’nong đong cấp 4 âng p’căn Nguyễn Thị Nguyên coh cr’noon Hoà Thọ, chr’val Hoà Phú, chr’hoong Hoà Vang năc ắt coh aral ta luy âm c’lâng vành đau n’đăh Tây. Đoo bêl vêy boo năc pr’loọng đong đoo k’rang pa bhlâng. P’căn Nguyên prá xay, đoo bêl boo đhí, grâm g’mlá năc k’tiếc đhâl tơợ da ding dưr hooi ting đác boo chô ga bọ. Bêl vaih p’răng, vêy xe lướt năc dưr pui pai căh dzợ cơnh. P’căn Nguyên t’ơơh moon, đhanuôr coh đâu zập bêl công rơơm kiêng c’lâng n’nâu đơơh vêy ta bhrợ liêm xang đoọng doọ dzợ vaih đhr’năng bêl boo vaih a’bhị, p’răng năc pui pai. Hân đhơ cơnh đêêc, tơợ bêl ta bhrợ xang, đhr’năng hr’lang da ding dưr vaih k’rơ lâh mơ, tu k’tiếc đhâl coh da ding năc hooi ting đác boo: “Hân noo p’răng năc piuh páih, đoo bêl boo đhí grâm g’mlá năc a’bhị hooi, apêê đoo lướt chô năc tân đhá, vêy xe lướt năc pui pai. Vaih p’răng năc pui pai căh dzợ cơnh, đhanuôr coh đâu căh mặ ắt lâng đhr’năng n’nâu. Đhơ t’ơơh moon, đoo bêl họp đhanuôr năc đhanuôr prá xay, đhơ họp ta luôn. Đhanuôr đhơ moon coh pazêng chu ng’họp đhị hội trường cr’noon năc công căh ng’bơơn lêy apêê bhrợ râu rị”.

Mr’cơnh lâng đhr’năng lâng p’căn Nguyên, t’cooh Huỳnh Thanh k’rang: “C’nặt đác n’nâu, k’tiếc hooi chô đhị k’riing đong. Da ding coh năc coh hoọng đong, k’pân k’tiếc đhâl tơợ da ding dưr hr’câh, đhâl k’tiếc đhơ hooi. Da ding n’nâu vêy đhr’năng dưr hr’câh. Rơơm kiêng đơơh bhr’lậ pa liêm đoọng đhanuôr têêm loom”.

Đh’rưah lâng k’rang ooy k’tiếc đhâl hr’lang g’lấp đong, đhanuôr cr’noon Hoà Thọ, chr’val Hoà Phú dzợ k’rang bil k’tiếc pa bhrợ. Pr’loọng đong t’cooh Nguyễn Nha lâng p’căn Trần Thị Nhiên crêê k’tiếc đhâl tơợ da ding dưr hr’lang g’lâp 4 sào k’tiếc pa bhrợ. P’căn Nhiên prá xay, tơợ bêl đơn vị bhrợ c’lâng pếch da ding, đoo bêl boo năc đhâl k’tiếc hr’lang ooy đong xang, bhươn chr’noh. Nâu cơy, da ding n’nâu n’leh bấc đhị cr’đooh, tu cơnh đêêc đhanuôr k’pân bêl vaih boo ngân năc crêê da ding ha rập. P’căn Trần Thị Nhiên k’rang: “Boo ngân năc k’tiếc đhâl dưr hooi chô ooy c’lâng n’nâu, căh choom lướt chô. K’tiếc da ding đăn đong cu năc coh têh, k’tiếc đhâl ơy g’lấp 4 sào. Họp tr’lum lâng cử tri, acu ơy prá xay năc apêê cán bộ moon vơr vai apêê đoo bhrợ. Ha dợ, hân noo boo tước, k’tiếc đhâl tơợ da ding năc g’lấp lứch k’tiếc bhươn, h’cơnh ooy acu choom mamông. Da ding n’nâu bấc pa bhlâng đhâl k’tiếc đoo bêl vaih boo năc hr’lang, vêy cơnh cậ năc ga lấp lứch azi đhanuôr coh đâu. Da ding xoọc đâu zêng ma cr’đooh, apêê cấp m’piing xay bhrợ h’cơnh ooy, ha dợ coh m’pâng ha dum da ding n’nâu dưr hr’câh ga lấp đhanuôr chêệt bil năc căh n’năl đoo bêl”.

T’cooh Phạm Viết Hoà, Trưởng cr’noon Hoà Thọ, chr’val Hoà Phú, chr’hoong Hoà Vang, thành phố Đà Nẵng prá xay, prang cr’noon vêy 160 pr’loọng đong đhanuôr, đhr’năng hr’lang hr’câh vêy cơnh bhrợ râu căh liêm crêê ooy k’dâng 30 pr’loọng đong. Xoọc đâu, ngành Giao thông ơy bhrợ rọ đhâl coh aral taluy năc công căh râu nhâm mâng t’piing lâng đợ ga măc âng da ding n’nâu. P’căh mặt đoọng ha đhanuôr, t’cooh Hoà rơơm kiêng chính quyền bhr’lậ pa liêm đhr’năng da ding n’nâu vêy cơnh choom ha rập: “Rơơm kiêng zập cấp chính quyền xay bhrợ đơơh lâh mơ, tu da ding n’nâu zêng ma cr’đooh. Vêy cơnh năc choom ra li pa clung da ding n’nâu căh? Căh cậ năc ra li pa ếp m’bứi đợ dal âng da ding. Ting cơnh acu da ding n’nâu u dal bhlâng, ha dang choom ra li pa ếp, doọ dzợ bấc k’tiếc đhâl năc liêm choom bhlâng”.

T’ngay 3/7 bêl đêêc ahay, UBND chr’hoong Hoà Vang ơy vêy Văn bản số 2024 pa gơi ooy UBND thành phố Đà Nẵng prá xay ghít, c’moo 2022, g’luh boo ngân coh t’ngay 14/10 ơy bhrợ hr’lang bấc pa bhlâng k’tiếc da ding coh c’lâng vành đai n’đăh Tây, c’nặt Km5+200 tước Km6+740 bhrợ râu căh liêm crêê ha bấc pr’loọng đong đhanuôr xoọc ắt mamông coh aral ta luy c’lâng, ga lấp k’tiếc pa bhrợ. Thường trực Huyện uỷ Hoà Vang ơy xay truih ooy Thường trực Thành uỷ Đà Nẵng p’too moon năc đoọng bhrợ dự án pếch pa ếp da ding n’nâu đoọng k’tiếc đhâl doọ dzợ choom hr’câh. Ting n’năc đợ k’tiếc đơ xưa năc n’toh ooy dự án xoọc ta bhrợ đhị chr’hoong.

T’ngay 3/11/2023, Sở Tài Nguyên lâng Môi trường thành phố Đà Nẵng ơy k’đhơợng xay k’rong đh’rưah lâng pazêng sở, ngành crêê tước ooy bh’rợ pếch pa ếp da ding đoọng zâl đhr’năng hr’lang hr’câh k’tiếc đhị dự án c’lâng vành đai n’đăh Tây. Bêl bhrợ bhiệc, pazêng đơn vị mr’cơnh cr’noọ xa nay prá xay ooy UBND thành phố Đà Nẵng đoọng bhrợ bh’rợ pếch pa ếp da ding n’nâu đoọng zâl cha groong đhr’năng hr’lang hr’câh, đợ k’tiếc đhâl vêy ta pếch năc n’toh ooy pazêng dự án xoọc ta bhrợ ting 2 bh’rợ. Coh đêêc, bh’rợ 1 năc chêêc lêy, pay đươi khoáng sản; bh’rợ cơnh 2 năc zâl cha groong hr’lang hr’câh k’tiếc. Xang n’năc, UBND chr’hoong Hoà Vang vêy bha ar pa gơi ooy Sở Tài Nguyên lkâng Môi trường xay moon ooy bh’rợ bhrợ pazêng râu bha ar bha tơ lâng đợ t’ngay pếch pa ếp da ding coh cr’noon Hoà Thọ, chr’val Hoà Phú lâng xay moon năc bhrợ ting cơnh bh’rợ cơnh 1.

Hân đhơ cơnh đêêc, tước nâu cơy, pazêng sở ngành, UBND thành phố Đà Nẵng căh ơy mr’cơnh cr’noọ xa nay ooy bh’rợ bhr’lậ, ha dợ hân noo boo công k’nặ tước. Tr’nơớp, UBND chr’hoong Hoà Vang bhrợ bh’rợ zâl cha groong l’lăm đhr’năng hr’lang hr’câh da ding coh hân noo đhí boo, nhâm mâng pr’ắt tr’mông lâng cr’van âng đhanuôr. T’cooh Phan Duy Anh, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Hoà Vang, thành phố Đà Nẵng prá xay: “Ooy đanh đươnh chr’hoong công ơy ta đang moon lâng cơ quan chức năng âng thành phố pa chăp ch’mêệt lêy quy hoạch zr’lụ n’nâu ting c’lâng pếch pa clung da ding n’nâu đoọng bhrợ pazêng dự án n’lơơng ting cơnh quy hoạch âng thành phố, t’bil lơi đhr’năng hr’lang hr’câh k’tiếc coh zr’lụ n’nâu”.

Ting cơnh t’cooh xa nay chr’hoong Hoà Vang, vêy muy doanh nghiệp năc k’coon ta đhi âng vel đong nhăn ting bhrợ bh’rợ zâl cha groong hr’lang hr’câh da ding đhị zr’lụ n’nâu. Tu cơnh đêêc, t’ngay 9/4/2024, Sở Tài nguyên lâng Môi trường thành phố Đà Nẵng đh’rưah lâng UBND chr’hoong Hoà Vàng lâng apêê p’căh mặt pazêng sở, ngành crêê tước bhrợ pr’họp lâng ch’mêệt lêy râu la lua, prá xay ooy c’lâng bh’rợ n’nâu. Doanh nghiệp n’nâu công ơy bhrợ “bh’rợ zâl cha groong hr’lang hr’câh đhị zr’lụ n’nâu truih c’lâng Vành đai n’đăh Tây c’nặt đhị cr’noon Hoà Thọ, chr’val Hoà Phú, chr’hoong Hoà Vang, thành phố Đà Nẵng”.

T’ngay 17/4/2024, Sở Tài nguyên lâng Môi trường, thành phố Đà Nẵng vêy Công văn số 1891 pa gơi ooy pazêng đơn vị ooy bh’rợ nhăn boóp p’rá ooy bh’rợ n’nâu. T’cooh Nguyễn Hồng An, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên lâng Môi trường thành phố Đà Nẵng prá xay: “Râu đâu năc êêh râu Sở Tài nguyên lâng Môi trường choom prá xay xang ooy xa nay bh’rợ n’năc. Tu xa nay k’rong bhrợ năc bấc sở ting pâh. Bêl đêếc ahay, Sở Tài nguyên lâng Môi trường ơy bhrợ bh’rợ nhăn boóp p’rá. Xoọc đâu năc xoọc prá xay cớ ooy UBND thành phố đoọng nhăn c’lâng bh’rợ”.

Bêl Sở Tài nguyên lâng Môi trường xoọc nhăn boóp p’rá âng pazêng sở, ngành lâng UBND thành phố Đà Nẵng năc coh t’ngay 26/4/2024, UBND chr’hoong Hoà Vang năc vêy cớ bha ar bha tơ pa gơi ooy UBND thành phố Đà Nẵng ta đang moon Sở Tài Nguyên lâng Môi trường đơơh prá xay ooy UBND thành phố Đà Nẵng đơơh lêy pay bh’rợ liêm choom bhlâng nhâm mâng crêê cơnh xa nay lâng đơơh bhrợ bh’rợ xã hội ting bhrợ bh’rợ t’bil lơi hr’lang hr’câh k’tiếc. Bha ar prá xay ghít “Hân noo boo, tuh k’nặ tước, năc tước nâu cơy pazêng bh’rợ zâl cha groong hr’câh k’tiếc đhâl căh ơy ta bhrợ, đhr’năng dưr vaih hr’lang hr’câh năc k’rơ pa bhlâng”.

Dzợ ng’hay, ha dum t’ngay 17/10/2023, xang g’luh boo ngân, t’cooh Nguyễn Văn Quảng, Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng ơy tước ooy cr’noon Hoà Thọ, chr’val Hoà Phú, chr’hoong Hoà Vang ch’mêệt lêy đhr’năng boo tuh. Lêy đhr’năng k’tiếc đhâl dưr hooi ooy zr’lụ đhanuôr ắt mamông, Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng nhăn ting tr’pác pazêng râu zr’năh xr’dô âng đhanuôr coh pr’ắt tr’mông. Ting n’năc p’too moon zập ngành chức năng đơơh bhr’lậ pa liêm râu bil hư âng đhí boo, tuh bhlong, hr’lang hr’câh k’tiếc da ding bhrợ t’vaih, nhâm mâng pr’ắt tr’mông liêm crêê đoọng ha đhanuôr. Năc lâh muy c’moo ơy, p’rá p’too moon âng Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng ooy bh’rợ zooi đhanuôr nhâm mâng pr’ắt tr’mông năc đhơ ắt coh bha ar bha tơ lâng lướt chil vil tơợ chr’hoong tước ooy pazêng sở ngành âng thành phố. Ngai vêy trách nhiệm lâng đhanuôr vel đong ooy đhr’năng n’nâu?.

ĐÀ NẴNG CẦN XỬ LÝ TRIỆT ĐỂ SẠT LỞ NÚI Ở THÔN HÒA THỌ, XÃ HÒA PHÚ, HUYỆN HÒA VANG

Những ngày qua, khu vực phía Tây huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng thường xảy ra mưa giông. Mỗi khi mưa giông, đất đá từ một quả đồi trên đường vành đai phía Tây, đoạn Km5+200 đến Km6+740 lại sạt trượt, ảnh hưởng cuộc sống hàng chục hộ dân ở thôn Hòa Thọ, xã Hòa Phú. Sạt lở còn làm bồi đất canh tác, nguy cơ ảnh hưởng đến nhà dân. Người dân mong muốn thành phố sớm xử lý triệt để tình trạng sạt lở núi trước mùa mưa bão năm nay.

Ngôi nhà cấp 4 của bà Nguyễn Thị Nguyên ở thôn Hòa Thọ, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang nằm sát chân ta luy âm đường vành đai phía Tây. Cứ mỗi lần mưa là cả nhà đứng ngồi không yên. Bà Nguyên cho biết, mỗi khi mưa giông đất đá trên quả đồi chảy xuống đường thành đống. Khi nắng lên, có xe chạy qua là cuốn bụi mù mịt. Bà Nguyên than thở, người dân ở đây ngày đêm mong tuyến đường sớm hoàn thành để bớt cảnh mưa bùn, nắng bụi. Thế nhưng từ khi hoàn thành đến nay, tình trạng sạt lở còn nguy hiểm hơn bởi đất đá trên núi nhão nhoẹt nên cứ mưa là sạt trượt: “Mùa nắng thì nóng, mỗi lần mưa giông là đổ bùn xuống, người ta đi té, có xe đi qua là bụi. Nắng lên là bụi ghê lắm, dân ở đây chịu không nổi. Cứ kêu trời miết, mỗi lần họp dân là dân có ý kiến, mà cứ họp miết. Dân cứ kêu lên tại các cuộc họp ở hội trường thôn mà chẳng thấy làm chi hết trơn cứ để miết”.

Chung cảnh ngộ với bà Nguyên, ông Huỳnh Thanh lo lắng: “Đoạn này nước, đất phủ hết đường trước nhà luôn. Quả đồi phía ngay sau nhà luôn, sợ đất đá từ trên đồi đổ xuống, nó lăn bình thường mà. Cả quả đồi đều có nguy cơ đổ sập. Mong muốn xử lý sớm cho dân yên ổn”.

 Bên cạnh nỗi lo bị đất đá trên quả đồi trôi xuống lấp nhà, người dân thôn Hòa Thọ, xã Hòa Phú còn lo sợ mất đất sản xuất. Gia đình ông Nguyễn Nha và bà Trần Thị Nhiên bị đất đá trên đồi sạt xuống vùi lấp 4 sào đất. Bà Nhiên cho biết, từ khi đơn vị thi công khoét núi làm đường, cứ mưa là đất đá đổ xuống nhà cửa đất đai canh tác. Nay, quả núi đã xuất hiện nhiều vết nứt nên bà con vô cùng lo lắng bị vùi lấp khi mưa lũ về. Bà Trần Thị Nhiên lo lắng: “Mưa mạnh là đất đá trên núi ập xuống hết đường ni, không đi được. Còn đám đất của nhà tui trên kia, đất đá lấp hết 4 sào. Họp tiếp xúc cử tri, tôi có ý kiến thì mấy cán bộ bảo là từ từ họ sẽ làm. Trong khi đó, mùa mưa tới, đấ đá lấp hết đất, lấy gì tôi sống. Quả đồi ni nhiều đất đá lắm cứ mưa là đổ xuống, có khi nó lấp hết dân chúng tôi. Quả núi giờ lại đang nứt, cấp trên phải làm sao chứ nửa đêm gà gáy nó lấp dân chết cũng không biết được”.

Ông Phạm Viết Hòa, Trưởng thôn Hòa Thọ, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng cho hay, cả thôn có 160 hộ dân, tình trạng sạt lở đe dọa khoảng 30 hộ. Hiện ngành Giao thông đã làm vài rọ đá dưới chân taluy nhưng không ăn thua gì so với quả đồi lớn. Thay mặt bà con, ông Hòa mong muốn chính quyền xử lý triệt để quả đồi có nguy cơ đổ sập này: “Mong các cấp chính quyền làm cho sớm đi, bởi quả đồi giờ đã rạn nứt hết rồi. Có thể mình làm bằng xuống được không? Hay là hạ bớt độ cao xuống. Nhưng theo tôi thì quả đồi này rất cao nên hạ dần dần được thì tốt để giải phóng bớt lượng đất đi”.

Ngày 3/7 vừa qua, UBND huyện Hòa Vang đã có Văn bản số 2024 gửi UBND thành phố Đà Nẵng nêu rõ, năm 2022, đợt mưa lớn ngày 14/10 đã làm sạt lở một khối lượng lớn đất đồi trên đường vành đai phía Tây, đoạn Km5+200 đến Km6+740 ảnh hưởng nhiều hộ dân đang sinh sống dưới chân ta luy đường, bồi lấp đất canh tác. Thường trực Huyện ủy Hòa Vang đề xuất Thường trực Thành ủy Đà Nẵng chỉ đạo cho chủ trương lập dự án bạt đồi núi, hạ thấp cao trình nhằm chống sạt lở. Đồng thời phần đất dư thừa làm vật liệu san lấp mặt bằng dự án đang triển khai trên địa bàn huyện.

Ngày 3/11/2023, Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Đà Nẵng đã chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan về việc bạt đồi núi, hạ cao trình nhằm chống sạt lở tại dự án đường vành đai phía Tây. Tại buổi làm việc, các đơn vị thống nhất đề xuất báo cáo UBND thành phố Đà Nẵng cho phép thực hiện việc bạt đồi núi nhằm chống sạt lở, phần đất dư thừa phục vụ san lấp mặt bằng các dự án đang triển khai theo 2 phương án. Trong đó phương án 1 là thăm dò, khai thác khoáng sản; phương án 2 là phòng chống sạt lở đất đá. Sau đó, UBND huyện Hòa Vang có văn bản gửi Sở Tài nguyên và Môi trường về dự kiến quy trình thực hiện các thủ tục hồ sơ và thời gian thực hiện dự án bạt đồi núi khu vực thôn Hòa Thọ, xã Hòa Phú và đề xuất thực hiện theo phương án 1.

Tuy nhiên, cho đến nay, các sở ngành, UBND thành phố Đà Nẵng vẫn chưa thống nhất được phương án xử lý, trong khi mùa mưa đang cận kề. Trước mắt, UBND huyện Hòa Vang xây dựng phương án đối phó tạm thời với nguy cơ sạt lở núi trong mùa mưa bão, đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản người dân. Ông Phan Duy Anh, Phó Chủ tịch UBND huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng cho biết: “Về lâu dài thì huyện cũng có kiến nghị với cơ quan chức năng của thành phố nghiên cứu quy hoạch khu vực này theo hướng san bạt toàn bộ khu vực đồi này để thực hiện các dự án khác theo quy hoạch của thành phố, khắc phục triệt để sạt lở đất tại khu vực này”.

Theo lãnh đạo huyện Hòa Vang, có một chủ doanh nghiệp là con em địa phương xin chủ trương xã hội hóa trong việc xử lý sạt lở tại khu vực này. Vì vậy, ngày 9/4/2024, Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Đà Nẵng phối hợp với UBND huyện Hòa Vang cùng đại diện các sở, ngành liên quan tiến hành họp và kiểm tra thực tế, cho ý kiến về chủ trương này. Doanh nghiệp này cũng đã lập “phương án xử lý sạt lở tại khu vực dọc tuyến đường Vành đai phía Tây đoạn qua thôn Hòa Thọ, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng”.

Ngày 17/4/2024, Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Đà Nẵng có Công văn số 1891 gửi các đơn vị về việc lấy ý kiến liên quan phương án này. Ông Nguyễn Hồng An, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Đà Nẵng cho biết: “Cái này đâu phải Sở Tài nguyên và Môi trường quyết định được vấn đề đó đâu. Vì chủ trương đầu tư thì nhiều sở tham gia. Hôm trước, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức lấy ý kiến rồi. Hiện đang báo cáo lại UBND thành phố để xin chủ trương.”.

Trong khi Sở Tài nguyên và Môi trường đang xin ý kiến các sở, ngành và UBND thành phố Đà Nẵng thì ngày 26/4/2024, UBND huyện Hòa Vang tiếp tục có văn bản gửi UBND thành phố Đà Nẵng đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường báo cáo UBND thành phố Đà Nẵng sớm lựa chọn phương án tối ưu đảm bảo theo quy định và sớm thực hiện chủ trương xã hội hóa việc xử lý sạt lở. Văn bản nêu rõ “Mùa mưa, lũ sắp đến, nhưng đến nay các giải pháp chống sạt lở đất đá vẫn chưa triển khai thực hiện, nguy cơ xảy ra sạt lở rất cao”.

Còn nhớ, tối 17/10/2023, sau đợt mưa lớn, ông Nguyễn Văn Quảng, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng đã đến thôn Hòa Thọ, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang kiểm tra tình hình mưa lũ. Chứng kiến tình trạng đất đá tràn xuống khu dân cư, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng chia sẻ với những khó khăn của bà con trong sinh hoạt. Đồng thời chỉ đạo các ngành chức năng sớm khắc phục hậu quả thiên tai, ổn định cuộc sống lâu dài cho người dân. Đã gần một năm trôi qua, ý kiến chỉ đạo của Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng về việc hỗ trợ người dân ổn định cuộc sống cứ nằm trên văn bản và chạy lòng vòng từ huyện lên các sở ngành của thành phố. Ai chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương về tình trạng này?.