C’moo 2021, UBND chr’val Cà Dy, chr’hoong Nam Giang vêy ta pazao đoọng bhrợ c’la bhrợ têng công trình Ping xal đhanuôr Pà Oong. Zr’lụ vêy ta moon bhrợ têng năc đợ đhăm k’tiếc coh toor k’ruung Đăk My. Bêl công trình vêy ta bhrợ, Ban Công tác Mặt trận cr’noon Pà Oong lêy zr’lụ ta bhrợ năc móng ếp, buôn vaih nong đác lâng hr’lang hr’câh. Tơợ bh’rợ ch’mêệt lêy, Ban Công tác Mặt trận cr’noon Pà Oong ta đang moon c’la bhrợ têng năc UBND chr’val pa dal cum đoọng g’đéch đhr’năng nong đác lâng bhrợ kè cha groong hr’câh k’tiếc.

Xơợng đươi cơnh ta đang moon âng Mặt trận, c’la bhrợ têng ơy bhr’lậ bha ar bha tơ dự án, pa dal cum dal lâh mơ, bhrợ kè cha groong hr’câh k’tiếc nhâm mâng. Công trình vêy ta bhrợ xang năc lâh bơr pêê hân noo boo tuh năc doọ crêê đác nong, nhâm mâng. T’cooh Zơ Râm Bức, Trưởng Ban Công tác Mặt trận cr’noon Pà Oong, chr’val Cà Dy, chr’hoong Nam Giang prá xay, bh’rợ ch’mêệt lêy bh’rợ bhrợ c’lâng p’rang coh bhươl cr’noon năc ng’đươi ooy manuyh n’năl ghít bh’rợ tr’nêng năc lâng đợ c’năl âng đay, cán bộ Mặt trận năc manuyh đăn lâng đhanuôr, đăn ooy bhươl cr’noon, tu cơnh đêêc năc pân prá xay cr’noọ cr’niêng âng đhanuôr: “Acu buôn ch’mêệt lêy pazêng công trình coh bhươl cr’noon. Ba bi cơnh công trình đác ch’ngaách, c’lâng bê tông coh bhươl cr’noon lâng pazêng công trình n’lơơng. Ha dang acu lêy apêê bhrợ căh crêê cơnh lâng râu la lua âng công trình coh bhươl cr’noon đươi dua năc ađay prá xay ooy cấp m’piing đoọng vêy bh’rợ bhr’lậ crêê cơnh căh cậ vêy cr’noọ xa nay bhrợ têng cớ”.

Xoọc đâu, trình độ cán bộ bhrợ bh’rợ Mặt trận coh chr’hoong da ding k’coong Nam Giang năc công dzợ ta bhúch. Tu cơnh đêêc, coh bh’rợ ch’mêệt lêy lâng prá xay xa nay xã hội, cán bộ Mặt trận đơơh loon lêy pay đợ bh’rợ ghít bhlâng, n’leh vaih râu căh yêm loom, prá xay coh đhanuôr, pa bhlâng năc đợ xa nay crêê tước ooy quyền lợi âng đhanuôr; t’bhlâng prá xay pazêng c’lâng xa nay, chính sách, công trình dự án crêê tước bấc ooy pr’ắt tr’mông âng đhanuôr.

P’căn Zơ Râm Thị Hai, Chủ tịch UBMTTQVN chr’hoong Nam Giang prá xay, Mặt trận chr’hoong t’bhlâng ch’mêệt lêy bh’rợ xay bhrợ 3 xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung năc Xa nay bh’rợ bhrợ pa dưr bhươl cr’noon t’mêê, xa nay bh’rợ pa xiêr đharựt nhâm mâng lâng xa nay bh’rợ pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong: “Zập c’moo, Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam chr’hoong đơơh loon xay bhrợ xa nay bh’rợ năc đh’rưah lâng Thường trực HĐND, zập tổ chức thành viên âng mặt trận đoàn thể bhrợ cr’noọ bh’rợ ch’mêệt lêy 3 xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng n’nâu. Năc tơơp bhrợ tơợ c’moo 2023 tước nâu cơy, Mặt trận chr’hoong ơy xay bhrợ 12 bh’rợ ch’mêệt lêy, bấc bhlâng năc Xa nay bh’rợ Cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung bhrợ pa dưr bhươl cr’noon t’mêê đhị vel đong. Xay bhrợ cơnh ooy xa nay bh’rợ bhươl cr’noon t’mêê n’nâu vêy zập pr’đơợ đoọng bơơn pa dưr pr’ắt tr’mông âng đhanuôr liêm crêê lâh mơ”.

Râu choom prá xay bhlâng coh cr’chăl ahay năc bấc cán bộ prá xay ooy bh’rợ tr’nêng vêy cr’chăl xay bhrợ đanh đươnh lâng bh’rợ Mặt trận, lứch loom lâng bh’rợ tr’nêng, đơơh lêy pay crêê xa nay âng đhanuôr k’rang lêy đoọng xay bhrợ bh’rợ ch’mêệt lêy, prá xay. T’cooh Lê Văn Hường, Bí thư Huyện uỷ Nam Giang prá xay dal xa nay bh’rợ ch’mêệt lêy, prá xay xa nay xã hội âng zập cấp Mặt trận coh vel đong đay: “Xay bhrợ cơnh xa nay Quyết định 217 âng Bộ Chính trị ooy bh’rợ xay p’căh Quy chế ch’mêệt lêy lâng prá xay xa nay xã hội âng Mặt trận Tổ quốc Việt nam lâng pazêng đoàn thể chính trị - xã hội, Mặt trận chr’hoong công ơy t’bhlâng xay bhrợ lứch c’rơ âng đay. Pa bhlâng năc coh vel đong công ơy ting ch’mêệt lêy pazêng công trình dự án coh vel đong. Coh chr’hoong năc UBMTTQVN chr’hoong ơy p’too moon t’bhlâng h’cơnh choom ghít cơnh c’lâng xa nay, pazêng dự án đoọng nhăn p’rá xa nay âng apêê thành viên Mặt trận âng đhanuôr bêl ting chroi đoọng p’rá xa nay”.

Tơợ c’moo 2019 tước c’xêê 6/2024, Uỷ ban MTTQ zập cấp tỉnh Quảng Nam bhrợ 2.451 g’luh ch’mêệt lêy lâng 1.084 hội nghị prá xay xa nay xã hội. Năc đoo năc acoon số bấc bhlâng. T’piing lâng zập tỉnh coh zr’lụ Tây nguyên lâng Coh toor biển miền Trung, Quảng Nam vêy ta moon năc đơn vị xay bhrợ liêm choom bhlâng ooy đợ bấc âng bh’rợ ch’mêệt lêy âng MTTQ zập cấp. Bấc Hội nghị prá xay, bh’rợ ch’mêệt lêy năc ơy chô đơơng râu liêm choom ghít bhlâng. T’mêê đâu, Mặt trận tỉnh Quảng Nam bhrợ Hội nghị prá xay dự thảo đề án “Ra pặ đơn vị hành chính cấp chr’hoong, cấp chr’val cr’chăl c’moo 2023 - 2025 đhị zr’lụ tỉnh”. Pazêng boóp p’rá prá xay năc xay moon, đợ zên xay bhrợ đề án năc 90 tỷ đồng, ha dzợ coh dự thảo đề án căh ơy xay moon đợ zên Nhà nước zooi đhanuôr bêl bhrợ bh’rợ bhr’lậ xa nay coh bha ar bha tơ ng’xăl tu ra pặ. Tu cơnh đêếc, Mặt trận tỉnh ta đang moon đớc đoọng zên zooi k’gooh ha đhanuôr bêl bhr’lậ xa nay coh bha ar bha tơ.

Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Nam ta đang moon Ban cán sự đảng UBND tỉnh p’too moon bhrợ đề án ting c’lâng Nhà nước ra văng zên zooi đhanuôr bhr’lậ bha ar bha tơ crêê xang bêl ra pặ cớ đơn vị hành chính. T’cooh Lê Thái Bình, Phó Chủ tịch Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Nam prá xay, Mặt trận tỉnh Quảng Nam t’bhlâng ch’mêệt lêy 3 xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung xoọc xay bhrợ, pa bhlâng năc xa nay bh’rợ Cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong: “Tơợ bh’rợ ch’mêệt lêy azi đơơh loon xay moon ooy Chính phủ, Uỷ ban Acoon coh, UBND tỉnh Quảng Nam lâng pazêng vel đong lâng râu căh liêm choom, zr’năh k’đhap bêl xay bhrợ xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong. Ban Thường trực UBMTTQVN tỉnh công p’too moon pazêng vel đong da ding k’coong t’bhlâng ch’mêệt lêy đhr’năng xay bhrợ, bh’nơơn xay bhrợ xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong. Nâu đoo năc muy coh pazêng xa nay thi đua năc MTTQVN zập vel đong t’bhlâng xay bhrợ”./.

Mặt trận Quảng Nam đổi mới tư duy và cách thức giám sát

Nhiệm kỳ 2019-2024, Mặt trận tỉnh Quảng Nam đã có nhiều cách làm hiệu quả trong hoạt động giám sát, phản biện xã hội. Đây cũng là lĩnh vực công tác mà Chương trình phối hợp hành động vào đầu nhiệm kỳ đã được Mặt trận tỉnh Quảng Nam xác định là một trong những nội dung trọng tâm cần tạo sự đột phá. 

Năm 2021, UBND xã Cà Dy, huyện Nam Giang được giao làm chủ đầu tư công trình Nghĩa trang nhân dân Pà Oong. Địa điểm được chọn là khu đất ven sông Đăk My. Khi công trình được xây dựng, Ban Công tác Mặt trận thôn Pà Oong phát hiện khu vực đang xây dựng có nền móng thấp, dễ ngập nước và sạt lở. Qua công tác giám sát, Ban Công tác Mặt trận thôn Pà Oong kiến nghị chủ đầu tư là UBND xã nâng nền để tránh ngập lụt và xây kè chống sạt lở.

Tiếp thu kiến nghị của Mặt trận, chủ đầu tư đã xin điều chỉnh hồ sơ dự án, đôn nền lên cao hơn, xây kè chống sạt lở kiên cố. Công trình hoàn thành đã qua mấy mùa mưa lũ vẫn cao ráo, an toàn. Ông Zơ Râm Bức, Trưởng Ban Công tác Mặt trận thôn Pà Oong, xã Cà Dy, huyện Nam Giang cho biết, việc giám sát xây dựng, làm đường giao thông nông thôn cần người có chuyên môn sâu nhưng với những hiểu biết nhất định, cán bộ Mặt trận lại là người sát dân, sát cơ sở nên mạnh dạn nói lên tâm tư, nguyện vọng của bà con: “Mình thường giám sát các công trình của cộng đồng. Ví dụ công trình nước sạch, đường bê tông nông thôn và các công trình khác. Nếu mình thấy họ làm chưa đảm bảo theo yêu cầu thực tiễn trong công trình của cộng đồng, của thôn hưởng lợi thì mình có ý kiến lên cấp trên để có biện pháp hoặc có hướng để tiếp tục xây dựng”.

Hiện nay, trình độ cán bộ làm công tác Mặt trận ở huyện miền núi Nam Giang còn ít nhiều hạn chế. Vì thế, trong giám sát và phản biện xã hội, cán bộ Mặt trận đã chủ động chọn những việc cụ thể, phát sinh bức xúc, kiến nghị trong nhân dân, nhất là những vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của bà con; tăng cường phản biện các chủ trương, chính sách, công trình dự án có ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống người dân.

Bà Zơ Râm Thị Hai, Chủ tịch UBMTTQVN huyện Nam Giang cho biết, Mặt trận huyện tập trung giám sát việc thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia là Chương trình xây dựng nông thôn mới, chương trình giảm nghèo bền vững và chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi: “Hằng năm, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện chủ động thực hiện quy chế hoạt động là phối hợp với Thường trực HĐND, các tổ chức thành viên của mặt trận đoàn thể xây dựng kế hoạch giám sát 3 chương trình mục tiêu này. Bắt đầu thực hiện từ năm 2023 đến nay, Mặt trận huyện đã thực hiện được 12 cuộc giám sát, chủ yếu  là Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn. Làm sao chương trình nông thôn mới này, người dân có đủ điều kiện để đời sống nhân dân được nâng lên”.

Điều đáng nói trong thời gian qua là nhiều cán bộ tham mưu có thời gian gắn bó khá lâu với hoạt động Mặt trận, có nhiệt huyết, tận tâm trong công việc đã chủ động lựa chọn đúng, trúng vấn đề nhân dân quan tâm để thực hiện công tác giám sát, phản biện. Ông Lê Văn Hường, Bí thư Huyện ủy Nam Giang đánh giá cao vai trò giám sát, phản biện xã hội của các cấp Mặt trận ở địa phương mình: “Thực hiện Quyết định 217 của Bộ Chính trị về việc ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội, Mặt trận huyện cũng đã cố gắng làm hết sức trong khả năng của mình. Nhất là đối với ở cơ sở cũng đã tham gia giám sát các công trình dự án trên địa bàn. Trên huyện thì UBMTTQVN huyện chỉ đạo cố gắng làm sao bám những chủ trương, những dự án để xin ý kiến của thành viên Mặt trận của nhân dân khi cần thiết để tham gia đóng góp ý kiến”.

Từ năm 2019 đến tháng 6/2024, Ủy ban MTTQ các cấp tỉnh Quảng Nam tổ chức 2.451 cuộc giám sát và 1.084 hội nghị phản biện xã hội. Đó là con số rất lớn. So với các tỉnh trong khu vực Tây Nguyên và Duyên hải miền Trung,

Quảng Nam được đánh giá là đơn vị dẫn đầu về số lượng các cuộc giám sát của MTTQ các cấp. Nhiều Hội nghị phản biện, cuộc giám sát đã đem lại hiệu quả rõ rệt. Mới đây, Mặt trận tỉnh Quảng Nam tổ chức Hội nghị phản biện dự thảo đề án “Sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 – 2025 trên địa bàn tỉnh”. Các ý kiến phản biện cho rằng, nguồn kinh phí triển khai thực hiện đề án là 90 tỷ đồng nhưng trong dự thảo đề án chưa đề cập đến khoản kinh phí Nhà nước phải có trách nhiệm hỗ trợ người dân khi thực hiện việc điều chỉnh thông tin hồ sơ bị thay đổi do sắp xếp. Do đó, Mặt trận tỉnh kiến nghị bố trí kinh phí hỗ trợ (miễn phí) cho người dân khi điều chỉnh thông tin giấy tờ.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam đã yêu cầu Ban cán sự đảng UBND tỉnh chỉ đạo xây dựng đề án theo hướng Nhà nước phải lo kinh phí hỗ trợ cho dân điều chỉnh các giấy tờ liên quan sau khi sắp xếp lại đơn vị hành chính. Ông Lê Thái Bình, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Nam cho biết, Mặt trận tỉnh Quảng Nam chú trọng giám sát 3 chương trình mục tiêu quốc gia đang triển khai thực hiện, nhất là chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi: “Qua giám sát, chúng tôi đã kịp thời kiến nghị với Chính phủ, Ủy ban Dân tộc, UBND tỉnh Quảng Nam và các địa phương về những hạn chế khó khăn vướng mắc khi triển khai thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Ban Thường trực UBMTTQVN tỉnh cũng chỉ đạo các địa phương miền núi quan tâm giám sát tiến độ, kết quả triển khai thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Đây là một trong những nội dung thi đua mà MTTQVN các địa phương chú trọng thực hiện”./.