Xoọc đâu, ting cơnh Điều 169 âng Bộ Luật pa bhrợ, c’moo đhêy hưu bơơn pa liêm tước zập 62 c’moo cơnh lâng pân jưih moọt c’moo 2028 lâng zập 60 c’moo cơnh lâng pân đil c’moo 2035.

Đhị bêl lưm, bơr pêê bọop p’rá công nhân moon, bhiệc pa dzoóc c’moo đhêy hưu căh liêm crêê cơnh lâng đhr’năng lalua cơnh lâng apêê bh’rợ cơnh: Ih xa nập, da giày, pa bhrợ coh apêê boọng gợp, cônh nhân pay dzêệt cao su lâng bơr pêê bh’rợ tr’nêng lơơng… C’moo đhêy hưu dzoóc, c’rơ âng ma nuyh pa bhrợ ha lêệng căh dzợ tệêm ngăn đoọng bhrợ liêm xang bh’rợ tr’nêng, vaih đhr’năng bil  bh’rợ tr’nêng. Lalăm a hay, manuyh pa bhrợ đhêy hưu đâh, zập c’moo đhêy hưu lalăm năc ta lơi 1%, ha dợ quy định xoọc đâu zập c’moo đhêy hưu đâh ta lơi 2% lâng đợ c’moo đoọng zên bảo hiểm xã hội năc dzoóc, bil bal cơnh lâng ma nuyh pa  bhrợ.

Amoó Nguyễn Thị Hiền, công nhân đhị Công ty Cổ phần Môi trường lâng Pa dưr pa xơc đô thị tỉnh Quảng Bình k’đươi moon: zư liêm c’moo đhêy hưu cơnh ty năc pân jưih 60 c’moo, pân đil 55 c’moo cơnh lâng bh’rợ ha lêệng:“Ahêê pa chăp xơợng, oọ pa dzooc c’moo đhêy hưu đoọng tệêm ngăn pr’đơợ c’rơ tr’mông, g’đech cr’ay cr’naanh tu pa bhrợ ta têng cơnh lâng ma nuyh pa bhrợ trực tiếp bhrợ đhị môi trường ha lêệng, độc hại, cr’pân. Xoọc đâu bhiệc pa dưr dal c’moo đhêy hưu muy jưah cơnh lâng k’bhuh pa bhrợ ha lêệng, độc hại năc căh ơy liêm choom, bhrợ đoọng ha công nhân căh zập c’rơ đoọng pa bhrợ cớ. Tu cơnh đêêc, apêê choom đhêy đâh lâh căh cợ đớp bảo hiểm 1 chu, cơnh đêêc năc crêê tước thu nhập, pr’ặt tr’mông âng apêê pa bhrợ trực tiếp.”

Đhị bêl lưm prá, bấc boọp p’rá âng công nhân rơơm Chính phủ lêy cha mêệt, pa liêm pa crêê, tệêm ngăn cơnh dap zên lương hưu bhlưa apêê đhêy hưu coh zập g’luh. Bêl dap zên lương hưu năc pa xoọng hệ số trượt giá, tu dap cơnh xoọc đâu năc k’rong pazêng bộ lương đhr’năng ting pâh bảo hiểm xang nắc pác mâ mơ. Bi cơnh 20 c’moo lalăm, ma nuyh pa bhrợ đoọng zên bảo hiểm đhị đợ lương 1,6 ức đồng/c’xêê, tước c’moo 2022 năc đoọng đhị đợ zên 4,5 ức đồng/c’xêê, cơnh đêêc tước bêl đhêy hưu lêy dap za zưm đoọng ha pazêng c’moo t’mêê moọt bhrợ. Coh đhr’năng chr’năp zên xiêr cơnh đâu, zên lương hưu năc lalâh ếp. Jưah lâng đêêc, xoọc đâu, ma nuyh pa  bhrợ vêy cr’chăl pa  bhrợ zập 35 c’moo  năc a têh, bêl đhêy hưu năc vêy đợ zên lương ếp lâh t’piing lâng ma nuyh pa bhrợ đhêy lalăm c’moo 2018 tu xăl cơnh dap zên lương hưu t’mêê. T’cooh Phan Văn Anh, công nhân Công ty Cổ phần Cảng Quảng Bình đoọng năl:“Tu đhr’năng bh’rợ, năc bhrợ rau ha lêệng, độc hại, cr’pân, năc ơy bấc công nhân đhêy hưu lalăm c’moo đoọng đhêy. Ha dợ, căh zập 1 c’moo zêng ta lơi 2% zên lương hưu bơơn đớp pay, bhrợ vaih tước đhr’năng pr’ặt tr’mông lưm k’đhap tơợ bêl đhêy hưu.”

T’ơơi pa chô bọop p’rá âng đhanuôr, pơ căn Nguyễn Minh Tâm, Phó Trưởng k’bhuh Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình đoọng năl, K’bhuh Đại biểu Quốc hội lưm lâng đơơng zập p’rá xa nay k’đươi âng công nhân tước Quốc hội, Chính phủ lâng apêê bộ, ngành Trung ương. K’bhuh Đại biểu Quốc hội tỉnh cung k’đươi moon UBND tỉnh Quảng Bình, apêê cơ quan chuyên môn bhrợ ghit, bhlêh lơi pazêng xa nay đhanuôr k’rang đăh chính sách âng Nhà nước moon za zưm lâng apêê chính sách âng tỉnh moon lalay. Ting cơnh pơ căn Nguyễn Minh Tâm, apêê bọop p’rá k’đươi  moon âng công nhân tước Quốc hội, Chính phủ lâng apêê bộ, ngành Trung ương năc chroi k’rong pa xang hệ thống chính sách pháp luật đăh pa  bhrợ, bảo hiểm lâng apêê bh’rợ crêê tước pr’ặt tr’mông công nhân, ma nuyh pa bhrợ: “Pazêng xa nay, bọop p’rá năc bơơn đơơng tước Quốc hội, Chính phủ. K’bhuh Đại biểu Quốc hội tỉnh cung k’đươi moon bh’cộ UBND tỉnh Quảng Bình, tơợ pr’đơợ pazêng boọp p’rá, xay moon âng ma nuyh pa bhrợ, năc đâh k’đươi moon bhlêh lơi rau xa nay âng ma nuyh pa bhrợ k’rang lâng tệêm ngăn liêm choom cơnh lâng đhr’năng lalua âng ngành, vel đong ting thẩm quyền”./.

Người lao động trong môi trường nặng nhọc, độc hại muốn giảm tuổi nghỉ hưu

Cần giảm tuổi nghỉ hưu đối với người lao động làm công việc nặng nhọc, độc hại, thấp hơn 5 tuổi so với quy định hiện hành. Đây là ý kiến của nhiều công nhân, người lao động nêu lên tại Hội nghị tiếp xúc, đối thoại giữa  Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình với công nhân, lao động nhân dịp Tháng Công nhân năm 2023.

Hiện nay, theo Điều 169 của Bộ Luật lao động, tuổi nghỉ hưu được điều chỉnh lộ trình cho đến khi đủ 62 tuổi đối với nam vào năm 2028 và đủ 60 tuổi đối với nữ vào năm 2035.

Tại buổi tiếp xúc, một số ý kiến công nhân cho rằng, việc tăng tuổi nghỉ hưu chưa phù hợp thực tế với các ngành nghề như: may mặc, da giày, hầm lò, công nhân cạo mũ cao su và một số ngành nghề khác... Tuổi nghỉ hưu tăng, lúc sức khỏe của người lao động nặng nhọc không còn đảm bảo để hoàn thành công việc, dẫn đến dễ mất việc làm. Trước đây, người lao động nghỉ hưu sớm, mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi chỉ bị trừ 1%, còn quy định hiện nay mỗi năm nghỉ hưu sớm bị trừ 2% và số năm đóng bảo hiểm xã hội lại tăng, rất thiệt thòi cho người lao động.

Chị Nguyễn Thu Hiền, công nhân tại Công ty Cổ phần Môi trường và Phát triển đô thị tỉnh Quảng Bình kiến nghị: giữ nguyên tuổi nghỉ hưu như cũ là nam 60 tuổi, nữ 55 tuổi đối với những ngành nghề lao động nặng nhọc:“Chúng tôi thiết nghĩ, không nên tăng độ tuổi nghỉ hưu để đảm bảo điều kiện sức khỏe, tránh bệnh nghề nghiệp cho những lao động trực tiếp làm việc trong môi trường nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Hiện tại việc nâng độ tuổi nghỉ hưu một cách đồng đều đối với nhóm đối tượng lao động nặng nhọc, độc hại là chưa phù hợp, làm cho công nhân lao động không đủ sức khỏe để tiếp tục làm việc. Vì vậy họ có thể nghỉ việc sớm hoặc nhận bảo hiểm 1 lần, như vậy rất ảnh hưởng đến thu nhập, đời sống của các lao động trực tiếp.”

Tại buổi tiếp xúc, một số ý kiến công nhân mong muốn Chính phủ xem xét, điều chỉnh phù hợp, đảm bảo cân đối cách tính lương hưu giữa các đối tượng nghỉ hưu trong các thời kỳ. Khi tính lương hưu cần tính thêm hệ số trượt giá, vì cách tính hiện nay là cộng toàn bộ lương trong quá trình tham gia bảo hiểm rồi chia bình quân. Ví dụ, 20 năm trước người lao động đóng bảo hiểm ở mức lương 1,6 triệu đồng/tháng, đến năm 2022 mới đóng ở mức 4,5 triệu đồng/tháng, vậy đến khi nghỉ hưu phải tính bình quân cho cả những năm mới đi làm. Trong thời buổi trượt giá này, lương hưu như thế là rất thấp. Bên cạnh đó, hiện nay, người lao động có thời gian công tác đủ 35 năm trở lên, khi nghỉ hưu sẽ có mức lương thấp hơn so với người lao động nghỉ trước năm 2018 do thay đổi cách tính lương hưu mới. Ông Phan Văn Anh, công nhân Công ty Cổ phần Cảng Quảng Bình bày tỏ:“Vì đặc thù công việc, phải tiếp xúc với môi trường đặc biệt nặng nhọc, độc hại nguy hiểm, nên nhiều trường hợp công nhân phải nghỉ hưu trước tuổi, trước thời hạn. Nhưng cứ thiếu 1 năm đều bị trừ đi 2% mức hưởng lương hưu, dẫn đến chế độ lương hưu ít ỏi mà họ được hưởng không đủ đảm bảo cho việc sinh hoạt đời sống sau khi nghỉ chế độ về hưu.”

Trả lời ý kiến cử tri, bà Nguyễn Minh Tâm, Phó Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình cho biết, Đoàn Đại biểu Quốc hội tiếp thu và chuyển tải các kiến nghị, đề xuất của công nhân đến diễn đàn Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương. Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh cũng đề nghị UBND tỉnh Quảng Bình, các cơ quan chuyên môn làm rõ, giải quyết các vấn đề cử tri quan tâm về chính sách của Nhà nước nói chung và các chính sách đặc thù của tỉnh nói riêng. Theo bà Nguyễn Minh Tâm, các kiến nghị, đề xuất của công nhân đến diễn đàn Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương sẽ góp phần hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật về lao động, việc làm, bảo hiểm và các vấn đề liên quan đời sống công nhân, người lao động:“Tất cả những thông tin, ý kiến sẽ được chuyển tải đến Quốc hội, Chính phủ. Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh cũng đề nghị lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Bình, trên cơ sở những ý kiến, phản ánh của người lao động, cần kịp thời chỉ đạo giải quyết vấn đề công nhân lao động quan tâm, bức xúc và đảm bảo phù hợp với tình hình thực tiễn của ngành, địa phương theo thẩm quyền”./.