Đác tuh ga ving zập ooy, bấc zr’lụ đhanuôr ặt clệch coh đác tuh, c’lâng p’rang k’đêệng k’đoong, k’zệt r’bhầu đong ặt crêê nong lịt. T’ping lâng g’luh tuh ga mắc bhlầng c’moo 1999 lâng 2020 nắc đợ bil bal g’luh nâu ơy xiêr bấc bhlầng đươi vêy pa ghit, bhrợ têng liêm choom đăh cha groong âng chính quyền lâng đhanuôr.

Năc tơợ bêl moon đơc boo ngân, Trung tâm cha mêệt lêy, k’đhơợng đô thị t’bech thành phố Huế ơy ta luôn moon pa rơơt đăh pr’đươi Hue-S tước ha đhanuôr. Tơợ đêêc, đhanuôr choom pa ghit lêy đợ đác k’ruung Hương, k’ruung Bồ lâng đhr’năng tuh bhlong zập bêl, zooi apêê pa ghit pa tơơi cr’van cr’bhộ, đhâc ặt đhị tệêm ngăn.

Bêl bơơn xơợng đhanuôr ga vơh tước trôông dâc tơợ tổng đài 112, 19001075 cơnh lâng đhr’năng pân đil k’nặ n’niên ca coon, ma nuyh t’cooh, p’niên k’tứi crêê k’đoong, đhanuôr ca ay, bhrêy lêy pa đâh bơơn cấp cứu; c’bhuh trực tổng đài đâh xay moon xa nay năc đoo tước zập c’bhuh Công an, Quân đội, đhanuôr vel đong đoọng lướt trôông dấc. Lâh mơ, bấc cán bộ bh’cộ thành phố Huế cung đươi mạng xã hội đoọng xay moon đhr’năng boo tuh lâng bh’rợ k’đhơợng bhrợ, zooi đhanuôr năl lâng đâh cha groong. T’cooh Lê Dương Minh, đhanuôr phường Thủy Xuân moon ghit: Đươi lêy cha mêệt đhr’năng đác đăh Hue-S lâng moon pa rơơt tơợ chính quyền, bấc pr’loọng đong đâh pa tơơi pr’đươi pr’dua, đơc coh dal, pa ghit g’đech bêl đác nong tuh.“Cr’chăl a hay, Hue-S ơy pa dưr liêm choom bhlầng, pa bhlầng nắc xay moon xa nay trực tuyến, trực tiếp lâng ta luôn, ta luôn bhrợ teng đoọng ha đhanuôr pa ghit coh cha groong boo đhí. G’luh boo tuh t’mêê đâu a cu ta luôn moọt ooy Hue-S đoọng lêy zập xa nay đăh đhr’năng boo đhị vel đong cung cơnh nắc đác coh k’ruung Hương, k’ruung Bồ đoọng pa căh zập c’lâng xa nay cha groong ha pr’loọng đong lâng c’la đay”.

G’luh boo ngân pa bhlầng tơợ t’ngay 25-30/10 đhị thành phố Huế nong đhậu tước 32 coh pazêng 40 chr’val, phường, coh đêêc bấc zr’lụ nong đhậu tơợ 1-2m. Bh’rợ cha groong tuh ga mắc đhị Huế bơơn xay bhrợ ting c’lâng “k’đhơợng bhrợ đhị đêêc, manuyh lêy bhrợ đhị đêêc, pr’đươi pr’dua đhị đêêc”.

Bêl đác tuh nong đhậu, zập k’bhuh Công an, dân quân, đoàn viên đha đhâm c’mor apêê phường, chr’val pa ghit đươi bhuông, ca nô… tước zooi đhanuôr tơơi xó, đơơng ch’na đh’năh, đác âm… Chính quyền apêê vel đong nắc k’đươi ma nưih ặt bhrợ toong t’ngay ha dưm đhị zập zr’lụ cr’pân, zr’lụ buôn vaih nong tuh đoọng xay moon ta luôn đhr’năng boo tuh ha đhanuôr năl, đâh pa tơơi lâh 4.000 pr’loọng đhanuôr đhị zr’lụ nong tuh, hr’lang tước ặt đhị tệêm ngăn.

Bêl g’luh boo ngân t’mêê đâu, thành phố ơy pa xiêr ếp bhlầng đhr’năng bil bal đăh cr’van cr’bhộ. T’cooh Nguyễn Đình Đức, Giám đốc Sở Nông nghiệp lâng Môi trường thành phố Huế đoọng năl: Bh’rợ pa hooi đác coh zập a  bóc cung pa ghit liêm choom, pa hooi lalăm boo tuh chô mơ 1 tuần, thành phố k’đươi zập c’la a bóc đác pa xiêr đác đoọng k’rong đơc đác tuh.“G’luh boo nâu ting cơnh dap lêy năc đợ boo pa hooi đác chô bấc lâh c’moo 1999 lâng cr’chăl a hay nắc boo cung doọ lâh đanh. Đợ boo g’luh nâu bấc nắc tơợ da ding ca coong ha dợ zr’lụ đồng bằng m’bứi lâh. Tu cơnh đêêc, đợ đác chô k’rong lâng pâm bhroọt bấc lâh c’moo 1999 lâng tuh ga mắc bhlầng lâng c’moo 1999 cơnh đhị k’ruung Bồ dal lâh c’moo 1999, ha dợ coh k’ruung Hương nắc ma mơ lâng tuh c’moo 1999 ha dợ đhậu lâh tơợ bêl vêy a bóc đơc đác c’moo 2020”.

Căh muy chính quyền, đhanuôr Huế cung ting pa dưr dal c’năl lâh mơ lâng năl cơnh cha groong rau căh liêm âng pleng k’tiếc. Bấc pr’loọng đhanuôr pa ghit đơc pr’đươi coh dal, k’rong đơc ch’na đh’năh, đác âm, năl ghit zập đhr’năng đoọng pa tơơi đhanuôr lâng pa zưm ghit lâng c’bhuh chức năng bêl vêy rau pr’hân đươi dua. Coh ha dưm tuh chô, thành phố Huế ơy k’rong 5.000 cán bộ, chiến sĩ Công an, Quân đội đh’rưah lâng k’bhuh goon bhrợ đâh loon zooi đhanuôr. Lâh mơ nắc đhanuôr Huế ơy năl pa ghit cha groong tuh bhlong, rau đâu zooi ha đhanuôr doọ lâh bil bal. T’cooh Phan Thiên Định, Chủ tịch UBND thành phố Huế xay moon, zập hệ thống cơnh Trung tâm cha mêệt lêy-k’đhơợng bhrợ đô thị t’bech (Hue-S), tổng đài 112, 19001075… ơy pa bhrợ liêm choom, zooi chính quyền bhrợ têng đâh zập đhr’năng pr’hân.“Pazêng đợ rau bil bal tước nâu kêi, tơợ lêy pa zêng, nong tuh bấc đhị, bil hư bấc, ha dợ crêê tước cr’van cr’bhộ nắc vêy xiêr lâh lâng tuh c’moo 1999. Muy đăh nắc ơy pa mâng đong xang lâng đhanuôr ơy năl pa ghit cha groong tuh bhlong, apêê ơy pa tơơi zập pr’đươi pr’lướt, xe ô tô, đợ raubấc zên đơc coh dal… Ban k’đhơợng lêy xoọc k’đươi moon đoọng ha đhanuôr pa ghit pa dưr dal c’rơ cha groong, oọ đơc vaih rau căh liêm tước coon ma nưih lâng cr’van cr’bhộ, ọo lu lơ lướt chô bêl đác tuh, pa ghit đhị bhrợ pa liêm tơợ xang tuh bhlong”.

Coh pazêng cr’chăl tuh nong đhậu, đhr’năng lực lượng trôông dấc, tình nguyện viên, đoàn viên đha đhâm c’mor đuối bhuông đơơng đhanuôr tước đhị tệêm ngăn, căh cợ đơơng zập thùng mì tôm, tọ đác âm tước zập zr’lụ crêê ga ving, k’đoong vaih rau liêm choom bhlầng pa căh loom ta nih liêm âng coon ma nuyh đhăm k’tiếc Huế. C’rơ chr’năp “tr’zooi, tr’đoọng” ting chr’năp liêm lâh mơ coh đhr’năng boo tuh./.

NGƯỜI DÂN TP HUẾ NGÀY CÀNG CHỦ ĐỘNG ỨNG PHÓ VỚI THIÊN TAI

Những ngày cuối tháng 10, thành phố Huế trải qua đợt mưa lũ lớn nhất trong nhiều năm qua. Nước lụt bao vây bốn bề, nhiều khu dân cư chìm trong “biển nước”, giao thông tê liệt, hàng chục nghìn ngôi nhà bị ngập sâu. So với những trận lũ lịch sử năm 1999 và 2020 thì thiệt hại lần này đã giảm đáng kể nhờ sự chủ động, linh hoạt và tinh thần ứng phó hiệu quả của chính quyền cùng người dân.

Ngay từ khi có dự báo mưa lớn, Trung tâm Giám sát, điều hành đô thị thông minh thành phố Huế đã liên tục phát cảnh báo qua ứng dụng Hue-S đến người dân. Từ đó, người dân có thể theo dõi mực nước sông Hương, sông Bồ và diễn biến mưa lũ mọi lúc, giúp họ chủ động di chuyển tài sản, sơ tán đến nơi an toàn.

Khi nhận được thông tin cầu cứu qua tổng đài 112, 19001075 từ những thai phụ chuyển dạ, người già, trẻ nhỏ bị cô lập, người dân bị thương cần cấp cứu; bộ phận trực tổng đài nhanh chóng chuyển thông tin đến các lực lượng Công an, Quân đội, dân quân địa phương để tổ chức ứng cứu. Ngoài ra, nhiều cán bộ lãnh đạo thành phố Huế cũng dùng mạng xã hội để thông tin tình tình mưa lũ và công tác điều hành, giúp nhân dân biết và kịp thời phòng tránh. Ông Lê Dương Minh, người dân phường Thủy Xuân khẳng định: Nhờ theo dõi mực nước qua Hue-S và cảnh báo từ chính quyền, nhiều gia đình kịp di chuyển đồ đạc lên cao, chủ động trú tránh khi nước dâng. “Thời gian qua Hue-S đã phát huy tác dụng rất lớn, đặc biệt là cung cấp thông tin trực tuyến, trực tiếp và thường xuyên, liên tục phục vụ cho người dân chủ động trong ứng phó bão và mưa lũ. Đợt mưa lũ vừa rồi tôi thường xuyên vào Huế-S để xem thông tin về lượng mưa trên thượng nguồn, lượng mưa tại địa phương cũng như là coi mực nước trên sông Hương, sông Bồ để đưa ra các giải pháp phòng tránh cho gia đình và bản thân”.

Đợt mưa lũ đặc biệt lớn từ ngày từ 25-30/10 ở thành phố Huế gây ngập lụt diện rộng ở 32 trong tổng số 40 xã, phường, trong đó có nhiều khu vực ngập sâu từ 1-2m. Công tác ứng phó với lũ lớn ở Huế được triển khai theo phương châm “chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ, hậu cần tại chỗ”.

Khi nước lũ dâng cao, các lực lượng Công an, dân quân, đoàn viên thanh niên các phường, xã chủ động dùng xuồng, ca nô… để hỗ trợ người dân di chuyển, tiếp tế lương thực, nước uống… Chính quyền các địa phương tổ chức lực lượng trực 24/24h tại các vùng xung yếu, thường xuyên cập nhật tình hình mưa lũ, kịp thời di dời hơn 4.000 hộ dân ở vùng ngập sâu, sạt lở đến nơi an toàn.

Trong đợt mưa lũ đặc biệt lớn vừa qua, thành phố đã hạn chế thấp nhất thiệt hại về tài sản. Ông Nguyễn Đình Đức, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Huế cho biết: Công tác vận hành liên hồ cũng điều tiết nhịp nhàng, trước mưa lũ một tuần, thành phố chỉ đạo các chủ hồ hạ mực nước để đón lũ.“Đợt mưa này theo tính toán thì lượng mưa cao hơn so với  năm 1999 và thời gian mưa cũng ngắn hơn. Lần mưa này tập trung ở miền núi còn đồng bằng ít hơn. Do vậy, lượng nước về rất tập trung và đột ngột với cường suất rất cao so với năm 1999 và đỉnh lũ so với năm 1999 như ở sông Bồ là cao hơn năm 1999 rất nhiều, còn trên sông Hương thì gần bằng đỉnh lũ năm 1999 nhưng cao hơn so với đỉnh lũ sau khi có hồ năm 2020”.

Không chỉ chính quyền, người dân Huế cũng ngày càng nâng cao ý thức và kỹ năng phòng chống thiên tai. Nhiều hộ dân chủ động kê cao tài sản, dự trữ nhu yếu phẩm, nắm vững các kỹ năng sơ tán, ứng cứu cơ bản và phối hợp chặt chẽ với lực lượng chức năng khi có yêu cầu. Trong đêm cao điểm, thành phố Huế đã huy động 5.000 cán bộ, chiến sĩ Công an, Quân đội cùng lực lượng tại chỗ túc trực, sẵn sàng ứng cứu người dân. Quan trọng hơn, người dân Huế ngày càng chủ động và bình tĩnh hơn trong ứng phó, đây là yếu tố giúp thành phố hạn chế thiệt hại. Ông Phan Thiên Định, Chủ tịch UBND thành phố Huế nhận định, các hệ thống như Trung tâm Giám sát- điều hành đô thị thông minh (Hue-S), tổng đài 112, 19001075... đã hoạt động hiệu quả, giúp chính quyền xử lý nhanh các tình huống khẩn cấp.“Những thiệt hại cho đến thời điểm hiện nay, qua nhận định chung, diện ngập lụt rất lớn, ảnh hưởng rất nhiều, nhưng việc ảnh hưởng tài sản thì chắc chắn hạn chế rất nhiều so với cơn lũ năm 1999. Một phần vì đã kiên cố hóa nhà cửa và tinh thần chính là bà con ý thức được việc phòng chống lũ nên đã di dời các phương tiện, xe ô tô, các phương tiện đắt tiền lên cao... Ban chỉ huy đang chỉ đạo để người dân tiếp tục nâng cao tính thần cảnh giác, không để xảy ra thiệt mạng sau lũ do chủ quan trong việc di chuyển, chủ quan trong việc tiến hành xử lý khắc phục tài sản, khắc phục hậu quả lũ lụt dẫn đến nguy hiểm tính mạng”.

Giữa những ngày lũ dâng cao, hình ảnh các lực lượng cứu hộ, tình nguyện viên, đoàn viên thanh niên chèo xuồng đưa người dân đến nơi an toàn, hay vận chuyển từng thùng mì tôm, chai nước uống đến vùng bị cô lập đã trở thành hình ảnh đẹp của tình người xứ Huế. Tinh thần “lá lành đùm lá rách” càng tỏa sáng trong mưa lũ./.