Hợp tác xã bhrợ têng bh’rợ ch’choh b’băn Kim Long, chr’val Hải Quế, chr’hoong Hải Lăng nắc muy coh pazêng đơn vị tr’nơớp đhị tỉnh Quảng Trị cha bêệt ha roo hữu cơ. Trung tâm Khuyến nông tỉnh lâng Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị nắc đh’rưah bhrợ têng 20 héc ta ha roo lâng mơ 80 pr’loong đong ting bhrợ têng. Bh’rợ bêệt bhrợ ha roo hữu cơ ghít pa bhlâng, căh choom đươi phân bón hoá học, zơ nươu p’răng bhơi, zơ nươu c’chêệt bh’rưy… đhanuôr vêy ta đoọng m’ma, phân bón hữu cơ, mạ coh grăng, máy cha bêệt, máy păr k’tứi đoọng phun zơ nươu, máy gặt ha roo lâng máy puôl n’jăng…

Coh bh’rợ tơợ ng’bhrợ k’tiếc tước bêl xoót pa chô vêy bh’rợ đương lêy, zooi đoọng âng apêê k’đhơợng lêy, doanh nghiệp. Nhâm mâng zr’lụ đương câl đoọng ha đhanuôr. Chr’năp ha roo câl đhị ruộng 12 r’bhâu đồng muy kg ha roo hất, xang bêl pác lơi zên bhrợ têng, zên lãi bơơn pay pa chô năc 30 ức đồng muy hecta coh muy hân noo, bấc lâh mơ lâng cơnh cha bêệt ha roo cơnh ty đanh. T’cooh Nguyễn Quốc, đhanuôr HTX bhrợ têng bh’rợ ch’choh b’băn Kim Long, chr’val Hải Quế xay moon: “Ha roo hữu cơ căh đươi zơ nươu, phân bón hoá học, chô đơơng bấc râu liêm choom ooy môi trường, c’rơ lâng râu bơơn pay pa chô bấc lâh mơ t’piing lâng bh’rợ tr’nêng cơnh ty đanh. Môi trường doọ crêê nha nhự, apuôih, atơm, axiu doọ crêê chêệt bil, coh k’tiêc công doọ xưa chất hóa học bhrợ râu bil hư ooy đanh đươnh.”

C’moo 2019, đhị Hà Nội, Trường Đại học Hirosima Nhật Bản haanh deh lâng xay moon, ch’neh hữu cơ Quảng Trị năc vêy k’rong bơr râu chất chr’nắp pa bhlâng năc Momilactone A lâng Momilactone B vêy pr’đươi zâl cr’ăy tiểu đường, gút, l’mặ. Nâu đoo năc râu liêm choom pa bhlâng, c’rơ tr’zeng âng ch’neh hữu cơ Quảng Trị. Tr’nơơp c’moo đâu, 15 tấn ch’neh hữu cơ âng đhanuôr tỉnh Quảng Trị vêy ta đơơng pa câl ooy thị trường Châu Âu lâng chr’năp 1.800 đô la Mỹ coh muy tấn. Xoọc đâu, zập c’xêê vêy k’dâng 30 tấn tước 50 tấn ch’neh hữu cơ Quảng Trị vêy ta đơơng pa câl ooy Châu Âu. Nâu đoo năc râu liêm choom đoọng tỉnh Quảng Trị bhrợ t’bhưah đhăm cha bêệt ha roo lâng ch’neh hữu cơ đơơng pa câl ooy k’tiêc k’ruung n’lơơng.

T’mêê đâu, UBND tỉnh Quảng Trị nắc ơy đoọng Công ty cổ phần Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị bhrợ c’la bhrợ têng dự án pa dưr ha roo hữu cơ. Cr’noọ âng bh’rợ pa dưr zr’lụ bhrợ têng ha roo hữu cơ năc bấc bhlâng đươi dua ha bh’rợ đơơng pa câl ooy k’tiêc k’ruung n’lơơng, ting pa dưr t’bấc râu bơơn pay pa chô đoọng ha đhanuôr.

T’cooh Hồ Xuân Hiếu, Chủ tịch Hội đồng k’đhơợng xay Công ty cổ phần Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị xay moon, đơn vị ơy bhrợ bhiệc lâng Đại sứ đặc mệnh toàn quyền âng Isreal đhị Việt Nam đoọng nhăn câl tơợ apêê doanh nghiệp đh’rưah bhrợ puôn râu bh’rợ tr’nêng đoọng bhrợ têng ch’neh hữu cơ đơơng pa câl ooy k’tiêc k’ruung n’lơơng pazêng vêy: bh’rợ sinh học đoọng p’răng bhơi, phân bón ha roo, zơ nươu c’chêệt bh’rưy đươi tơợ zơ nươu ta bhrợ tơợ bhơi xấc, n’loong n’cuông lâng bh’rợ zư đớc ha roo. Đơn vị năc dzợ k’rong bhrợ đh’rưah lâng Sở Khoa học lâng Công nghệ tỉnh Quảng Trị, Trường Đại học Khoa học Huế, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị bhrợ têng đong bhrợ têng phân bón vi sinh đoọng đươi ha tơơm ha roo hữu cơ; câl máy cha bêệt ha roo, máy păr k’tứi phun pazêng râu pr’đươi hữu cơ zư lêy ha roo; ra lắp pr’đươi bhrợ têng đợ pr’đươi tơợ pazêng pr’đươi ch’choh b’băn cơnh: ahự, prớ, tỏi, axiu rô phi… đươi đoọng c’chêệt bh’rưy ha tơơm ha roo.

Ting cơnh t’cooh Hồ Xuân Hiếu, bhrợ ha roo hữu cơ đơơng pa câl ooy k’tiếc k’ruung n’lơơng năc xa nay bh’rợ ghít bhlâng tơợ bh’rợ choh, zư lêy tước bêl pay pa chô, ng’tôm vaih cơnh pr’đươi:“Xoọc đâu, tỉnh Quảng Trị vêy k’dâng 28 r’bhâu héc ta k’tiếc cha bêệt ha roo, tơợ bh’rợ ch’mêệt lêy âng đơn vị xay moon coh prang tỉnh vêy k’dâng 3 r’bhâu héc ta zập pr’đơợ đoọng bhrợ ha roo hữu cơ, pay k’dâng 10% coh pazêng đhăm, tu bh’rợ choh ha roo hữu cơ xay moon xay bhrợ ghít pa bhlâng. Azi k’rong bhrợ lâng đhanuôr tu đhanuôr vêy k’tiêc, đhanuôr đhiệp bhrợ k’tiếc a năm năc pazêng bh’rợ t’tun zêng công ty bhrợ lứch. Ha roo hữu cơ bêl xoót pa chô bêl đơơng pa xát, pa gooh công nhâm mâng pazêng râu bh’rợ, bấc cơnh c’nặt bh’rợ ghít liêm năc vêy choom xay moon ch’neh hữu cơ.”

Tước nâu cơy, tỉnh Quảng Trị vêy 200 héc ta ha roo vêy ta moon crêê cơnh xa nay hữu cơ, tỉnh n’nâu t’bhlâng tước c’moo 2025 vêy lâh 1 r’bhâu héc ta ha roo crêê cơnh xa nay hữu cơ, lâh 3 r’bhâu héc ta crêê cơnh xa nay VietGAP, coh ha y năc bhrợ t’vaih zr’lụ bêệt bhrợ ha roo hữu cơ đơơng pa câl ooy k’tiêc k’ruung n’lơơng. C’moo 2021, Hội đồng Nhân dân tỉnh Quảng Trị ơy bhrợ Nghị quyết ooy “Xay moon chính sách zooi pa dưr muy bơr tơơm chr’noh, bh’năn băn bhrợ t’vaih pr’đươi bha lâng vêy c’rơ tr’zeng coh zr’lụ tỉnh Quảng Trị cr’chăl c’moo 2022- 2026 c’lâng bh’rợ tước c’moo 2030”.

T’cooh Nguyễn Phú Quốc, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp lâng Pa dưr bhươl cr’noon tỉnh Quảng Trị xay moon, ngành t’bhlâng k’rong, đươi dua đh’rưah pazêng c’rơ zooi đoọng, bhrợ t’vaih râu liêm crêê k’đơơng t’pâh doanh nghiệp pa têệt bhrợ đh’rưah pa têệt lâng xay bhrợ ghít liêm lâh mơ pazêng pr’đươi tơợ ha roo đoọng đơơng pa câl:“Ha roo hữu cơ Quảng Trị ơy lâng xoọc vêy chr’năp ga măc pa bhlâng coh thị trường. Đhanuôr coh zr’lụ công ơy tr’xăl ooy cr’noọ bh’rợ bhrợ bh’rợ ch’choh b’băn tước ooy kinh tế bh’rợ ch’choh b’băn. Ngành t’bhlâng zooi k’rơ lâh mơ đoọng ha doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác, pr’loọng đong bhrợ t’bhưah zr’lụ bhrợ têng, xay moon pazêng râu pr’đươi, bhrợ pa dưr xay p’căh pr’đươi đoọng pa dưr bh’rợ ch’choh b’băn lâng ha roo hữu cơ./.”

Lúa gạo hữu cơ vùng gió Lào cát trắng đi Tây

Mới đây, lần đầu tiên lô hàng 15 tấn gạo hữu cơ của nông dân tỉnh Quảng Trị được xuất khẩu sang thị trường Châu Âu. Trên vùng đất gió Lào cát trắng khắc nghiệt này, trồng lúa không mất mùa đã là may mắn, vậy mà gạo hữu cơ Quảng Trị xuất khẩu sang cả Châu Âu. Từ đây mở ra cho ngành Nông nghiệp Quảng Trị xây dựng vùng chuyên canh trồng lúa và gạo hữu cơ xuất khẩu.

Hợp tác xã dịch vụ sản xuất nông nghiệp Kim Long, xã Hải Quế, huyện Hải Lăng là một trong những đơn vị đầu tiên ở tỉnh Quảng Trị trồng lúa hữu cơ. Trung tâm Khuyến nông tỉnh và Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị phối hợp triển khai sản xuất 20 hécta với 80 hộ dân tham gia. Quy trình sản xuất lúa hữu cơ rất nghiêm ngặt, không sử dụng phân bón hóa học, thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu… Nông dân được hỗ trợ giống, phân bón hữu cơ, mạ khay, máy cấy, máy bay không người lái để phun thuốc, máy gặt lúa và máy cuộn rơm…

Quá trình từ khâu làm đất cho đến thu hoạch đều có sự giám sát, hỗ trợ của nhà quản lý, doanh nghiệp. Bà con được đảm bảo đầu ra sản phẩm. Giá lúa mua tại ruộng 12 nghìn đồng/kg lúa tươi, sau khi trừ chi phí, lãi 30 triệu đồng/hécta/vụ, cao hơn nhiều so với trồng lúa truyền thống. Ông Nguyễn Quốc, nông dân HTX dịch vụ sản xuất nông nghiệp Kim Long, xã Hải Quế cho biết:“Lúa hữu cơ nên không dùng thuốc, phân hóa học, đem lại nhiều lợi ích về môi trường sức khỏe và thu nhập kinh tế so với sản xuất thông thường. Môi trường không bị ô nhiễm, ốc, cua, cá không bị hủy diệt, trong đất cũng không tồn động chất hóa học gây tổn hại về lâu dài.”

Năm 2019, tại Hà Nội, Trường Đại học Hiroshima Nhật Bản ghi nhận và công bố, gạo hữu cơ Quảng Trị dung hợp được hai hợp chất quý là Momilactone A và Momilactone B vốn có tác dụng chống bệnh tiểu đường, gút, béo phì. Đây chính là ưu điểm vượt trội, lợi thế cạnh tranh của gạo hữu cơ Quảng Trị. Đầu năm nay, 15 tấn gạo hữu cơ của nông dân tỉnh Quảng Trị được xuất khẩu sang thị trường Châu Âu với giá 1.800 USD/tấn. Hiện nay, mỗi tháng có khoảng 30 tấn đến 50 tấn gạo hữu cơ Quảng Trị xuất khẩu sang Châu Âu. Đây là triển vọng để tỉnh Quảng Trị mở rộng sản xuất lúa và gạo hữu cơ xuất khẩu.

Mới đây, UBND tỉnh Quảng Trị đồng ý để Công ty cổ phần Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị làm chủ đầu tư dự án phát triển lúa hữu cơ. Mục tiêu hình thành, phát triển vùng sản xuất chuyên canh lúa để sản xuất gạo hữu cơ phần lớn phục vụ xuất khẩu, góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân.

Ông Hồ Xuân Hiếu, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị cho biết đơn vị đã làm việc với Đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Israel tại Việt Nam để đặt hàng với các doanh nghiệp liên kết bốn nội dung sản xuất gạo hữu cơ xuất khẩu gồm: giải pháp sinh học để trừ cỏ, phân bón lúa, thuốc trừ sâu thảo dược và cách bảo quản lúa. Đơn vị còn hợp tác với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Trị, Trường Đại học Khoa học Huế, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị thành lập xưởng sản xuất phân bón vi sinh chuyên dùng cho cây lúa hữu cơ; nhập máy cấy lúa, máy bay không người lái phun các chế phẩm hữu cơ chăm sóc lúa; lắp ráp dây chuyền sản xuất chế phẩm từ các sản phẩm nông nghiệp như: gừng, ớt, tỏi, cá rô phi… dùng để trừ sâu cho cây lúa.

Theo ông Hồ Xuân Hiếu, làm lúa hữu cơ đúng tiêu chuẩn xuất ra nước ngoài yêu cầu rất nghiêm ngặt từ khâu trồng, chăm sóc cho đến thu hoạch, đóng gói thành phẩm:“Hiện tại, tỉnh Quảng Trị có khoảng 28.000 hécta đất trồng lúa, qua khảo sát của đơn vị tư vấn toàn tỉnh hiện có khoảng 3000 héc ta đủ điện để sản xuất lúa hữu cơ, chiếm khoảng 10% tổng diện tích, bởi vì quy trình trồng lúa hữu cơ đòi hỏi rất nghiêm ngặt. Mình hợp tác với người dân vì bà con có đất, họ chỉ làm đất ban đầu còn lại các công đoạn khác, công ty làm hết. Lúa hữu cơ khi thu hoạch khi đưa vào xay xát cũng đảm bảo các điều kiện, quy trình nhiều công đoạn nghiêm ngặt mới công nhận gạo hữu cơ.”

Đến nay, tỉnh Quảng Trị có 200 héca lúa được chứng nhận đạt tiêu chuẩn hữu cơ, tỉnh này phấn đấu đến năm 2025 có hơn 1.000 hécta lúa đạt tiêu chuẩn hữu cơ, hơn 3.000 hécta đạt tiêu chuẩn VietGAP, tiến tới hình thành vùng chuyên canh lúa hữu cơ xuất khẩu. Năm 2021, Hội đồng Nhân dân tỉnh Quảng Trị ban hành Nghị quyết về “Quy định chính sách hỗ trợ phát triển một số cây trồng, vật nuôi tạo sản phẩm chủ lực có lợi thế cạnh tranh trên địa bàn tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2022-2026 định hướng đến năm 2030”.

Ông Nguyễn Phú Quốc, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Quảng Trị cho biết, ngành tiếp tục huy động, lồng ghép các nguồn lực hỗ trợ, tạo điều kiện thu hút các doanh nghiệp liên kết sản xuất gắn với chế biến sâu các sản phẩm từ lúa để xuất khẩu:“Lúa hữu cơ Quảng Trị đã và đang có vị thế khá lớn trên thị trường. Người dân trên địa bàn cũng đã dần ý thức thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp. Ngành tiếp tục hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác, hộ gia đình mở rộng vùng nguyên liệu, chứng nhận sản phẩm, xây dựng quảng bá thương hiệu để phát triển sản xuất nông sản và lúa hữu cơ./.”