Hân noo bhrợ têng 2022-2023 n’nâu, đhăm a rong prang tỉnh Phú Yên năc đhêêng dzợ 23 r’bhâu héc ta, pa xiêr k’noọ 5 r’bhâu héc ta t’piing lâng hân noo bhrợ têng l’lăm. Bh’nơơn a rong năc đhêêng bơơn tơợ 14 tấn tươc 15 tấn, xiêr tơợ 3 tấn tươc 5 tấn/héc ta tu pr’luh t’crêu ha la. T’cooh Nguyễn Văn Minh, Chi cục Trưởng Chi cục Ch’choh b’bêêt lâng Zư lêy Chr’noh chr’bêêt tỉnh Phú Yên đoọng năl:“Tu tơơm a rong crêê t’crêu ha la, pr’luh n’nâu căh âi vêy z’nươu pa dưah tiêng tu cơnh đêêc bh’nơơn xiêr. C’moo đâu, apêê đong máy năc pa đhêy pa bhrợ đơơh lâh, năc tu vêy muy bơr đhăm choh, đha nuôr zêng dzang xăl choh atao lâng keo, tu chr’năp pa câl atao lâng keo muy bơr c’moo đăn đâu zăng u dal.”

Căh âi vêy c’moo n’đoo chr’năp arong đhị tỉnh Phú Yên năc dzooc dal cơnh xooc đâu, vêy cr’chăl dzooc tươc 3.600 đồng/kg, dzooc k’noọ 1000 đồng/kg t’piing lâng tơơp hân noo bhrợ n’đhang đha nuôr năc căh vêy đoọng pa câl, ha dợ apêê đong máy năc pa đhêy bh’rợ đơơh lâh mơ apêê c’moo l’lăm. T’cooh Huỳnh Tấn Lâm, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần pr’nung arong Sông Hinh đoọng năl, Đong may vêy công suất 1.300 tấn apul arong t’mêê/t’ngay n’đhang năc pa bhrợ đhêêng bơơn lâh 40% công suất tu căh zâp arong:“Bh’nơơn xiêr bâc bhlâng, cr’đơơng tươc bh’nơơn âng đong máy. Pr’luh t’crêu ha la bhrợ pa xiêr bh’nơơn 40-50% bh’nơơn tu apul hăt, đợ pr’nung công xiêr hăt âh.”

Căh zâp arong bhrợ têng xooc dưr vaih đhị apêê zr’lụ choh arong bhưah âng tỉnh Phú Yên. Ting kế hoạch, Đong máy bhrợ têng pr’nung arong Đồng Xuân pa bhrợ tươc lưch c’xêê 5 n’đhang tươc đâu năc âi ă pa dhêy pa bhrợ l’lăm 1 c’xêê tu căh vêy arong. T’cooh Nguyễn Thạnh, Giám đốc Đong máy bhrợ têng pr’nung Arong Đồng Xuân k’rang:“Coh bâc c’moo đăn đâu ta luôn căh zâp arong. Ngân bhlâng c’moo đâu năc tu plêêng  k’tiêc lâng pr’luh t’crêu ha la tu cơnh đêêc bh’nơơn đệ. L’lăm a hay 20 tấn/héc ta, nâu câi năc đhêêng dzợ 12 tấn/héc ta bhrợ ha bh’nơơn đong máy pay câl căh mă bơơn bh’nơơn bhrợ têng./.”

Phú Yên: Nguy cơ phá vỡ quy hoạch vùng nguyên liệu sắn

Nhiều năm qua, bệnh khảm lá sắn trên diện rộng tại tỉnh Phú Yên vẫn chưa có thuốc đặc trị. Diện tích cây sắn bị thu hẹp, nếu không thay thế giống sắn mới kháng bệnh, nông dân sẽ tự chuyển sang trồng mía và keo, nguy cơ phá vỡ quy hoạch vùng nguyên liệu phục vụ các nhà máy chế biến sắn. Hiện nay, 2 nhà máy chế biến tinh bột sắn tại tỉnh Phú Yên phải sản xuất cầm chừng hoặc dừng sản xuất sớm hơn kế hoạch do thiếu nguyên liệu.

Niên vụ 2022 - 2023 này, diện tích sắn toàn tỉnh Phú Yên chỉ còn 23 nghìn héc ta, giảm gần 5 nghìn héc ta so với vụ trước. Năng suất sắn chỉ đạt từ 14 tấn đến 15 tấn, giảm từ 3 tấn đến 5 tấn/héc ta do bệnh khảm lá. Ông Nguyễn Văn Minh, Chi cục Trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật tỉnh Phú Yên cho biết:“Do cây sắn bị bệnh khảm, bệnh này chưa có thuốc đặc trị nên giảm năng suất. Năm nay, các nhà máy kết thúc sớm hơn, lý do có một số diện tích, người dân họ chuyển đổi qua trồng mía và trồng keo vì giá mía và keo một vài năm gần đây tăng tương đối cao.”

Chưa có năm nào giá sắn nguyên liệu tại tỉnh Phú Yên lại tăng cao như hiện nay, có thời điểm lên tới 3.600 đồng/kg, tăng gần 1.000 đồng/kg so với đầu vụ nhưng nông dân lại không có để bán, còn các nhà máy thì phải kết thúc vụ sản xuất sớm hơn mọi năm. Ông Huỳnh Tấn Lâm, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần tinh bột sắn Sông Hinh cho biết, Nhà máy có công suất 1.300 tấn củ tươi/ngày nhưng chỉ hoạt động được hơn 40% công suất vì thiếu nguyên liệu:“Năng suất giảm nhiều, ảnh hưởng đến sản lượng của nhà máy. Bệnh khảm lá làm giảm năng suất từ 40-50% sản lượng vì củ ít, độ bột cũng giảm đi.”

Thiếu nguyên liệu phục vụ chế biến đang diễn ra ngay tại các vùng trồng sắn trọng điểm của tỉnh Phú Yên. Theo kế hoạch, Nhà máy chế biến tinh bột sắn Đồng Xuân hoạt động đến hết tháng 5 nhưng đến nay phải dừng sản xuất trước một tháng do thiếu nguyên liệu. Ông Nguyễn Thạnh, Giám đốc Nhà máy sản xuất tinh bột Sắn Đồng Xuân lo lắng:“Trong những năm gần đây luôn luôn thiếu nguyên liệu. Trầm trọng nhất năm nay do thời tiết và bệnh khảm lá nên năng suất thấp. Trước đây 20 tấn/hécta, nay còn 12 tấn/hécta làm cho sản lượng nhà máy thu mua không đạt sản lượng sản xuất./."