L’lăm ahay, amoó Đinh Thị Hoà lâng k’coon pân đil ắt mamông coh đhr’nong đong đh’rơơng zir hư đhị cr’noon 4, chr’val An Hưng, chr’hoong da ding k’coong An Lão, tỉnh Bình Định. C’moo 2023, tơợ zên prặ âng Dự án 1, xa nay bh’rợ zooi đong ắt đoọng ha pr’loọng đong đharựt, pr’loọng đong đăn đharựt zr’lụ đhanuôr acoon coh “xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong”, pr’loọng đong amoó Hoà năc ơy vêy ta zooi bhrợ đong ắt t’mêê.

C’xêê 4/2024, đhr’nong đong cấp 4 vêy ta bhrợ nhâm mâng âng pr’loọng đong amoó Hoà vêy ta bhrợ xang lâng đươi dua. Bơr c’xêê ahay, coh đhr’nong đong t’mêê âng pr’loọng đong amoó Hoà bấc ơl p’rá cr’chăng. Amoó Đinh Thị Hoà prá xay, đhr’nong đong t’mêê zooi amoó nhâm mâng pr’ắt tr’mông, doọ dzợ k’rang ooy đong ắt: “L’lăm ahay 2 coon căn ắt coh đong tôn pr’ắt tr’mông zr’năh k’đhap bhlâng. Nâu cơy vêy Nhà nước zooi bhrợ đoọng đong ắt. Bơr coon căn zi chăp hơnh pa bhlâng. Nhà nước công đoọng a ọc đoọng băn pa dưr kinh tế. Nâu cơy acu t’bhlâng bhrợ cha đoọng pa dưr pr’ắt tr’mông.”

Chr’hoong da ding k’coong An Lão, tỉnh Bình Định ơy xay bhrợ liêm choom 10 dự án âng xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng k’tiếc k’ruung pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh. Tơợ zên prặ âng xa nay bh’rợ n’nâu, UBND chr’hoong An Lão ơy zooi đhanuôr bhrợ đong ắt, bhrợ đhị đhăm ắt mamông t’mêê lâng bhrợ c’lâng p’rang đong xang.

Tước nâu cơy, chr’hoong n’nâu ơy zooi bhrợ k’ha riêng đhr’nong đong, bhrợ pazêng pr’đươi râu lơơng, bhr’lậ 16 c’lâng lướt bê tông coh bhươl cr’noon, c’lâng tước ooy zr’lụ pa bhrợ âng đhanuôr; bhrợ bấc z’rooh đác coh clung pa bhrợ; pr’đươi điện coh chr’val An Hưng; pazêng pr’đươi coh đong văn hoá chr’val An Vinh, An Toàn, An Dũng, An Hưng, An Nghĩa; clang đác ch’ngaách ha 23 pr’loọng đong coh pazêng chr’val pa bhlâng zr’năh k’đhap lâng bhrợ c’lang đác ch’ngaách đươi zazum đhị chr’val An Trung. Ting n’năc, c’lâng p’rang vêy ta bhrợ tước ooy pazêng zr’lụ đhanuôr ắt mamông lâng zr’lụ pa bhrợ, zooi đhanuôr lướt chô lâng đơơng âng hàng hoá liêm buôn lâh mơ, ting pa dưr râu bơơn pay pa chô, pa liêm pa crêê pr’ắt tr’mông đoọng ha đhanuôr.

Xoọc đâu, đhị chr’hoong da ding k’coong An Lão n’leh bấc bấc bh’rợ bhrợ cha liêm choom, bha lâng bh’rợ ch’choh lâng b’băn. Chr’hoong An Lão ơy t’bhlâng bhrợ k’rơ bh’rợ pay đoọng zên âng xa nay bh’rợ; k’rong pazêng râu c’rơ, xăl bh’rợ tr’nêng, zooi đoọng bh’rợ bhrợ cha đoọng ha manuyh lum pr’ắt tr’mông zr’năh k’đhap, pa dưr râu bơơn pay pa chô, nhâm mâng pr’ắt tr’mông âng đhanuôr. T’cooh Phạm Văn Tâm, Trưởng phòng Acoon coh chr’hoong An Lão, tỉnh Bình Định prá xay: “Lâng xa nay bh’rợ 1719 g’luh n’nâu năc k’rong pazêng râu xa nay bh’rợ, tu cơnh đêêc vêy chr’năp pa bhlâng zooi đhanuôr acoon coh bơơn pa dưr pr’ắt tr’mông, chr’năp bhlâng năc c’năl ooy xã hội, xa nay râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil lâng zư lêy c’rơ đoọng ha đhanuôr”.

Công cơnh chr’hoong An Lão, chr’hoong da ding k’coong Vĩnh Thạnh vêy bấc acoon coh đh’rưah ắt mamông. K’tiếc k’bunh coh đâu vêy bấc cơnh lâng zr’năh k’đhap, căh vêy clung, bấc bhlâng năc da ding k’coong, đợ dal tơợ 500m - 600m, vêy bấc k’ruung, tọm đác tr’pác tu cơnh đêêc bh’rợ lướt chô dzợ bấc râu zr’năh k’đhap. UBND chr’hoong Vĩnh Thạnh bhrợ t’vaih Ban k’đhơợng xay, C’bhuh ch’mêệt lêy, C’bhuh zooi bh’rợ tr’nêng; ting n’năc bhrợ kế hoạch xay bhrợ Xa nay bh’rợ đoọng ha prang cr’chăl, cr’noọ bh’rợ xay bhrợ coh zập c’moo lâng cr’noọ xay bhrợ âng pazêng dự án, dự án k’tứi âng xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng k’tiếc k’ruung pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong cr’chăl c’moo 2021 - 2030.

C’moo 2024, xay bhrợ dự án 5 oou “Pa dưr giáo dục đào tạo pa dưr râu liêm choom âng manuyh pa bhrợ”, chr’hoong Vĩnh Thạnh ơy bhrợ t’mêê 4 phòng học bộ môn coh Trường Phổ thông Acoon coh bán trú THCS Vĩnh Sơn; Trường Phổ thông Acoon coh Bán trú Tiểu học THCS Vĩnh Kim; zooi học bh’rợ tr’nêng, bhrợ t’vaih bh’rợ tr’nêng đoọng ha manuyh pa bhrợ coh zr’lụ đhanuôr acoon coh; pa choom pa dưr xa nay xay bhrợ đoọng ha bhươl cr’noon lâng cán bộ xay bhrợ xa nay bh’rợ coh zập cấp.

T’cooh Lê Minh Thông, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Vĩnh Thạnh prá xay, vel đong t’bhlâng ghít ooy bhươl cr’noon, prá xay pa dưr dal c’năl ooy bh’rợ k’đhơợng lêy zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong lâng cán bộ cơ sở. Chr’hoong t’bhlâng pa choom, pa choom p’xoọng pa dưr dal xa nay xay bhrợ đoọng ha apêê cán bộ bhrợ bh’rợ acoon coh, cán bộ bhrợ bh’rợ pa xiêr đharựt; Pa têệt trách nhiệm âng manuyh t’cooh xa nay coh bh’rợ xay bhrợ lâng pay đoọng zên xay bhrợ xa nay bh’rợ. T’cooh Lê Minh Thông prá: “Lâng xa nay bh’rợ n’nâu vêy 10 dự án, 4 dự án k’tứi lâng 36 xa nay. Tơợ bh’rợ xay bhrợ đhị chr’hoong Vĩnh Thạnh bhrợ t’vaih râu liêm choom la lua ta nih đoọng ha đhanuôr. Coh tr’nơớp đhi noo cán bộ lâng đhanuôr công dzợ căh n’năl cơnh bhrợ têng, bơơn râu pa choom âng cấp m’piing tu cơnh đêêc xay bhrợ liêm choom lâng bhrợ pa đơơh bh’rợ bhrợ. Ooy bh’rợ truyền thông chính sách n’nâu năc azi bhrợ pazêng c’bhuh, prá xay lâng bấc cơnh bh’rợ, pa bhlâng năc prá xay tih ooy đhanuôr. Bh’rợ prá xay năc muy coh pazêng râu chr’năp đoọng đhanuôr lêy ghít râu liêm choom tơợ xa nay n’nâu”.

T’cooh Đinh Văn Lung, Trưởng Ban Acoon coh tỉnh Bình Định prá xay, bhrợ c’lâng p’rang zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong năc ting bhrợ t’vaih râu liêm buôn đoọng ha đhanuôr bhrợ têng lâng tr’câl tr’bhlêy hàng hoá, bhrợ t’vaih râu liêm buôn đoọng ha đhanuôr. Xoọc đâu, muy bơr dự án, dự án k’tứi âng xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong dzợ bấc râu zr’năh k’đháp năc đơơh bhr’lậ pa liêm đoọng xa nay bh’rợ liêm choom lâh mơ: “Tỉnh ơy vêy bấc c’lâng bh’rợ, chr’năp bhlâng lâng 3 cơ quan xay bhrợ ta luôn xay bhrợ xa nay bh’rợ n’nâu lâng công cơnh zập cấp, zập ngành crêê tước, lâng pazêng râu zr’năh k’đhap n’nâu năc t’bhlâng bhr’lậ pa liêm căh cậ prá xay bh’rợ tr’nêng, xay moon bhrợ têng. Bêl xay bhrợ, ha dang lum zr’năh k’đhap, hân đoo crêê thẩm quyền âng tỉnh năc prá xay ooy UBND tỉnh đoọng vêy bh’rợ p’too moon, hân đoo crêê thẩm quyền âng Trung ương anag pazêng bộ ngành năc azi công pa gơi ooy pazêng bộ, ngành”./.

HIỆU QUẢ TỪ CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA Ở MIỀN NÚI TỈNH BÌNH ĐỊNH

Những năm qua, các huyện miền núi tỉnh Bình Định được đầu tư nhiều nguồn lực phát triển hạ tầng, bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số, chăm sóc sức khỏe người dân. Đặc biệt từ chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, nhiều khu dân cư ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số của các huyện miền núi An Lão, Vân Canh, Vĩnh Thạnh từng bước đổi thay; Hạ tầng nông thôn có nhiều khởi sắc, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được cải thiện rõ rệt.

Trước đây, chị Đinh Thị Hòa và con gái của mình sống trong căn nhà sàn đơn sơ, xuống cấp ở thôn 4, xã An Hưng, huyện miền núi An Lão, tỉnh Bình Định. Năm 2023, từ nguồn kinh phí của Dự án 1, chương trình hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số thuộc "chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi", gia đình chị Hòa đã được hỗ trợ xây dựng lại nhà mới.

Tháng 4/2024, căn nhà cấp 4 xây kiên cố của gia đình chị Hòa được khánh thành đưa vào sử dụng. Hai tháng qua, trong căn nhà mới của gia đình chị Hòa đầy ắp tiếng cười. Chị Đinh Thị Hòa cho biết, căn nhà mới giúp chị ổn định cuộc sống, không còn lo lắng về nhà ở: “Trước đây 2 mẹ con ở nhà tôn cuộc sống vất vả. Bây giờ được Nhà nước giữa đỡ hỗ trợ làm nhà. Hai mẹ con tôi rất cảm ơn. Nhà nước cũng giúp đỡ cho heo để phát triển kinh tế. Bây giờ tôi cố gắng là ăn để vươn lên trong cuộc sống”.

Huyện miền núi An Lão, tỉnh Bình Định đã triển khai thực hiện có hiệu quả 10 dự án thuộc chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Từ nguồn kinh phí của chương trình này, UBND huyện An Lão đã hỗ trợ người dân xây dựng nhà ở, tổ chức tái định cư và đầu tư cơ sở hạ tầng.

Đến nay, huyện này đã hỗ trợ xây dựng hàng trăm căn nhà, đầu tư xây dựng, sửa chữa 16 tuyến đường bê tông liên thôn, đường dẫn vào các khu sản xuất của người dân; xây dựng nhiều tuyến kênh mương nội đồng; hệ thống điện ở xã An Hưng; các thiết chế nhà văn hóa xã An Vinh, An Toàn, An Dũng, An Hưng, An Nghĩa; hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho 23 hộ ở các xã đặc biệt khó khăn và đầu tư hệ thống nước sinh hoạt tập trung tại xã An Trung. Theo đó, hạ tầng giao thông được kết nối đồng bộ giữa các khu dân cư và khu sản xuất, giúp người dân đi lại và vận chuyển hàng hóa thuận tiện, góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người dân.

Hiện nay, tại huyện miền núi An Lão đã xuất hiện nhiều mô hình hiệu quả, cách làm hay trong trồng trọt và chăn nuôi. Huyện An Lão tiếp tục đẩy mạnh tiến độ giải ngân vốn của chương trình; tập trung nguồn lực, chuyển đổi nghề, hỗ trợ sinh kế cho các đối tượng yếu thế, nâng cao thu nhập, ổn định đời sống người dân. Ông Phạm Văn Tâm, Trưởng phòng Dân tộc huyện An Lão, tỉnh Bình Định cho biết: “Đối với chương trình 1719 lần này tích hợp cho nên mang vai trò hết sức quan trọng giúp cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số phát triển về kinh tế, xã hội, đặc biệt nhận thức về mặt xã hội ở vai trò bình đẳng giới và chăm sóc sức khỏe người dân”.

Cũng như huyện An Lão, huyện miền núi Vĩnh Thạnh có nhiều dân tộc cùng sinh sống. Địa hình nơi đây đa dạng và phức tạp, không bằng phẳng, chủ yếu là đồi núi, độ cao trung bình từ 500m - 600m, có nhiều sông, suối chia cắt nên việc đi lại còn nhiều khó khăn. UBND huyện Vĩnh Thạnh thành lập Ban chỉ đạo, Tổ kiểm tra, Tổ giúp việc; đồng thời ban hành kế hoạch thực hiện Chương trình cho cả giai đoạn, kế hoạch thực hiện hàng năm và kế hoạch thực hiện của từng dự án, tiểu dự án thuộc chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.

Năm 2024, thực hiện dự án 5 về "Phát triển giáo dục đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực", huyện Vĩnh Thạnh đã xây mới 4 phòng học bộ môn ở Trường Phổ thông Dân Bán trú THCS Vĩnh Sơn; Trường Phổ thông Dân tộc Bán trú Tiểu học và THCS Vĩnh Kim; hỗ trợ học nghề, giải quyết việc làm cho lao động vùng đồng bào dân tộc thiểu số; đào tạo nâng cao năng lực cho cộng đồng và cán bộ triển khai chương trình ở các cấp.

Ông Lê Minh Thông, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Thạnh cho biết, địa phương tăng cường bám sát địa bàn, tuyên truyền nâng cao nhận thức về công tác quản lý vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đối với cán bộ cơ sở. Huyện tập trung đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc, cán bộ làm công tác giảm nghèo; Gắn trách nhiệm của người đứng đầu trong việc triển khai và giải ngân vốn thực hiện chương trình. Ông Lê Minh Thông nói: “Đối với chương trình này có 10 dự án, 4 tiểu dự án và 36 nội dung. Qua triển khai trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh mang lại hiệu quả rất thiết thực cho bà con. Bước đầu anh em cán bộ và bà con cũng còn bở ngỡ, được sự hướng dẫn của cấp trên nên làm rất thông suốt và đẩy nhanh tiến độ. Về công tác truyền thông chính sách này thì chúng tôi thành lập các tổ, tuyên truyền bằng nhiều hình thức, nhất là tuyên truyền trực tiếp đối với bà con nhân dân. Công tác tuyên truyền là một trong những yếu tố rất quan trọng để bà con thấy rõ được lợi ích từ chương trình này”.

Ông Đinh Văn Lung, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Bình Định cho biết, phát triển hạ tầng giao thông vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi sẽ góp phần tạo thuận lợi cho bà con sản xuất và giao thương hàng hóa, mở ra cơ hội cho bà con. Hiện nay, một số dự án, tiểu dự án của chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi còn nhiều vướng mắc cần tháo gỡ để chương trình hiệu quả hơn: “Tỉnh đã có nhiều chủ trương, đặc biệt đối với 3 cơ quan thường trực thực hiện chương trình này và cũng như các cấp, các ngành liên quan đến các vướng mắc, khó khăn này đơn giản hóa hoặc tham mưu, đề xuất để thực hiện vướng mắc, khó khăn. Trong quá trình thực hiện, nếu gặp khó khăn, vướng mắc, cái nào thuộc thẩm quyền của tỉnh thì phải báo cáo cho UBND tỉnh để có sự chỉ đạo, cái nào thuộc về thẩm quyền của Trung ương của các bộ ngành thì chúng tôi cũng gửi cho các bộ, ngành”./.