K’noọ 2 c’moo m’pâng dap tơợ bêl hr’lang da ding k’pân ga hơt moot x’ría c’moo 2020, bh’rợ bhrợ bhr’lâ apêê c’năt c’lâng crêê hư zơch đhị chr’hoong da ding ca coong Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam coong dzợ bhrợ k’zih k’têng. Dự án bhrợ pa dưr cớ c’năt c’lâng DH1, c’năt z’lâh apêê chr’val Phước Kim lâng Phước Thành, chr’hoong Phước Sơn vêy pa zêng zên k’rong bhrợ 150 tỷ đồng, cr’chăl xơợng bhrợ tơợ c’moo 2021 tươc c’moo 2025. Tươc đâu, đơn vị bhrợ têng năc đhêêng tơơp xay bhrợ, bhr’lâ c’bhuh poong, z’rooh đac, apêê râu lơơng hư zơch căh âi bơơn bhrợ bhr’lâ.

Bơr c’moo ha nua, xang bâc g’luh boo ngân, apêê c’năt c’lâng n’nâu năc cớ hr’lang hr’câh, chr’hoong Phước Sơn năc pay tơợ 100 tươc 300 ưc đồng zên vel đong đoọng bhr’lâ c’lâng mơ đêêc atôh đoọng đha nuôr choom lươt ra vach. Muy cha năc đha nuôr đhị chr’val Phước Kim, chr’hoong Phước Sơn k’rang, zâp chu học sinh lươt học coh apêê acoon c’lâng n’nâu bhrêy tăh ta luôn dưr vaih. “C’lâng c’tôch hư zơch tu cơnh đêêc học sinh lươt ra vach pa bhlâng zr’năh k’đhap, zâp bêl dưr vaih boo đhí năc n’đhơ thầy cô lâng học sinh zêng căh pân lươt truih apêê c’lâng n’nâu. Cơnh bêệ poong n’nâu, hân noo boo c’moo a hay học sinh  căh choom lươt ra vach, ca conh ca căn lâng thầy cô bhă apêê a đhi lươt z’lâh. Pr’ăt tr’mông đha nuôr coh đâu công zr’năh k’đhap, c’lâng lươt cơnh đâu pa bhlâng zr’năh.”

Xay moon ooy bh’rợ k’zih k’têng coh bh’rợ xơợng bhrợ apêê dự án bhrợ bhr’lâ c’lâng c’tôch xang boo tuh coh chr’hoong Phước Sơn, năc mị c’la k’rong bhrợ lâng apêê đơn vị bhrợ têng xay moon tu cơnh: Bhrợ têng k’rong bhrợ za zum bil bâc cr’chăl, pr’đơợ bhrợ têng k’đhap k’ra, plêêng k’tiêc căh liêm; xang pr’luh cr’ay, doanh nghiệp bhrợ pa dưr lum zr’năh k’đhap ooy zên pră, chr’năp câl tr’mam dưr dzooc dal, z’lâh ch’ngai t’piing lâng dự toán tu cơnh đêêc đong thầu bh’nhăn lỗ. Pa căh măt muy đong thầu bhrợ têng muy dự án bhrợ pa dưr cớ c’năt c’lâng đâc ooy zr’lụ chr’hoong Phước Sơn  moon, c’la k’rong bhrợ ta luôn k’tá moon bhrợ n’đhang căh vêy năl cơnh bhrợ bhr’lâ zr’năh k’đhap, bhrợ pr’đơợ đoọng đơn vị bhrợ têng zươc pay l’lăm zên: “Đợ zên âng đong thầu công vêy xooc mơ đêêc a năm coh bêl c’la k’rong bhrợ năc đoọng muy đong thầy zươc pay l’lăm 10% a năm, tu apêê đoo k’pân đoọng pay l’lăm la lâh bâc năc azi bhrợ têng  căh liêm crêê cơnh xa nay. Tu cơnh đêêc zr’năh k’đhap nâu câi năc câl tr’mam pr’đươi bhrợ têng zêng chroot zên măt ha pêê đại lý… tu cơnh đêêc công cr’đơơng tươc bh’rợ bhrợ têng dự án.”

Đong thầu bhrợ têng moon k’đhap, đha nuôr zr’lụ da ding ca coong Phước Sơn năc ăt đương rơơm choom đơơh xang bhrợ têng c’lâng p’rang. N’đhơ cơnh đêêc, Bh’cộ UBND chr’hoong Phước Sơn công dzợ bhui har moon, bâc apêê dự án bhrợ bhr’lâ c’lâng p’rang xang boo tuh coh vel đong công dzợ cr’chăl xơợng bhrợ tươc c’moo 2025. T’cooh Lê Quang Trung, Chủ tịch UBND chr’hoong Phước Sơn đoọng năl, UBND chr’hoong xooc bhrợ bha ar pa tơ đoọng pa gơi ooy UBND tỉnh Quảng Nam k’rong pa zum, xay truih HĐND tỉnh đoọng c’lâng xa nay đơơng âng zên căh âi choom pay đoọng coh c’moo 2022 dzang c’moo 2023. “Nâu đoo năc đợ dự án c’bhuh B bơơn ra pă zên coh cr’chăl 4 c’moo (tơợ c’moo 2021 tươc 2025). C’moo 2022, azi âi pay đoọng zên bơơn dâng 70%. Chr’hoong bhrợ bhiêc lâng đong thầu pa bhlâng bâc chu k’đươi bhrợ pa đơơh bh’rợ tr’nêng, k’đhơợng nhâm bhrợ têng xang ting hợp đồng âi ký kết. Xooc đâu, bh’rợ bhrợ têng âng apêê bh’rợ n’nâu công dzợ. Huyện  k’đươi apêê đông thầu bhrợ pa đơơh bh’rợ n’đhang n’đăh pháp lý năc công  đương apêê đơn vị bhrợ têng xay bhrợ k’đhơợng nhâm liêm glăp lâng đhr’năng âng đong thầu.”

Bh’cộ tỉnh Quảng Nam âi bâc chu k’đhơợng xay bhrơợng, lâh n’năc, tỉnh công âi k’đươi pa rach zên, k’đươi ma nưih bh’cộ apêê vel đong, c’la dự án n’năc lươt pa bhrợ ooy n’lơơng, c’moo 2021, đợ zên pay đoọng đhị apêê dự án n’nâu đăn cơnh “pa tâng”, tỉnh Quảng Nam âi dzang xăl đợ zên, pa rach zên k’noọ 60 tỷ đồng, k’noọ 55% pa zêng zên, coh đêêc dự án crêê ta pay tươc 80% zên. 3 c’xêê tơơp c’moo ha nua, muy doanh nghiệp moon năc tu đhr’năng tr’mông zr’năh k’đhap, chr’năp câl prđươi dưr dal, lãi suất vă ngân hàng dal âi zươc pa đhêy bhrợ têng 14 dự án coh vel đong thành phố Tam Kỳ tu căh mă bhrợ dưm căh vêy pr’đơợ.

Tơợ ha luh c’moo tươc đâu, tỉnh Quảng Nam tơơp bhrợ t’mêê 13 dự án cơnh lâng k’đươi pay đoọng zên năc pa bhlâng bâc tu đợ zên k’rong bhrợ dưr bâc, pa zum cớ lâng zên 763 tỷ đồng âng c’moo 2022 dzang pa chô. Coh bêl đêêc, apêê bha ar pa tơ ooy đấu thầu, bhrợ têng xră bhrợ, bhrợ dự toán, xay bhrợ bhrợ têng pa tươc pay đoọng zên… k’dâng đơc năc lum bâc zr’năh k’đhap. T’cooh Nguyễn Hưng, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch lâng Đầu tư tỉnh Quảng Nam đoọng năl, Tỉnh ủy Quảng Nam xră pa gluh Chỉ thị số 15 ooy bhrợ pa đơơh bh’rợ pay đoọng zên k’rong bhrợ bh’rợ nhà nước p’têêt lâng trách nhiệm ma nưih bhrợ bh’cộ: “Coh cr’chăl xay bhrợ Chỉ thị 15 âng Tỉnh ủy công dưr vaih bâc zr’năh k’đhap bêl chấm điểm, ra pă ooy pay đoọng zên k’rong bhrợ bh’rợ nhà nước, n’đhang căh vêy tu cơnh đêêc năc ahêê lêy lơi râu ta nơc. Sở Kế hoạch lâng Đầu tư tỉnh Quảng Nam năc muy coh bâc cơ quan pa zum lâng Sở Nội vụ chấm điểm ooy xa nay pay đoọng zên âng apêê đong k’rong bhrợ coh pr’đơợ bh’nơơn tơợ kho bạc pay đoọng. Râu đâu vêy xay truih pa căh tu vêy hội đồng chấm.”

UBND tỉnh Quảng Nam âi bhrợ bâc C’bhuh pa bhrợ tươc apêê vel đong k’tă moon, bhrợ pa đơơh bh’rợ lâng trưah bhlêh zr’năh k’đhap coh ting dự án, t’bhlâng mă bơơn bh’rợ pay đoọng zêng lâh 95% coh c’moo đâu ting Chỉ thị 08 âng Thủ tướng Chính phủ. T’cooh Phan Việt Cường, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Quảng Nam moon ghit, đoọng đơơng âng tr’mông âng Quảng Nam dưr k’rơ cớ năc vêy bâc bh’rợ choom bhrợ. Muy coh bâc bh’rợ chr’năp bhlâng năc choom k’rong bhrợ pa đơơh bh’rợ pay đoọng zên k’rong bhrợ bh’rợ nhà nước. “Pac bhrợ 2 cr’chăl đoọng xay bhrợ, cr’chăl 1 năc vêy chiêm lêy zên đoọng đha nuôr vêy cơnh xay moon lêy bh’nơơn bh’rợ âng bộ máy chính quyền đoọng pay đoọng zên k’rong bhrợ bh’rợ nhà nước k’zih. K’noọ tươc vêy bhrợ t’moot phiếu tín nhiệm đợ cán bộ âng Tỉnh ủy k’đhơợng lêy, xang năc pay phiếu tín nhiệm cán bộ coh câp chr’hoong cớ. Ha dang phiếu tín nhiệm đệ năc căh dzợ đoọng bhrợ bh’rợ n’năc./.”

Quảng Nam: Tháo gỡ vướng mắc dự án trọng điểm chậm giải ngân

Đến hết tháng 3 năm nay, giải ngân vốn đầu tư công tỉnh Quảng Nam chỉ đạt 6,7% kế hoạch vốn năm 2023. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến tăng trưởng kinh tế của tỉnh Quảng Nam giảm gần 11% so với cùng kỳ năm 2022, thấp thứ 2 cả nước. Tỉnh Quảng Nam đang tập trung tháo gỡ các “điểm nghẽn”, khơi thông giải ngân vốn đầu tư công.

Gần 2 năm rưỡi kể từ sau trận sạt lở núi kinh hoàng vào cuối năm 2020, tiến độ khắc phục các tuyến đường bị hư hỏng tại huyện miền núi Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam vẫn ì ạch. Dự án khôi phục, tái thiết tuyến ĐH1, đoạn qua các xã Phước Kim và Phước Thành, huyện Phước Sơn có tổng mức đầu tư 150 tỷ đồng, thời gian thực hiện từ năm 2021 đến năm 2025. Đến nay, đơn vị thi công mới triển khai xây dựng, sửa chữa hệ thống cầu cống, các hạng mục còn lại bị hỏng chưa được khắc phục.

Hai năm qua, sau những trận mưa lớn, các tuyến đường này lại tiếp tục sạt lở, huyện Phước Sơn phải trích từ 100 đến 300 triệu đồng ngân sách địa phương để thông tuyến, khắc phục tạm cho người dân đi lại. Một người dân tại xã Phước Kim, huyện Phước Sơn lo lắng, mỗi lần học sinh đi học trên các cung đường này tai họa luôn rình rập. “Đường sá hư hỏng, gập gềnh nên học sinh đi lại rất khó khăn, mỗi khi xuất hiện trận mưa giông thì cả thầy cô giáo và học sinh đều không dám đi trên những tuyến đường này. Như cây cầu này, mùa mưa năm ngoái học sinh không thể nào đi qua được, ba mẹ và thầy cô phải cõng các em qua. Cuộc sống người dân ở đây cũng khó khăn, đường đi như thế này thì quá cực khổ.”

Lý giải việc chậm trễ trong thực hiện các dự án khắc phục hạ tầng giao thông sau thiên tại ở huyện Phước Sơn, cả chủ đầu tư và các đơn vị thi công đưa ra những lý do như: Thủ tục đầu tư công mất nhiều thời gian, điều kiện thi công hiểm trở, thời tiết không thuận lợi; sau dịch, doanh nghiệp xây dựng gặp khó khăn về tài chính, giá vật liệu xây dựng tăng đột biến, vượt xa so với dự toán nên nhà thầu càng làm càng lỗ. Đại diện một nhà thầu thi công một dự án khôi phục, tái thiết tuyến đường lên vùng cao huyện Phước Sơn cho rằng, chủ đầu tư liên tục hối thúc tiến độ nhưng không có giải pháp tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện để đơn vị thi công tạm ứng vốn: “Nguồn vốn của nhà thầu cũng có hạn trong khi chủ đầu tư chỉ cho mỗi nhà thầu được ứng vốn 10% thôi vì họ lo ngại cho ứng nhiều quá nhưng mình thi công không đảm bảo tiến độ. Cho nên khó khăn là bây giờ mua vật tư xây dựng đều phải trả tiền mặt cho các đại lý… vì vậy cũng ảnh hưởng đến tiến độ thi công dự án.”

Nhà thầu thi công than khó, người dân vùng cao huyện Phước Sơn “sốt ruột” vì tiến độ thi công quá chậm. Thế nhưng Lãnh đạo UBND huyện Phước Sơn vẫn lạc quan cho rằng, đa số các dự án khắc phục giao thông sau thiên tại trên địa bàn vẫn còn thời gian thực hiện đến năm 2025. Ông Lê Quang Trung, Chủ tịch UBND huyện Phước Sơn cho biết, UBND huyện đang làm thủ tục để gửi UBND tỉnh Quảng Nam tổng hợp, báo cáo HĐND tỉnh cho chủ trương chuyển nguồn vốn chưa được giải ngân trong năm 2022 sang năm 2023. “Đây là những dự án nhóm B được bố trí vốn trong vòng 4 năm (từ năm 2021 đến 2025). Năm 2022, chúng tôi đã giải ngân đạt tỷ lệ khoảng 70%. Huyện làm việc với nhà thầu rất nhiều lần yêu cầu đẩy nhanh tiến độ thi công, đảm bảo hoàn thành theo hợp đồng đã ký kết. Hiện nay, tiến độ thi công của các công trình này vẫn còn. Huyện một mặt vừa yêu cầu nhà thầu đẩy nhanh tiến độ nhưng về mặt pháp lý cũng phải chờ các đơn vị thi công triển khai đảm bảo phù hợp với năng lực của nhà thầu.”

Lãnh đạo tỉnh Quảng Nam đã nhiều lần chỉ đạo quyết liệt, thậm chí ra “tối hậu thư” sẽ cắt vốn, điều chuyển người đứng đầu các địa phương, chủ dự án giải ngân chậm tiến độ nhưng rồi đâu lại vào đấy, tiến độ thi công và giải ngân vẫn cứ ì ạch.

Năm 2022, tỷ lệ giải ngân 7 dự án khắc phục giao thông tại huyện Phước Sơn sau thiên tai chỉ đạt 70% trong tổng nguồn vốn hơn 114 tỷ đồng. Trước đó, năm 2021, tỷ lệ giải ngân tại các dự án này gần như “đóng băng”, tỉnh Quảng Nam đã phải chuyển nguồn vốn, cắt vốn gần 60 tỷ đồng, gần 55% tổng nguồn vốn, trong đó có dự án bị cắt đến 80% vốn. 3 tháng đầu năm nay, giải ngân vốn đầu tư công ở tỉnh Quảng Nam mới đạt 6,7%. Đầu tháng 3 vừa qua, một doanh nghiệp lấy lý do tình hình kinh tế khó khăn, giá vật liệu biến động, lãi suất vay ngân hàng cao đã xin dừng thi công 14 dự án trên địa bàn thành phố Tam Kỳ vì không đảm bảo được nguồn lực.

Từ đầu năm đến nay, tỉnh Quảng Nam khởi công mới 13 dự án với áp lực giải ngân rất lớn do lượng vốn đầu tư tăng, cộng thêm phần vốn 763 tỷ đồng của năm 2022 chuyển sang. Trong khi đó, các thủ tục về đấu thầu, tổ chức thiết kế, lập dự toán, triển khai thi công cho đến giải ngân… dự báo gặp nhiều khó khăn. Ông Nguyễn Hưng, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Quảng Nam cho biết, Tỉnh ủy Quảng Nam ban hành Chỉ thị số 15 về đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công gắn với trách nhiệm người đứng đầu: “Trong quá trình triển khai Chỉ thị 15 của Tỉnh uỷ cũng phát sinh nhiều khó khăn khi chấm điểm, xếp hạng về giải ngân đầu tư công, nhưng không phải vì thế mà chúng ta bỏ qua hay châm chước. Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Quảng Nam là một trong những cơ quan phối hợp với Sở Nội vụ chấm điểm về vấn đề giải ngân của các chủ đầu tư trên cơ sở kết quả từ kho bạc chuyển sang. Điểm này sẽ công bố công khai vì có hội đồng chấm.”

UBND tỉnh Quảng Nam đã tổ chức nhiều Đoàn công tác trực tiếp đến các địa phương đôn đốc, đẩy nhanh tiến độ và tháo gỡ khó khăn ở từng dự án, nỗ lực đạt tỷ lệ giải ngân hơn 95% trong năm nay theo Chỉ thị 08 của Thủ tướng Chính phủ. Ông Phan Việt Cường, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Quảng Nam khẳng định, để đưa kinh tế của Quảng Nam tăng trưởng trở lại có nhiều việc phải làm. Một trong những việc quan trọng nhất là phải tập trung đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công. “Chia ra làm 2 giai đoạn để xử lý, giai đoạn 1 là sẽ điều vốn để cử tri sẽ nhìn nhận, đánh giá hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền để giải ngân vốn đầu tư công chậm. Sắp đến sẽ tiến hành bỏ phiếu tín nhiệm những cán bộ thuộc diện Tỉnh ủy quản lý, rồi bỏ phiếu tín nhiệm cán bộ ở cấp huyện nữa. Nếu phiếu tín nhiệm thấp sẽ không bố trí lại vị trí cũ”./.