Hân đhơ ăt coh ooy, zập cha năc đhanuôr zêng rơơm kiêng chô ooy vel đong zazum, chr’năp bhlâng năc cr’chăl hơnh deh t’ngay n’niên âng Ava Hồ.

T’ngay 19/5 âng 135 c’moo ahay, đhị cr’noon Hoàng Trù, chr’val Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An, coh đhr’nong đong am cr’đe, xr’pợ plăng, acoon p’niên Nguyễn Sinh Cung năc n’niên… “Nâu đoo năc đhr’nong đong da dếch, pa bhướp (k’conh, k’căn âng k’căn âng Ava Hồ) bhrợ đoọng ha k’conh k’căn âng Ava Hồ ăt la lay. Đhr’nong đong n’nâu vêy ta bhrợ coh c’moo 1883. K’er lêy ooy đhr’nong đong k’tưi âng Ava Hồ, chô lum lêy đong Ava, n’crool nhà thơ Tố Hữu ơy xrặ 2 n’juông thơ năc: Ba gian nhà trống nồm đưa võng/Một chiếc giường con chiếu mỏng manh. Coh hoọng bhai mam k’đặ n’nâu năc muy bh’nêch k’tứi đhị a dếch Hoàng Thị Loan t’bếch, đhêy ăt. Đhị bh’nếch k’tứi n’nâu ađoo năc n’niên đoọng ha k’tiêc k’ruung Việt Nam hêê 3 p’nong k’coon ta béch g’lăng pa bhlâng. T’ngay 19/5/1890, crêê bêl hân noo sen chơh, đhị bh’nếch k’tứi n’nâu, Ava âng hêê năc n’niên”.

Coh 2 chu chô lum lêy Làng Sen, Ava pa bhlâng hay bêl bơơn chô ooy đong xang Ađay lâng pr’loọng đong ăt mamông tơợ c’moo 1901 tước c’moo 1906. Năc 64 c’moo, coh g’luh x’rịa Ava chô lum lêy vel đong, cr’noon Sen xoọc đâu năc dưr vaih vel đong zazum. Năc dzợ vêy g’roong râm bụt bhrôông pô vel đong, năc dzợ c’lâng k’tứi ghít rau đha hum âng pô sen; đong đh’đheh âng abhươp Điền, tơơm pa nẹh đhị toor giếng đác, tr’xâu t’taanh âng adếch Loan taanh bhai coh lang ahay… Pazêng rau đêêc năc zêng ặ u ty đanh, hân đhơ cơnh đêêc năc dzợ n’leh ghít pr’ăt bh’rợ âng Ava coh đâu.

C’moo đâu, crêê bêl hơnh deh 135 c’moo t’ngay n’niên âng Ava, Bộ Công an ơy đh’rưah lâng tỉnh Nghệ An pa luih tượng đài “Ava Hồ chô lum lêy vel đong”. Tượng đài vêy ta đớc đhị tang vận động cr’noon Sen- zr’lụ Ava Hồ pa prá lâng đhanuôr coh 2 g’luh chô lum lêy vel đong. Bí thư Tỉnh uỷ Nghệ An Nguyễn Đức Trung prá xay, tượng đài “Ava Hồ chô lum lêy vel đong” dưr vaih công trình văn hoá liêm pa bhlâng, năc đhị tươc la lêy ha ta mooi đoọng ha âu đớc đợ c’kir liêm pr’hay đoo bêl chô ooy vel đong âng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tơợ đêêc, ting p’too pa choom truyền thống cách mạng âng Đảng, âng acoon manuyh ooy manuyh chr’năp, ta béch g’lăng cơnh Ava Hồ, pa bhlâng năc đoọng ha lang p’niên: “Tơợ nâu cơy coh zr’lụ cr’noon Sen lâng Zr’lụ c’kir chr’năp âng k’tiêc k’ruung Kim Liên vêy p’xoọng công trình chr’năp pa bhlâng. Tr’ngâl Ava Hồ chô lum lêy vel đong năc bhrợ đoọng ha zập ngai buôn lêy Ava ăt đh’rưah lâng hêê coh zập t’ngay, lâng rau chăp hơnh pa bhlâng ooy vel đong. P’too pa choom ha hêê ta luôn hay ghít lâng t’bhlâng k’rơ lâh mơ dzợ đoọng bhrợ pa dưr vel đong hêê, k’tiêc k’ruung hêê, liêm choom lâh mơ, ga măc k’rơ lâh mơ, nhâm bhr’dang tước ooy cr’chăl t’mêê, cr’chăl âng cr’noọ cr’niêng ga măc k’rơ, ting xay bhrợ prang zập n’đăh lâng tr’xăl t’mêê đhậu bhưah zập ooy âng k’tiêc k’ruung”.

Chô ooy cr’noon Sen năc chô ng’chô ooy cr’noọ lang ahay. Coh đêêc liêm pr’hay năc căh muy ơy t’vaih đoọng ha k’tiêc k’ruung Việt Nam muy cha năc manuyh ta béch g’lăng, lâh mơ dzợ năc cr’noọ cr’niêng âng đhanuôr chăp hay Ava Hồ. T’cooh Hà Văn Vinh, Phó Giám đốc Zr’lụ c’kir chr’năp Kim Liên âng k’tiêc k’ruung prá xay: “Tước ooy đâu zập cha năc đhanuôr zêng n’năl, coh đâu năc vel đong âng apêê đoo lâng tước ooy đâu năc zập cha năc đhanuôr n’năl ghít năc tước ooy Ava Hồ ng’tước ooy rau chăp hơnh, la lay cơnh lâng pazêng zr’lụ du lịch n’lơơng. Ha dợ lâng đhanuôr coh đâu năc apêê đoo vêy trách nhiệm zư lêy Ava, zư lêy c’kir n’nâu cơnh đong âng apêê đoo, rau đêêc năc rau đơ chr’năp liêm choom ng’zư lêy lâng pa dưr. Ting cơnh acu năc cr’noọ âng đhanuôr t’hước ooy Ava Hồ lâng cr’noọ xa nay năc cơnh đêêc, rau đêêc năc rau bhui har âng k’tiêc k’ruung”.

Tơợ lang ahay cr’noon Sen năc dưr vaih Vel đong zazum âng zập cha năc manuyh âng k’tiêc Việt. Hân đhơ ăt ch’ngai mơ ooy, zập cha năc đhanuôr zêng rơơm kiêng chô ooy vel đong zazum, pa bhlâng năc cr’chăl hơnh deh t’ngay n’niên âng Ava Hồ./.

TRỞ VỀ LÀNG SEN

Tháng 5, mùa sen nở. Tự bao giờ làng Sen (xã Kim Liên, huyện Nam Đàm, tỉnh Nghệ An) quê ngoại của chủ tịch Hồ Chí Minh đã trở thành Quê chung của người con đất Việt. Dù xa phương cách trở, mỗi người dân đều mong mỏi được trở về quê chung, đặc biệt là dịp kỷ niệm ngày sinh nhật Bác

Ngày 19/5 của 135 năm trước, tại làng Hoàng Trù, xã Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An, trong căn nhà tranh vách nứa, cậu bé Nguyễn Sinh Cung đã cất tiếng khóc chào đời... “Đây là ngôi nhà do ông bà ngoại Bác Hồ đã làm cho bố mẹ Bác Hồ ra ở riêng. Ngôi nhà này được làm năm 1883. Xúc động trước cảnh nhà đơn sơ, giản dị của Bác Hồ, về thăm nhà bác, cố nhà thơ Tố Hữu đã viết 2 câu thơ rằng: Ba gian nhà trống nồm đưa võng/Một chiếc giường con chiếu mỏng manh. Sau tấm vải màn mỏng nhuộm nâu này là chiếc giường nhỏ nơi nghỉ của bà Hoàng Thị Loan. Trên chiếc giường đơn sơ mộc mạc này bà đã sinh ra cho dân tộc Việt Nam chúng ta 3 người con ưu tú. Ngày 19/5/1890, đúng vào mùa sen nở, trên chiếc giường bé nhỏ này, Bác kính yêu của chúng ta đã cất tiếng khóc chào đời.”

Trong 2 lần về thăm Làng Sen, Bác đã vô cùng xúc động khi được trở lại nơi Người và gia đình sống từ năm 1901 đến 1906. Đã 64 năm, sau lần cuối Bác về thăm quê, làng Sen giờ đã là quê chung. Vẫn còn đó “rào râm bụt đỏ hoa quê”, vẫn còn đó ngõ đường đượm hương sen ngan ngát; lò rèn cụ cố Điền, cây mít bên giếng nước, khung cửi bà Loan dệt vải năm nào… Tất cả đã nhuốm màu thời gian nhưng hình bóng Người vẫn đâu đây.

Năm nay, đúng dịp kỷ niệm 135 năm ngày sinh của Người, Bộ Công an đã phối hợp tỉnh Nghệ An khánh thành tượng đài “Bác Hồ về thăm quê”. Tượng đài được đặt tại sân vận động làng Sen - nơi Bác đã nói chuyện với nhân dân trong 2 lần về thăm quê ấy. Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An Nguyễn Đức Trung cho biết, tượng đài “Bác Hồ về thăm quê” trở thành công trình văn hóa có tính mỹ thuật cao, là điểm dừng chân để du khách lưu lại những kỷ niệm đẹp khi về với quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh. Qua đó, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng của Đảng, của dân tộc về tấm gương vĩ đại của Bác Hồ, nhất là đối với các thế hệ trẻ. “Từ nay trong quần thể không gian làng Sen và Khu di tích Quốc gia đặc biệt Kim Liên có thêm công trình vô cùng ý nghĩa. Sự hiện diện của bức tượng Bác về thăm quê  làm cho mọi người luôn thấy Bác như ở bên ta mỗi ngày, với trái tim yêu thương mênh mông và tình cảm thiêng liêng với quê hương nghĩa trọng tình cao. Nhắc nhở mỗi chúng ta luôn ghi nhớ và cần tiếp tục hơn nữa để xây dựng quê hương ta, đất nước ta, đàng hoàng hơn, to đẹp hơn, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên khát vọng hùng cường, hội nhập toàn diện và đổi mới sâu rộng của đất nước”.

Về làng Sen là tìm về cội nguồn kí ức. Nơi ấy đẹp không chỉ bởi đã sinh ra cho dân tộc Việt Nam một người con yêu nước, mà hơn hết là tình cảm thiêng liêng của người dân hướng về Người. Ông Hà Văn Vinh, Phó Giám đốc Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Kim Liên cho biêt: “Đến đây thì mỗi người dân cảm nhận rằng, nơi này là quê hương của họ và đến đây thì mỗi người dân cảm nhận rằng đến với Bác là đến với sự kính trọng, khác với các điểm du lịch khác. Còn với người dân nơi đây thì họ coi trách nhiệm bảo vệ Bác, bảo vệ di tích này như nhà của họ, đó là nét đẹp cần gìn giữ phát huy. Tôi cho rằng lòng dân hướng về Bác với tâm thế như thế thì đó là hạnh phúc của đất nước”.

Tự bao giờ làng Sen đã trở thành Quê chung của người con đất Việt. Dù xa phương cách trở, mỗi người dân đều mong mỏi được trở về quê chung, đặc biệt là dịp kỷ niệm ngày sinh nhật Bác./.