Xang lâh 4 c’moo xay bhrợ, tơợ râu âng zâp chính sách nâu ơy zooi đoọng đhanuôr acoon coh mâng loom, bhrợ têng cha liêm nhâm.

Amoó Pi Năng Thị R En, coh chr’val Khánh Trung, chr’hoong Khánh Vĩnh năc đoo c’leh bh’rợ liêm chr’năp đăh xa nay t’ruih dưr zi lâh đha rưt coh zr’lụ đhanuôr acoon coh đhị tỉnh Khánh Hoà. Pr’loọng đông amoó bêl ahay ặt ma mung coh đông ta răh ha ruôi, zâp bêl boo ngân năc lêy g’đach ặt đhị lơơng. Tu vêy chính sách zooi đoọng bhrợ pa dưr đông ặt nhâm mâng, amoó R En xoọc đâu ơy vêy đhị ặt ma mung têêm ngăn: “Vêy bơơn Nhà nước bhrợ đoọng đông ặt nhâm mâng, doọ dzợ ta răh ha ruôi, crêê đac boo moot. Đông zi doọ dzợ lươt mưt ặt coh đông a’mế. Pr’loọng đông cung vêy vặ pa xoọng đoọng bhrợ đông pr’noong. Vêy bơơn đươi xa nay bh’rợ âng Nhà nước đoọng, azi t’bhlâng bhrợ têng cha, b’băn r’rơơi, đoọng ha y chroo vêy pr’ăt tr’mung têêm ngăn lâh. Băn 2 p’nong k’rooc rưah vaih 5 p’nong, 10 p’nong”.

Tỉnh Khánh Hoà vêy lâh 82.000 manưih acoon coh, lâh mơ năc manưih Raglai, pa zưm ặt đhị 2 chr’hoong Khánh Sơn lâng Khánh Vĩnh. 4 c’moo hanua, HĐND tỉnh Khánh Hoà pa gluh 15 Nghị quyết; UBND tỉnh pa gluh 33 quyết định, 10 xa nay bh’rợ lâng bâc bha ar pa tơ k’đươi moon, lêy bhrợ xa nay bh’rợ đoọng ha đhanuôr k’coong ch’ngai. Ooy đâu, tỉnh ơy pa gluh đợ nghị quyết chr’năp liêm đoọng zâp vel đông đươi dua zên ngân sách lâng đợ zên liêm crêê lơơng đoọng zooi ha 2 chr’hoong Khánh Sơn, Khánh Vĩnh.

Ooy cr’chăl xay bhrợ xa nay bh’rợ, tỉnh Khánh Hoà buôn bhrợ bh’rợ lêy cha mêêt đhị zâp vel đông đoọng đâh loon trưah bhlêh zr’năh k’đhạp, bhrợ liêm đâh bh’rợ. Cr’chăl c’moo 2021-2025, pa zêng zên bhrợ têng xa nay bh’rợ nâu bơơn lâh 790 tỷ đồng, ooy đâu 85% tơợ zên ngân sách Trung ương; Zên bơơn bhrợ âng mưy cha nặc đhanuôr cung bâc lâh c’moo 2020, bơơn lâh 30 ực đồng đhị mưy cha nặc ooy mưy c’moo; đợ mơ pr’loọng đha rưt xiêr 7,2% đhị mưy c’moo. Tỉnh t’bil lơi lâh 1.130 đông ta răh ha ruôi; bhrợ pa dưr, pa liêm 171 xa nay bh’rợ đoọng ha đhanuôr. Tươc đâu, 100% đợ chr’val vêy c’lâng xe ga măc lươt tươc trung tâm, zêng pr’loọng đhanuôr vêy bơơn đươi điện ang lâng đac đoong liêm sạch. T’cooh Võ Nam Thắng, Giám đốc Sở Dân tộc lâng Tôn giáo tỉnh Khánh Hoà đoọng năl, chính sách bơơn zooi đoọng bhrợ đông ặt t’mêê lâng pa dưr pa xớc pr’ăt tr’mung zooi đhanuôr têêm ngăn pr’ăt tr’mung, zi lâh đha rưt  nhâm mâng: “Azi bhrợ đoọng ha c’bhuh manưih bâc ngai chăp lươt lêy chi ơh đhị zâp đông máy coh cr’loọng tỉnh lâng tỉnh lơơng đoọng pa dưr dal đhr’năng bh’rợ xay moon. Pa zưm lâng Trường Chính trị tỉnh pa choom p’rá acoon coh đoọng ha cán bộ bha lâng đhị 2 chr’hoong Khánh Sơn, Khánh Vĩnh lâng bơr pêê vel đông, sở ngành. Azi cung t’bhlâng pa choom đoọng ha cán bộ k’đhơợng bhrợ bha lâng đoọng zooi apêê năl liêm ghit lâng bhrợ bhrơợng k’rơ xa nay bh’rợ k’tiêc k’ruung đhị vel đông”.

T’mêê đâu, 2 chr’hoong k’coong ch’ngai Khánh Sơn lâng Khánh Vĩnh ơy bơơn Thủ tướng moon dưr zi lâh đha rưt. Nghị quyết số 09 âng Bộ Chính trị lươt moot ooy pr’ăt tr’mung ơy chrooi pa xoọng pa dưr dal c’năl bh’rợ, bhrợ tr’xăl liêm ghit đăh cr’noọ bh’rợ bhrợ pa dưr âng đhanuôr coh k’coong ch’ngai. Tơợ bhiệc ặt đương g’nưm lêy, bâc pr’loọng đông ơy dưr zi lâh, grơơ nhool tr’xăl tơơm chr’noh, t’bhlâng bhrợ cha. Bâc pr’loọng đông bhrợ têng ha rêê đhuôch ting c’lâng hữu cơ, bh’nơơn pr’đươi OCOP, zr’lụ choh VietGAP, bhrợ c’roọl bh’năn, hợp tác xã cơnh t’mêê... xoọc dưr vaih lâng bhrợ t’bhưah. T’cooh Bùi Hoài Nam, Bí thư Huyện uỷ Khánh Sơn đoọng năl: Tươc đâu, zâp vel đông zr’lụ bhrợ têng cha cơnh: zr’lụ choh sầu riêng coh Khánh Sơn 2.900ha: “Chr’hoong Khánh Sơn dưr zi lâh đha rưt, hân đhơ cơnh đêêc zâp bh’rợ zooi đoọng bhrợ têng cha, pa dưr pr’ăt tr’mung ta luôn p’ghit lêy ting c’lâng bhrợ cha nhâm mâng. Chr’hoong Khánh Sơn xoọc tr’xăl tơợ tơơm chr’noh căh liêm choom đoọng choh đợ tơơm chr’noh vêy bh’nơơn pa chô liêm dal lâh. Azi xoọc lêy chô bhrợ liêm ghit, vêy đợ pr’loọng đhanuôr acoon coh k’van, z’zăng bâc”.

Đợc bâc zên k’rong bhrợ têng cha ha zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng k’coong ch’ngai cr’chăl c’moo 2021-2025, tỉnh Khánh Hoà ơy bhrợ pa dưr zr’lụ k’coong ch’ngai pa dưr liêm ma mơ, nhâm mâng. Zâp chính sách, xa nay bh’rợ căh mưy zooi đoọng 2 chr’hoong k’coong ch’ngai zi lâh đha rưt năc dzợ bhrợ pr’đơợ pa dưr pa xơc đenh đươnh, bhrợ pa dưr đợ đhị zr’lụ pr’đơợ bh’rợ t’mêê, chrooi pa xoọng bhrợ liêm choom cr’noọ bh’rợ bhrợ têng cha zâp prang tỉnh Khánh Hoà tươc ‘moo 2030, lêy chô tươc c‘moo 2045.

T’cooh Nguyêm Xuân Thành, Bí thư Tỉnh uỷ Khánh Hoà k’đươi moon zâp chr’hoong k’coong ch’ngai coh tỉnh pay đoọng zên k’rong bhrợ liêm crêê, bhrợ pr’đơợ pa dưr pa xớc pr’ăt tr’mung coh vel đông; lêy bhrợ liêm choom zâp râu ơy vaih k’rơ liêm coh vel đông. Ting cơnh t’cooh Nghiêm Xuân Thành, zâp vel đông lêy pa zưm bhrợ liêm choom zâp bhiệc k’rong bhrợ khoa học, công nghệ ting cơnh Nghị quyết 57 âng Bộ Chính trị đăh gung dưr pa dưr pa xớc khoá học, công nghệ, xăl t’mêê liêm choom lâng chuyển đổi số k’tiêc k’ruung: “Lêy bhrợ liêm t’mêê đăh ha rêê đhuôch, đươi dua công nghệ thông tin, chuyển đổi số. Bhiệc nâu chính quyền lêy moot bhrợ. Nâu đoo năc k’rong bhrợ bhriêr ta bách, đoọng đhanuôr k’coong ch’ngai pr’đơợ bhrợ cha, ha dợ ting cha nặc đhanuôr k’đhạp bhrợ đợ bhiệc nâu. Cr’noọ bh’rợ năc lêy pa dưr chr’năp liêm đhị zr’lụ k’tiêc bhrợ. Lêy bhrợ liêm choom. Lâh mơ tơơm sầu riêng lêy choh pa xoọng tơơm chr’noh lơơng, ha dang sầu riêng căh pr’đoọng lưm căh liêm choom năc cung dzợ têêm ngăn đoọng ha đhanuôr ooy pr’ăt tr’mung”./.

ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ KHÁNH HÒA TỰ TIN VƯƠN LÊN NHỜ CHÍNH SÁCH ĐÚNG

Tỉnh Khánh Hòa đã chủ động lồng ghép rất hiệu quả việc thực hiện Nghị quyết 09 của Bộ Chính trị về xây dựng, phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cùng Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Qua hơn 4 năm triển khai, từ nguồn lực của các chính sách này đã giúp đồng bào dân tộc thiểu số miền núi tự tin, phát triển kinh tế bền vững.

Chị Pi Năng Thị R En, ở xã Khánh Trung, huyện Khánh Vĩnh là minh chứng rõ nét trong câu chuyện thoát nghèo ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số tại tỉnh Khánh Hòa. Gia đình chị từng sống trong căn nhà tạm dột nát, mỗi khi mưa lớn phải đi tránh trú nơi khác. Nhờ chính sách hỗ trợ xây dựng nhà ở kiên cố, chị R En nay đã có chỗ ở an toàn. “Được Nhà nước hỗ trợ nhà kiên cố, không còn tình trạng dột, nát và mưa tạt nữa. Gia đình không còn phải qua nhà mẹ trú ẩn nữa. Gia đình tôi cũng chủ động vay thêm để làm nhà vệ sinh. Được thụ hưởng chương trình Nhà nước trao sinh kế, chúng tôi cố gắng chăn nuôi tăng gia, sản xuất, sau này có cuộc sống ổn định hơn. Nuôi hai con bò thành 5 con, thành 10 con.”

Tỉnh Khánh Hòa có hơn 82.000 người dân tộc thiểu số, chủ yếu là người Raglai, tập trung ở 2 huyện Khánh Sơn và Khánh Vĩnh. 4 năm qua, HĐND tỉnh Khánh Hòa ban hành 15 nghị quyết; UBND tỉnh ban hành 33 quyết định, 10 kế hoạch và rất nhiều văn bản chỉ đạo, điều hành triển khai thực hiện chương trình dành cho đồng bào miền núi. Trong đó, tỉnh đã ban hành những nghị quyết đặc thù cho phép các địa phương sử dụng ngân sách và nguồn hợp pháp khác để hỗ trợ trực tiếp cho 2 huyện Khánh Sơn, Khánh Vĩnh.

Trong quá trình triển khai thực hiện chương trình, tỉnh Khánh Hòa thường xuyên tổ chức kiểm tra, giám sát tại các địa phương để kịp thời tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ thực hiện chương trình. Giai đoạn 2021 - 2025, tổng nguồn vốn thực hiện chương trình đạt hơn 790 tỷ đồng, trong đó 85% từ nguồn ngân sách trung ương; Thu nhập bình quân của đồng bào dân tộc thiểu số tăng hơn gấp đôi so với 2020, đạt hơn 30 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm 7,2%/năm. Tỉnh đã xóa được hơn 1.130 căn nhà tạm, dột nát; xây dựng, nâng cấp 171 công trình dân sinh. Đến nay, 100% số xã có đường ô tô đến trung tâm, tất cả hộ dân đều được dùng điện lưới và nước sinh hoạt hợp vệ sinh. Ông Võ Nam Thắng, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Khánh Hòa cho biết, chính sách hỗ trợ xây nhà mới và phát triển sinh kế giúp người dân ổn định cuộc sống, thoát nghèo bền vững. “Chúng tôi tổ chức cho đội ngũ người có uy tín tham quan các nhà máy trong và ngoài tỉnh để nâng cao năng lực tuyên truyền. Đồng thời phối hợp với Trường Chính trị tỉnh bồi dưỡng tiếng dân tộc thiểu số cho cán bộ chủ chốt ở 2 huyện Khánh Sơn, Khánh Vĩnh và một số địa phương, sở ngành. Chúng tôi cũng tăng cường tập huấn cho cán bộ lãnh đạo nhằm giúp họ hiểu rõ và quyết liệt triển khai chương trình mục tiêu quốc gia tại cơ sở”.

Vừa qua, 2 huyện miền núi Khánh Sơn và Khánh Vĩnh đã được Thủ tướng công nhận thoát nghèo. Nghị quyết số 09 của Bộ Chính trị đi vào cuộc sống đã góp phần nâng cao nhận thức, tạo chuyển biến sâu sắc về tư duy phát triển của người dân miền núi. Từ chỗ trông chờ, ỷ lại, nhiều hộ dân đã tự vươn lên, mạnh dạn chuyển đổi cây trồng, phát triển sản xuất. Nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ, sản phẩm OCOP, vùng trồng VietGAP, mô hình trang trại, hợp tác xã kiểu mới... đang dần hình thành và mở rộng. Ông Bùi Hoài Nam, Bí thư Huyện ủy Khánh Sơn cho biết: Đến nay, các địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong tỉnh đã hình thành các vùng sản xuất chuyên canh như: Vùng trồng sầu riêng ở Khánh Sơn 2.900 ha. “Huyện Khánh Sơn thoát nghèo nhưng các mô hình hỗ trợ sản xuất, phát triển kinh tế luôn luôn được chú trọng theo hướng sinh kế bền vững. Huyện Khánh Sơn đang chuyển đổi từ cây năng suất thấp sang qua giống cây trồng có năng suất, chất lượng cao. Chúng tôi đang hướng đến cụ thể có số hộ đồng bào dân tộc thiểu số có tỷ lệ giàu, khá giả tăng cao”.

Dành nhiều nguồn lực đầu tư phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Khánh Hòa đã xây dựng vùng miền núi phát triển hài hòa, bền vững, giàu bản sắc. Các chính sách, chương trình không chỉ giúp hai huyện miền núi thoát nghèo mà còn tạo đà phát triển dài hạn, hình thành những vùng động lực mới, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển toàn diện tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Ông Nghiêm Xuân Thành, Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa yêu cầu các huyện miền núi trong tỉnh phân bổ các nguồn lực đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, tạo được động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương; khai thác tối đa các tiềm năng, thế mạnh để phát triển. Theo ông Nghiêm Xuân Thành, các địa phương cần tập trung thực hiện tốt việc đầu tư khoa học, công nghệ theo Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia: “Cần phải hiện đại hóa trong nông nghiệp, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số. Vấn đề này chình quyền phải vào cuộc.  Đây là đầu tư thông minh, cho bà con miền núi cần câu, chứ từng người dân một rất khó những vấn đề này. Mục tiêu là gia tăng giá trị trên diện tích đất. Quy hoạch cần phải thực hiện tốt, phân tán rủi ro. Ngoài cây sầu riêng cần trồng thêm cây khác, nếu sầu riêng có vỡ trận thì vẫn đảm bảo cho bà con ổn định cuộc sống”./.