Hân đhơ cơnh đêêc, tơợ c’xêê 4 c’moo đâu, bêl điện k’tiêc k’ruung bhưng ang coh bhươl cr’noon da ding k’coong dzợ bâc rau zr’năh k’đhap, năc pr’ăt tr’mông t’mêê ơy la lua vêy ta bhrợ t’vaih. Mơ lâh muy c’moo, điện ơy bhrợ t’vaih rau c’rơ k’rơ pa bhlâng đoọng ha đhanuôr coh đâu

Năc tươc đhâng, diic điêl amoó Đinh Thị Lá (29 c’moo) dzợ đh’rưah lâng apêê thợ hồ, p’đhiêr máy ra lóc xi măng đoọng bhrợ đhr’nong đong t’mêê. Nâu đoo năc muy bh’rợ coh bêl ahay hắt pa bhlâng, năc nâu cơy dưr vaih looih pa bhlâng bêl đhanuôr đơơh n’năl đươi dua máy móc, pa xiêr ga’lêêh ga’lêêng bêl pa bhrợ lâng bhrợ đơơh lâh mơ. Amoó Lá xay truih, pr’ăt tr’mông la nguah la bang coh đanh đươnh, nâu cơy năc dưr tr’xăl bâc zập prang. Tươc bêl ha dum, điện ang prang bhươl cr’noon, acoon p’niên năc ê a học bài, prang cr’noon dưr bhui har lâh mơ:

“Bêl ahay năc câl máy t’vaih điện, coh t’tun n’nâu vêy Nhà nước bhrợ đoọng điện, ha dợ nâu cơy c’moo 2025 vêy điện dal thế năc pazêng pr’đươi lâng điện ơy liêm choom lâh mơ lâng c’moo ahay. Đhanuôr câl tủ chrộ, tivi, l’lăm ahay ng’đươi tr’ang âng mặt t’ngay năc vêy choom lêy tivi, ha dợ nâu cơy xơợng tin tức zập bêl công choom, bơơn xơợng xa nay zập bêl công choom, chăp hơnh Đảng lâng Nhà nước.”

Amoó Đinh Thị Nhơn, muy cha năc đhanuôr mr’đoo cr’noon, năc hay cớ c’xêê c’moo căh vêy c’lâng lâng căh vêy điện, bhrợ pr’ăt tr’mông coh Canh Tiến năc “ta bhúch bâc rau” t’piing lâng pazêng bhươl cr’noon n’lơơng. Bêl tươc ooy ha dum k’năm, bhươl cr’noon năc dưr la nguah, acoon p’niên học bài coh rau tr’ang âng đèn dầu cơnh coh phim coh pazêng c’moo tr’xăl t’mêê. Ha dợ nâu cơy, t’mêê lâh muy pâng c’moo năc zập rau zêng tr’xăl. T’mêê xang cr’chăl học bài, vêy k’căn đoọng lêy phim hoạt hình coh Tivi, acoon p’niên Đinh Danh, k’coon pân juyh âng amoó Nhơn xay truih:

“Acu học lớp 5, bêl ahay coh cr’noon căh vêy điện năc bêl đâu ơy vêy điện, azi bhui har pa bhlâng, azi kiêng lêy hoạt hình coh tivi, bọc bài vêy điện năc tr’ang lâh mơ.”

Ting cơnh t’cooh Đinh Văn Tào, Bí thư Chi bộ lâng bhrợ Trưởng cr’noon Canh Tiến, công trình pa ang điện đoọng ha cr’noon Canh Tiến vêy đợ zên bhrợ têng lâh 9 tỷ đồng, tơơp bhrợ tơợ t’ngay 17/12/2024 lâng pa ang điện coh c’xêê 4/2025. Vêy điện, bhươl cr’noon Canh Tiến năc ơy tr’xăl liêm choom bhlâng, học tập năc vêy ta bhrợ t’bhưah đoọng ha p’niên k’tứi lâng ha manuyh t’cooh ta ha:

“Vêy điện năc liêm buôn lâh mơ ha pr’ăt tr’mông coh zập t’ngay, coh ha dum, pa bhlâng năc đoọng ha p’niên học tập. Bêl l’lăm ahay đhanuôr kiêng pa bhlâng vêy pr’đươi ng’xơợng, ng’lêy, ơy vêy điện năc bấc pr’loọng đong ơy câl tivi cr’noọ năc bơơn xơợng lêy lâng pa choom tơợ pazêng rau xa nay zazum, thời sự lâng đương xơợng pazêng rau tin tức choom đươi dua khoa học kỹ thuật ooy ch’choh, b’băn. Đhanuôr n’năl ghít bh’rợ pa dưr kinh tế năc đoọng pa liêm pr’ăt tr’mông pr’loọng đong.”

Điện âng vêy ta bhrợ căh muy tr’xăl ooy pr’ăt bh’rợ, ting n’năc năc pr’đơợ đoọng ha xa nay bh’rợ pa dưr pr’ăt tr’mông. Xang bêl pazum k’tiêc hành chính, UBND chr’val Canh Vinh ơy đơơh loon bhrợ t’vaih Tổ đương xay bhrợ Hành chính Công coh cr’noon đoọng ba buôn lâng đhanuôr lâh mơ. Amoó Mai Thị Lý, muy cha năc pa bhrợ coh Tổ xay truih: ha dang căh vêy điện, bh’rợ chuyển đổi số đương đớp lâng xay bhrợ bha ar bha tơ hành chính, năc căh ng’choom bhrợ coh Canh Tiến:

“L’lăm ahay căh vêy điện năc zr’lụ đương bhrợ bh’rợ hành chính công coh đâu căh ơy vêy ta bhrợ t’vaih, tơợ bêl vêy điện lêy đhanuôr lươt bhrợ bha ar bha tơ zr’năh k’đhap pa bhlâng, c’lâng ch’ngai tu cơnh đêêc năc vêy p’rá xay moon ooy t’cooh xa nay năc ng’bhrợ zr’lụ đương bhrợ bh’rợ hành chính công đhị đâu đoọng đhanuôr doọ dợ lâh lươt ch’ngai bhrợ bha ar bha tơ, t’cooh xa nay công ơy k’rang lêy lâng đoọng muy bêệ máy tính lâng bhrợ tổ đương zooi đhanuôr đhị cr’noon Canh Tiến.”

Cr’noon Canh Tiến vêy 176 pr’loọng đong, bâc bhlâng năc đhanuôr Ba Na lâng Chăm. Tơợ bêl muy zr’lụ ăt la lay, Canh Tiến xoọc vêy đợ rau pa dưr nhâm mâng. Đh’rưah lâng điện, c’lâng p’rang công vêy ta bhr’lậ pa liêm. Bh’rợ đoọng k’tiêc bhrợ c’lâng ơy vêy đhanuôr mr’cơnh cr’noọ xa nay k’rơ pa bhlâng. Coh tr’nơơp năc căh lâh bâc pr’loọng đong, ting t’ngay bơơn lêy rau liêm choom, tươc nâu cơy ơy vêy 50 pr’loọng đong coh zr’lụ bhrợ c’lâng ơy chroi đoọng. T’cooh Dương Hiệp Hoà, Chủ tịch UBND chr’val Canh Vinh xay moon ghít, tơợ bêl vêy điện âng k’tiêc k’ruung năc dưr vaih pr’hêl chr’năp pa bhlâng, bhrợ t’vaih rau liêm buôn căh bool vêy đoọng ha đhanuôr:

“Đhanuôr bhui har pa bhlâng, apêê lêy cơnh muy rau pr’hêl chr’năp pa bhlâng. L’lăm ahay đhanuôr đươi điện tơợ tr’ang âng mặt t’ngay đoọng vêy tr’ang, pazêng bh’rợ n’lơơng năc căh lâh vêy. Vêy điện apêê đoo khoan giếng, ra lắp máy dziếu đác năc nâu cơy nhâm mâng lâh mơ, tr’câl tr’bhlêy hàng hoá ting t’ngay vêy ta bhrợ k’rơ lâh mơ. Nhà nước bhrợ đoọng điện năc c’lâng bh’rợ crêê liêm pa bhlâng vêy đhanuôr bhui har căh dzợ cơnh. Điện vaih tươc ooy năc kinh tế vaih tươc đêêc. Xoọc đâu chr’val xoọc t’bhlâng bhrợ pa dưr cr’noon Canh Tiến dưr vaih bhươl cr’noon du lịch bhươl cr’noon ting cơnh p’too moon âng tỉnh đoọng pa dưr kinh tế xã hội âng vel đong.”

Tr’ang điện âng k’tiêc k’ruung chô ooy cr’noon Canh Tiến (c’xêê 4/2025) ơy bhrợ t’vaih rau tr’xăl prang zập n’đăh lâng đơơh hân. Doọ dzợ vaih ha dum k’năm lâng đèn dầu, đhanuôr đươi pr’đươi n’lơơng đơơh lâh mơ, pa liêm pr’ăt tr’mông ghít lâh mơ. Điện căh muy năc tr’ang ting n’năc năc pr’đơợ đoọng pa dưr kinh tế - xã hội, bhrợ t’vaih c’lâng bh’rợ, bhr’lậ pa liêm lâng pa dưr./.

NGƯỜI CHĂM, BA NA Ở CANH TIẾN ĐỔI THAY NHỜ CÓ ĐIỆN

Làng Canh Tiến, thuộc xã Canh Vinh, tỉnh Gia Lai (trước đây là huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định), với phần lớn là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, từng được mệnh danh là "vùng trắng lưới điện". Thế nhưng, từ tháng 4 năm nay, khi ánh sáng điện lưới quốc gia bừng lên giữa thôn vùng cao khó khăn, một cuộc sống mới đã thực sự mở ra. Chỉ hơn nửa năm, điện đã mang lại  sức bật mạnh mẽ cho người dân nơi đây

Đã gần trưa, vợ chồng chị Đinh Thị Lá (29 tuổi) vẫn miệt mài cùng thợ hồ, vận hành máy trộn xi măng để xây dựng ngôi nhà mới. Đây là một hình ảnh hiếm thấy trước đây, nhưng nay đã trở nên quen thuộc khi bà con nhanh chóng đưa máy móc vào sử dụng, giảm bớt sức lao động và đẩy nhanh tiến độ. Chị Lá xúc động, cuộc sống ngôi làng bao năm buồn tẻ, nay đã thay đổi hoàn toàn. Tối đến, điện sáng cả làng, trẻ con ê a học bài, cả làng bỗng vui hẳn lên:

“Trước mua máy phát điện, sau này Nhà nước hỗ trợ điện năng lượng, còn bây giờ 2025 có điện cao thế thì cơ sở vật chất và điện đã tốt hơn mấy năm trước. bà con mua tủ lạnh, tivi, ngày trước dùng năng lượng có nắng mới dùng được tivi, còn bây giờ mình muốn coi tin tức lúc nào cũng được, tiếp thu tin tức lúc nào cũng được, cảm ơn Đảng và Nhà nước.”

Chị Đinh Thị Nhơn, một người dân cùng làng, bùi ngùi nhớ lại những ngày tháng vừa thiếu đường vừa thiếu điện, khiến cuộc sống ở Canh Tiến gần như "tụt hậu" so với các làng khác. Khi màn đêm buông xuống, làng rơi vào tĩnh lặng, trẻ con học bài dưới ánh đèn dầu le lói như trong phim về những năm trước đổi mới. Còn bây giờ, mới hơn nửa năm mà mọi thứ đã hoàn toàn đổi khác. Vừa kết thúc giờ học bài, được mẹ cho xem phim hoạt hình trên Tivi, Cháu Đinh Danh, con trai 10 tuổi của chị Nhơn, chia sẻ.

“Con học lớp 5, ngày xưa trong làng con không có điện nhưng gần đây có điện, bọn con rất vui, chúng con thích xem hoạt hình trên tivi, học bài có điện thấy sáng hơn.”

Theo ông Đinh Văn Tào, Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn Canh Tiến, công trình cấp điện cho làng Canh Tiến có tổng mức đầu tư hơn 9 tỷ đồng, khởi công từ ngày 17/12/2024 và đóng điện vào cuối tháng 4/2025.  Có điện, dân làng Canh Tiến thực sự “đổi đời”, cơ hội học tập mở rộng cho cả trẻ em và người lớn:

“Có điện đã tiện lợi cho sinh hoạt hàng ngày, ban đêm, đặc biệt là các cháu học tập. Trước đây bà con rất khao khát có nghe nhìn, có điện rồi thì nhiều hộ đã sắm tivi mục đích là nghe nhìn và học hỏi các thông tin đại chúng, thời sự để nghe ngóng các tin tức áp dụng được khoa học kỹ thuật về trồng trọt, chăn nuôi. Bà con nhận thức được việc phát triển kinh tế để cải thiện cho gia đình.”

Điện lưới được kéo về không chỉ thay đổi sinh hoạt, mà còn là đòn bẩy cho công cuộc phát triển kinh tế-xã hội. Ngay sau khi sáp nhập địa giới hành chính, UBND xã Canh Vinh đã nhanh chóng thành lập Tổ Tiếp nhận Hành chính Công tại làng để gần dân hơn. Chị Mai Thị Lý, một thành viên của tổ, chia sẻ: nếu không có điện, việc chuyển đổi số tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính, sẽ không thực hiện được ở Canh Tiến:

“Trước kia chưa có điện thì điểm tiếp nhận hành chính công ở đây là chưa thành lập, từ khi có điện thấy người dân đi làm hồ sơ cực khổ quá, đường đi xa nên có ý kiến lên lãnh đạo là phải có điểm tiếp nhận hành chính công tại địa phương để bà con bớt khó khăn hơn khi đi làm hồ sơ, lãnh đạo cũng đã quan tâm và cấp 1 máy tính và thành lập tổ hỗ trợ cho bà con tại địa điểm làng canh tiến.”

Làng Canh Tiến có 176 hộ chủ yếu là người Bana và Chăm. Từ một khu vực biệt lập, Canh Tiến đang có những bước tiến vững chắc. Cùng với điện lưới, hạ tầng giao thông cũng được chú trọng nâng cấp. Phong trào hiến đất mở đường đã được bà con đồng tình hưởng ứng mạnh mẽ. Ban đầu chỉ có ít hộ, dần dần thấy được lợi ích, đến nay đã có trên 50 hộ trong phạm vi mở đường đồng lòng ủng hộ. Ông Dương Hiệp Hòa, Chủ tịch UBND xã Canh Vinh khẳng định, sự xuất hiện của điện lưới quốc gia đã trở thành món quà vô giá, mang lại sự tiện lợi chưa từng có cho bà con.

“Nhân dân rất phấn khởi, họ đón nhận một món quà quá sức quý giá. Trước đây người dân sử dụng điện bằng năng lượng để chiếu sáng thôi, còn các hoạt động khác cũng hạn chế. Có điện họ khoan giếng, lắp máy bơm nên đảm bảo hơn, giao thương hàng hóa từng bước phát triển. Nhà nước mắc điện là chủ trương đúng đắn nhân dân đồng tình ủng hộ . Năng lượng tới đâu phát triển kinh tế tới đó. Hiện xã đang tập trung để xây dựng làng Canh Tiến trở thành làng du lịch cộng đồng theo chỉ đạo của tỉnh nhằm mục đích phát triển kinh tế xã hội của địa phương.”

Ánh sáng điện lưới quốc gia về làng Canh Tiến (tháng 4/2025) đã mang lại sự đổi thay toàn diện và tức thì. Từ bỏ bóng tối và đèn dầu, người dân điện khí hóa, số hóa rất nhanh chóng, cải thiện rõ rệt đời sống sinh hoạt, học tập. Điện không chỉ là nguồn sáng mà là đòn bẩy kinh tế – xã hội, thúc đẩy mở đường, cải cách và phát triển./.