Hân đhơ cơnh đêếc, cóh zr’lụ k’coong ch’ngai, zr’lụ đhanuôr acoon cóh, pr’ắt tr’mung đhanuôr dzợ bấc zr’nắh k’đhạp, zên pa chô zâp c’xêê cắh têêm ngăn nắc cắh bấc ngai kiêng đươi râu bảo hiểm nâu. 

Ặt coh đong k’rang đong xang lâng bhrợ ha rêê tu cơnh đêêc nắc lalăm ahay amoó Pơloong Thị Nữ, Trưởng vel Agrông, chr’val A Tiêng, chr’hoong Tây Giang căh lâh k’rang cung pa chăp tước bhiệc câl BHXH tự nguyện. Ha dợ, bơơn cán bộ bảo hiểm tước đong xay moon rau chính sách liêm choom âng bảo hiểm nâu, amoó Nữ xay lâng k’diic nắc quyết định ting câl. Amoó Pơloong Thị Nữ xay moon, nâu kêi k’bơch 500 r’bhầu đồng nắc cơnh cr’van ha âu đơc. Tước k’zệt c’moo dzợ nắc căh dzợ k’rơ băn a’ọc, bhrợ ha rêê nắc cung vêy zên hương đoọng k’rang tr’mông doọ chấc g’nưm tơợ apêê ca coon: “C’la cung cung ting pâh xay moon đoọng ha đhanuôr bêl ting pâh câl Bảo hiểm xã hội nắc vêy pa chô bấc rau liêm choom đoọng ha zập ngai. Ha dang zập c’moo nộp zên BHXH nắc cung bơơn đớp zên hưu zập c’xêê, tệêm ngăn pr’ặt tr’mông bêl t’cooh đhur”.

Đhị da ding ca coong ca noong k’tiếc Tây Giang, eêh rau zập ngai cung vêy zên đoọng câl bảo hiểm xã hội tự nguyện cơnh amoó Pơloong Thị Nữ. Anoo Bhling Em nắc Bí thư Chi bộ vel Ahu, lâh mơ ngai lơơng, anoo Em năl ghit rau liêm choom âng bhiệc ting câl bảo hiểm tự nguyện. Đhơ cơnh đêêc, tu bấc rau năc tước nâu kêi anoo lâng bấc đhanuôr coh vel căh ngai vêy câl bảo hiểm xã hội tự nguyện: “Đhanuôr coh đâu căh ngai kiêng câl bảo hiểm tự nguyện. Cơnh apêê t’cooh t’ha nắc k’pân lâh ting a bhô dang la lăm pay zên bảo hiểm nắc đoo. Ha dợ apêê p’niên nắc bhrợ cha ch’ngai cung căh vêy ting pâh. Cơnh đhanuôr coh đâu bhrợ têng ha rêê tơợ zên câl, vêy bơơn năc cung k’rang pr’ặt tr’mông năc chấc k’noọ tước bảo hiểm dzợ. Đhơ vêy cán bộ chô xay moon ta luôn, đhanuôr cung năl rau liêm choom âng bảo hiểm nâu ha dợ cung căh bấc ngai ting câl”.

Tây Giang nắc chr’hoong ca noong k’tiếc âng tỉnh Quảng Nam vêy lâh 18.500 cha nắc đhanuôr, coh đêêc nắc đhanuôr Cơ Tu bấc lâh 90%. Pr’ặt tr’mông âng đhanuôr g’nưm tơợ bhrợ ha rêê, bh’nơơn pa chô căh tệêm ngăn, ha dang vêy bơơn zên nắc cung đoọng k’rang ch’na cha căh ngai k’noọ tước k’bơch đoọng đươi đhị rau căh pr’đoọng dưr vaih; coh đêêc cr’chăl nộp zên bảo hiểm nắc đanh đươnh ... bhrợ đhanuôr căh kiêng pa đăn lâng chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Đọong t’vaih pr’đơợ ha đhanuôr ting câl bảo hiểm nâu, lâh mơ chính sách zooi âng Nhà nước, 30% cơnh lâng pr’loọng đha rựt 25% cơnh lâng pr’loọng đăn đha rựt, tỉnh Quảng Nam dzợ zooi pa xoọng 5% cơnh lâng pr’loọng t’mêê z’lâh đha rựt lâng 10% pr’loọng đha rựt, đăn đha rựt. Đhơ cơnh đêêc, bhiệc xay moon, t’pâh bảo hiểm xã hội tự nguyện đhị vel đong dzợ lưm bấc k’đhap k’ra. Bấc c’moo ta luôn BHXH chr’hoong Tây Giang bhrợ căh zập cơnh moon pa căh. Ghit nắc, c’moo hay đơn vị bơơn pa đớp t’pâh 332 chỉ tiêu ha dợ nắc bhrợ têng mơ 82%. C’moo đâu, BHXH tỉnh Quảng Nam pa đớp k’nặ 400 chỉ tiêu ha dợ tước nâu kêi, đợ ma nuyh ting pâh m’bứi bhlầng, đhr’năng cắh zập cơnh ta moon k’đươi. P’căn Bríu Thị Tám, Phó Giám đốc BHXH chr’hoong Tây Giang đọong năl: Bh’nơơn pa chô âng đhanuôr căh tệêm ngăn, tước hân noo pay choh bêệt năc nhà nước zooi cha neh tu cơnh đêêc bhiệc nộp zên bảo hiểm tự nguyện pa bhlầng k’đhap zr’năh: “Azi xay moon đoọng ha đhanuôr nộp zên bêl ơy pa câl rơ veh, bêl vêy zên nắc nộp pa lưch, bêl căh ơy năc đơc, c’xêê t’tun nộp. A zi ta luôn lướt xay moon bêl ha dưm, tu t’ngay nắc đhanuôr căh vêy coh đong, lướt pa bhrợ lưch. A zi pa zưm lâng Ban xay moon âng chr’val lâng đăh dịch vụ pay zên nắc bưu điện apêê jưah pay zên jưah xay moon, t’pâh. Lâh mơ, azi nắc dzợ xay moon đhị zập g’luh họp đhanuôr, họp apêê đoàn thể âng pân đil, đha đhâm c’mor, hội nông dân. Bêl xơợng xay moon nắc đhanuôr vêy ting câl ha dợ căh tệêm ngămn, đanh đươnh, bơr pêê c’xêê nắc apêê pa đhêy tu căh vêy zên nộp cớ”.

Pazêng k’đhap k’ra coh pa dưr bảo hiểm xã hội tự nguyện âng chr’hoong Tây Giang cung nắc g’roong groong cơnh lâng zập vel đong da ding ca coong, zr’lụ đhanuôr acoon coh tỉnh Quảng Nam lâng coh prang k’tiếc k’ruung xoọc đâu. Pa chăp xơợng, đoọng t’bhưah ting pâh câl BHXHTN đhị da ding ca coong, zr’lụ đhanuôr acoon coh, đh’rưah lâng pazêng chính sách chr’năp lalay bơơn quy định coh Luật BHXH, nắc t’bhlầng apêê chính sách ta bil ha ul pa xiêr đha rựt, t’vaih bhiệc bhrợ tệêm ngăn dodộng ha ma nuyh pa bhrợ… Vêy cơnh đêêc, đhanuôr nắc vêy choom ting pâh câl bảo hiểm xã hội tự nguyện./.

KHÓ KHĂN TRONG PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN Ở VÙNG CAO

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là chính sách ưu việt, đầy tính nhân văn của Đảng, Nhà nước ta nhằm tạo điều kiện cho người lao động tự do được tham gia và hưởng chế độ lương hưu khi hết tuổi lao động. Tuy nhiên, ở khu vực miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đời sống bà con còn lắm khó khăn, thu nhập hàng tháng bấp bênh nên rất ít người mặn mà với loại hình bảo hiểm này.

Chỉ ở nhà nội trợ và lo việc nương rẫy nên trước đây chị Pơloong Thị Nữ, Trưởng thôn Agrông, xã A Tiêng, huyện Tây Giang không mấy quan tâm và cũng chẳng bao giờ nghĩ đến chuyện mua BHXH tự nguyện. Thế nhưng, được cán bộ bảo hiểm đến tận nhà tuyên truyền, phân tích chính sách ưu việt của loại hình bảo hiểm này, chị Nữ đã bàn với chồng quyết định tham gia. Chị Pơloong Thị Nữ chia sẻ, bây giờ mình tiết kiệm chi tiêu mỗi tháng 500 ngàn đồng xem như của để dành. Khoảng chục năm nữa, khi không còn sức nuôi heo, làm rẫy thì mình cũng có lương hưu để sống, không phải nhờ vả, phụ thuộc vào con cái: “Bản thân tôi cũng tham gia góp tiếng nói để bà con hiểu rằng, khi tham gia bảo hiểm xã hội mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho mọi người. Nếu đủ năm đóng BHXH thì cũng được hưởng lương hưu hàng tháng, đảm bảo thu nhập ổn định khi về già".

Ở vùng cao biên giới Tây Giang, không phải ai cũng hiểu và có điều kiện để tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện như chị Pơloong Thị Nữ. Anh Bhling Em là Bí thư Chi bộ thôn Ahu, hơn ai hết, anh Em hiểu khá rõ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm tự nguyện. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau, đến nay anh và nhiều bà con trong thôn vẫn ngại tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện: “Bà con ở đây ngại tham gia bảo hiểm tự nguyện. Đối với người già thì họ sợ sẽ chết trước khi được nhận tiền bảo hiểm. Đối với bạn trẻ thì thu nhập thấp và làm ăn xa không đủ điều kiện để tham gia. Còn với bà con ở đây làm nông, đồng tiền làm ra lo bữa ăn gia đình còn thiếu thốn nên họ không nghĩ đến việc mua bảo hiểm tự nguyện. Mặc dù cán bộ thường xuyên về thôn tuyên truyền về bảo hiểm tự nguyện. Bà con cũng có hiểu về quyền lợi nhưng bà con ít ai tham gia".

Tây Giang là huyện vùng cao biên giới của tỉnh Quảng Nam với hơn 18.500 dân, trong đó đồng bào Cơ Tu chiếm hơn 90%. Cuộc sống của bà con chủ yếu dựa vào nương rẫy, thu nhập không ổn định cộng với tâm lý có tiền là chi tiêu, ít quan tâm đến việc tiết kiệm để đề phòng rủi ro; trong khi đó, thời gian đóng bảo hiểm xã hội quá dài... khiến đồng bào ngại tiếp cận với chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Để tạo điều kiện giúp bà con tham gia loại hình bảo hiểm này, ngoài chính sách hỗ trợ của Nhà nước, 30% đối với hộ nghèo và 25% với hộ cận nghèo, tỉnh Quảng Nam còn hỗ trợ thêm 5% đối với hộ mới thoát nghèo và 10% cho hộ nghèo, cận nghèo. Tuy nhiên, việc triển khai bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn còn gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều năm liền BHXH huyện Tây Giang không đạt kế hoạch. Cụ thể, năm ngoái đơn vị được giao 332 chỉ tiêu nhưng chỉ thực hiện được 82%. Năm nay, BHXH tỉnh Quảng Nam giao về gần 400 chỉ tiêu nhưng đến nay, tỷ lệ vận động được rất thấp, khả năng cũng sẽ không đạt. Bà Bríu Thị Tám, Phó Giám đốc BHXH huyện Tây Giang cho biết: Thu nhập của bà con không ổn định, thậm chí đến mùa giáp hạt nhà nước còn phải cứu trợ nên việc đóng bảo hiểm tự nguyện cực kì khó khăn. “Mình tuyên truyền bà con đóng theo mùa hoa màu khi có tiền thì đóng một lần, chưa có tiền thì dồn lại đóng sau. Chúng tôi đi tuyên truyền rất nhiều. thường là vào ban đêm, vì ban ngày bà con làm nương rẫy. Chúng tôi cũng phối hợp với Ban chỉ đạo các xã và bên dịch vụ thu là bưu điện vừa thu tiền vừa tuyên truyền. Ngoài ra, tại các cuộc họp thôn, họp các đoàn thể, Phụ nữ, thanh niên... lồng ghép tuyên truyền. Khi được nghe tuyên truyền thì bà con có tham gia nhưng tham gia không bền vững, được vài tháng lại ngưng do không có tiền đóng tiếp".

Những khó khăn trong phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện của huyện Tây Giang cũng chính là rào cản đối với các địa phương miền núi, vùng ĐBDTTS tỉnh Quảng Nam và trên cả nước hiện nay. Thiết nghĩ, để mở rộng diện bao phủ BHXHTN ở miền núi, vùng ĐBDTTS, bên cạnh những chính sách đặc thù được quy định trong Luật BHXH, cần đẩy mạnh các chính sách xóa đói giảm nghèo, tạo việc làm ổn cho người lao động... Có như vậy, bà con mới có cơ hội tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện./.