Đài P’rá Nam boọ bơơn ta bhrợ coh đình Thọ Lộc, nâu câi năc vêêl Thọ Lộc Đông, chr’val Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi moot m’pâng c’moo 1946. Nâu câi, đhị đâu âi dưr vaih c’kir lịch sử câp k’tiêc k’ruung.

Bâc t’ngay x’ría c’xêê 8 lịch sử, apêê pr’zơc chr’val Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi tươc băt hương, tal paach prang zr’lụ c’kir lịch sử k’tiêc k’ruung - Đài P’rá Nam bộ. Công trình bơơn đơc đhị zr’lụ za zum lâng đình vêêl Thọ Lộc ty. Amoó Nguyễn Lê Kim Ánh, Bí thư đoàn chr’val Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi đoọng năl, apêê pr’zơc đoàn viên dha dhâm c’mọor ta luôn đươc đâu ting pâh la lêy, zư lêy c’kir pa liêm: “C’bhuh đoàn viên zi âi tươc prih dooh zr’lụ c’kir. Coh cr’chăl tươc, azi vêy đơơng âng apêê pr’zơc đoàn viên, apêê ađhi học sinh năc đội viên tươc đâu đoọng chơơc năl ooy lịch sử ooy c’kir n’nâu đoọng năl ghit lâh mơ ooy c’kir lịch sử văn hóa k’tiêc k’ruung n’nâu”.

Coh zêl arâp Pháp, xơợng bhrợ Chỉ thị âng Trung ương, muy Đài phát thanh bơơn bhrợ t’vaih coh Nam Trung Bộ, pay đh’nơc năc Đài P’rá Nam bộ, ta bhrợ đhị đình vêêl Thọ Lộc.

T’ngay 01/6/1946, Đài P’rá Nam bộ dưr đơơr t’ruih tr’nơơp cơnh lâng p’rá moon “Nâu đoo p’rá Nam bộ, p’rá ca ay loom, p’rá môp loom, p’rá zêl tuh” đhị xa nul pr’hat “Tiếng goi Thanh niên” âng nhạc sĩ Lưu Hữu Phước.

Zâp t’ngay, Đài P’rá Nam bộ pa xul 3 t’ruih lâng p’rá Việt, xang năc pa xul p’xoọng p’rá Anh, p’rá Pháp. T’ruih âng Đài vêy thời sự, pr’hat xa nul n’đhang bâc năc xa nay chiến sự, đhr’năng coh k’tiêc, xay truih apêê Chỉ thị âng Chính phủ, t’đang pa dưr loom chăp kiêng k’tiêc k’ruung, đoàn kết zêl arâp abhuy. Tơợ đình Thọ Lộc toor kruung Sông Trà, P’rá Nam bộ, p’rá âng apêê chăp kiêng k’tiêc dưr chr’va ch’ngau prang k’tiêc k’ruung, loon p’too moon loom zêl a râp âng quân lâng đha nuôr miền Nam zêl arâp Pháp.

G’luh zêl arâp Pháp dưr vaih ting t’ngay ting bhrơợng k’rơ. Đoọng k’đhơợng nhâm râu la lơơp, yêm têêm ha làn sóng, xang muy cr’chăl, Đài đhâc ooy chr’val Trà Tân, chr’hoong  Trà Bồng (nâu câi năc chr’val Cà Đam, tỉnh Quảng Ngãi). Tươc x’ría c’moo 1947, Đài năc cớ đhâc ooy chr’hoong An Lão, tỉnh BÌnh Định lâng pa bhrợ tươc t’ngay chiếng thắng Điện Biên phủ c’moo 1954.

Tơợ crâng ca coong Quảng Ngãi, Bình Định, Tây Nguyên tươc zr’lụ Đồng Tháp Mười zâp bêl Đài P’rá Nam bộ dưr đơơr, đha nuôr, chiến sĩ cơnh bơơn p’xoọng c’rơ, bhui har thi đua bhrợ têng, t’bhlâng zêl tuh arâp. Tơợ chiến khu Việt Bắc, p’rá âng Ava Hồ, đợ boop k’đươi moon, c’lâng xa nay zêl arâp âng Đảng lâng Chính phủ bơơn pa xul coh làn sóng âng Đài P’rá Nam bộ tươc đha nuôr miền Nam mr’đoo pun xooh. Đài âi đơơng âng p’rá chr’năp ma bhuy, p’rá âng xa nay crêê cra âng k’tiêc k’ruung Việt Nam tươc pr’zơc chr’ơh, p’loon râu zooi đoọng âng bha lang k’tiêc coh g’luh zêl a râp đanh đươnh âng đha nuôr hêê.

Cơnh lâng bh’rợ chr’năp coh lịch sử, c’kir Đài P’rá Nam bộ âi bơơn Bộ Văn hóa Thông tin (nâu câi năc Bộ Văn hóa, Thể thao lâng Du lịch) ra pă c’kir lịch sử câp k’tiêc k’ruung c’moo 1994. C’kir n’nâu ăt đhị vêêl đong chr’val Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi. T’cooh  Nguyễn Hoàng Hiệp, Bí thư Đảng ủy chr’val Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi đoọng năl, tơợ xang t’ngay vêêl đong giải phóng tươc đâu, vêêl đong ta luôn k’rang bhrợ pa liêm c’kir lịch sử văn hóa câp k’tiêc k’ruung năc Đài P’rá Nam bộ: “Chứng tích Đài P’rá Nam bộ vêy chr’năp p’too moon ga măc ga mai. Tu cơnh đêêc, Đảng bộ chr’val Sơn Tịnh xay moon nâu đoo năc đhị đoọng xay truih, p’too moon ha lang p’niên. Đhị chứng tích Đài P’rá Nam bọo xooc đâu công căh âi k’rong bhrợ bâc tu cơnh đêêc cr’chăl tươc azi công rơơm apêê cơ quan chức năng k’rang bhrợ t’bhưah đhăm chứng tích. Bhrợ t’bhưah ooy k’rong bhrợ ng’cơnh choom crêê lâng chr’năp âng c’kir Đài P’rá Nam bộ”.

Dap tơợ bêl bơơn xay moon c’kir lịch sử cấp k’tiêc k’ruung tươc đâu, C’kir Đài p’rá Nam bộ ăt đh’rưah zr’lụ Đình Lộc Thọ lâng l’lăm đêêc năc muy đhị trường tiểu học. Xooc c’kir n’nâu âng Sở Văn hóa, Thể thao lâng Du lịch tỉnh Quảng Ngãi k’đhơợng zư lêy ting luật k’đươi. T’cooh Phan Văn Hòa, Phó Gám đốc Sở Văn hóa, Thể thao lâng Du lịch tỉnh Quảng Ngãi moon ghit: Chr’năp lịch sử, văn hóa ga măc ga mai âng c’kir Đài p’rá Nam bộ năc muy coh bâc c’leh âng bh’rợ cách mạng lâng truyền thống zêl tuh arâp đhị miền Nam, vêy c’rơ băr dzang lâng p’too moon truyền thống chăp k’tiêc k’ruung, năc choom bơơn k’rong bhrợ pa dưr liêm: “Xooc đâu, choom moon C’kir công âi lâh hư zơch bâc tu p’răng boo, tuh bhlong cr’đơơng tươc c’kir hư zơc lâng căh âi loon bhrợ pa liêm tu cơnh đêêc năc hư zơch ngân. Râu bơr cớ năc căh vêy pr’đơợ zên pră, bh’rợ bhrợ pa liêm lâng zư lêy c’kir kiêng vêy đợ zên pră bâc, đhị bêl zên âng vêêl đong năc pr’hăt pr’hiêl tu cơnh đêêc năc căh ta bhrợ bhr’lâ pa liêm. Cr’chăl tươc, azi t’bhlâng xay moon lâng UBND tỉnh ha lỵ lêy đoọng lâng bhrợ pa liêm zâp prang năc đoọng zư đơc, pa dưr chr’năp lịch sử âng c’kir n’nâu, bhrợ đhị đoọng p’too moon ha lang p’niên”./.

ĐÀI TIẾNG NÓI NAM BỘ CỔ VŨ TINH THẦN KHÁNG CHIẾN CỦA QUÂN VÀ DÂN MIỀN NAM

Đài Tiếng nói Nam bộ (hay còn gọi là Đài Tiếng nói Nam bộ Kháng chiến hoặc Tiếng nói Nam bộ) là đài phát thanh ra đời trong cuộc kháng chiến chống Pháp để tuyên truyền đường lối của Đảng và Chính phủ, thông tin về tình hình kháng chiến và cổ vũ tinh thần kháng chiến của quân và dân ta. Đài Tiếng nói Nam bộ được đặt tại ngôi đình Thọ Lộc, nay thuộc thôn Thọ Lộc Đông, xã Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi vào giữa năm 1946. Bây giờ, nơi đây đã trở thành di tích lịch sử cấp quốc gia.

Những ngày cuối tháng 8 lịch sử, các bạn trẻ ở xã Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi đến dâng hương, dọn cỏ quanh khuôn viên di tích lịch sử quốc gia - Đài Tiếng nói Nam bộ. Công trình được đặt trong khuôn viên chung với đình làng Thọ Lộc cũ. Chị Nguyễn Lê Kim Ánh, Bí thư đoàn xã Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi cho biết, các bạn đoàn viên thanh niên thường đến đây tham quan, chăm sóc di tích cho sạch đẹp: “Lực lượng đoàn viên chúng tôi đã tới dọn vệ sinh khuôn viên điểm di tích. Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ đưa các bạn đoàn viên, các em học sinh là đội viên đến địa chỉ đỏ này tìm hiểu về lịch sử về điểm di tích này để cho các hiểu nhiều hơn về điểm di tích lịch sử văn hóa quốc gia này”.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, thực hiện Chỉ thị của Trung ương, một Đài phát thanh được thành lập ở Nam Trung Bộ, lấy tên Đài Tiếng nói Nam Bộ, trụ sở đặt tại đình làng Thọ Lộc.

Ngày 01/6/1946, Đài Tiếng nói Nam bộ lên sóng chương trình đầu tiên với lời xướng "Đây là tiếng nói Nam Bộ, tiếng nói đau đớn, tiếng nói căm hờn, tiếng nói chiến đấu” trên nền nhạc bài hát “Tiếng gọi Thanh niên” của nhạc sĩ Lưu Hữu Phước.

Hàng ngày, Đài Tiếng nói Nam bộ phát 3 chương trình bằng tiếng Việt, sau đó phát thêm tiếng Anh, tiếng Pháp. Chương trình của Đài có thời sự, âm nhạc nhưng chủ yếu là tin chiến sự, tình hình trong nước, truyền đạt các Chỉ thị của Chính phủ, kêu gọi tinh thần ái quốc, đoàn kết chống giặc ngoại xâm. Từ đình Thọ Lộc bên bờ Sông Trà, Tiếng nói Nam bộ, tiếng nói của những người yêu nước đã vang xa khắp mọi miền Tổ quốc, kịp thời động viên, cỗ vũ tinh thần kháng chiến của quân và dân miền Nam chống Pháp.

Cuộc kháng chiến chống Pháp diễn ra ngày càng ác liệt. Để đảm bảo bí mật, an toàn cho làn sóng, sau một thời gian, Đài chuyển lên xã Trà Tân, huyện Trà Bồng (nay là xã Cà Đam, tỉnh Quảng Ngãi). Đến cuối năm 1947, Đài tiếp tục chuyển vào huyện An Lão, tỉnh Bình Định và hoạt động cho đến ngày chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954.

Từ rừng núi Quảng Ngãi, Bình Định, Tây Nguyên đến vùng Đồng Tháp Mười, mỗi khi Đài Tiếng nói Nam Bộ vang lên, đồng bào, chiến sĩ như được truyền thêm sức mạnh, hăng hái thi đua lao động sản xuất, quyết tâm chiến đấu. Từ chiến khu Việt Bắc, tiếng nói của Bác Hồ, những mệnh lệnh, đường lối chủ trương kháng chiến của Đảng và Chính phủ được chuyển tải qua làn sóng phát thanh của Đài Tiếng nói Nam Bộ đến đồng bào miền Nam ruột thịt. Đài đã mang tiếng nói thiêng liêng, tiếng nói chính nghĩa của dân tộc Việt Nam đến với bạn bè, tranh thủ sự giúp đỡ của cộng đồng quốc tế trong công cuộc kháng chiến trường kỳ của nhân dân ta.

Với vai trò quan trọng trong lịch sử, di tích Đài Tiếng nói Nam Bộ đã được Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia năm 1994. Di tích này nằm trên địa bàn xã Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi. Ông Nguyễn Hoàng Hiệp, Bí thư Đảng ủy xã Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi cho biết, từ sau ngày quê hương giải phóng đến nay, địa phương luôn quan tâm tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia là Đài Tiếng nói Nam bộ: “Chứng tích Đài Tiếng nói Nam bộ có tính giáo dục truyền thống rất lớn. Chính vì vậy Đảng bộ xã Sơn Tịnh xác định đây là điểm để giới thiệu, giáo dục truyền thống đối với thế hệ trẻ. Địa điểm chứng tích Đài Tiếng nói Nam bộ hiện tại cũng chưa được đầu tư nhiều nên trong thời gian đến chúng tôi cũng mong muốn các cơ quan chức năng quan tâm mở rộng địa điểm chứng tích. Mở rộng về mặt đầu tư làm sao cho xứng với tầm vóc, giá trị của di tích Đài Tiếng nói Nam bộ”.

Kể từ khi được công nhận di tích lịch sử cấp quốc gia đến nay, Di tích Đài Tiếng nói Nam bộ nằm chung khuôn viên Đình Lộc Thọ và trước đó là một điểm trường tiểu học. Hiện di tích này do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi quản lý bảo vệ theo luật định. Ông Phan Văn Hòa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi khẳng định: Giá trị lịch sử, văn hóa to lớn của di tích Đài Tiếng nói Nam Bộ là một trong những biểu tượng của phong trào cách mạng và truyền thống kháng chiến tại miền Nam, có sức lan tỏa và giáo dục truyền thống yêu nước, cần tiếp tục được đầu tư nâng cấp: “Hiện nay, có thể nói rằng Di tích cũng đã bị xuống cấp do thời tiết, thiên tai dẫn đến di tích bị xuống cấp và chưa kịp thời tu bổ nên xuống cấp nghiêm trọng. Thứ hai nữa là do hạn chế về nguồn lực tài chính, việc trùng tu và bảo tồn di tích đòi hỏi nguồn kinh phí lớn, trong khi ngân sách địa phương còn hạn hẹp nên mới dừng lại ở việc tu sửa nhỏ. Thời gian đến, chúng tôi tiếp tục tham mưu UBND tỉnh xem xét và tiến hành trùng tu toàn diện nhằm bảo tồn, phát huy giá trị lịch sử của di tích này, làm địa chỉ đỏ giáo dục thế hệ trẻ”./.