Bâc c’moo a hay, t’cooh Bhnươch Ngang, ma nưih Cơ Tu, coh tổ dân phố A Duông, thị trấn Prao, chr’hoong da ding ca coong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam năc pr’loọng đong pa bhlâng zr’năh k’đhap. Zâp t’ngay, Bhnươch Ngang đâc ooy crâng choh apêê arong, điều, chứa n’đhang căh vêy bơơn pa chô râu rí, đha rưt ăt ta pun c’đhưl dzung. C’moo 2017, t’cooh Bhnươch Ngang bơơn chính quyền chr’hoong Đông Giang zooi m’ma chr’noh, pa dưr nang chr’noh, choh crâng. Xooc đâu, t’cooh Bhnươch Ngang âi vêy 3 héc ta sâm ba kích bhrộ, 5 héc ta keo, h’rôông, quế. T’cooh Bhnươch Ngang dzợ k’rong bhrợ t’bhưah đong c’roọl a oc tăm lâng băn chr’gơơng pay t’ghêy ting pr’đhang p’têêt pa zum. Ting t’cooh Bhnươch Ngang, đươi đợ râu zooi đoọng tơợ Bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung pa dưr tr’mông tr’meh - pr’ăt tr’nơt zr’lụ đha nuôr acoon coh lâng da ding ca coong âi zooi pr’loọng đong t’cooh ting bhr’dzang z’lâh k’đhap choom dưr ca van.

Ting t’cooh Bhnươch Ngang, bhrợ têng ting c’bhuh p’têêt pa zum âi zooi đha nuôr ha dưr dal râu pa chô, tr’xăl cơnh âi looih bhrợ têng năc năc choh muy ha roo coh ha rêê, pa chăp tươc bhrợ têng hàng hóa, ha dưr dal râu pa chô coh muy đhăm k’tiêc. “Chính quyền vel đong k’rang pa bhlâng bâc, pa bhlâng năc apêê tơơm chr’noh acoon bh’năn, c’bhuh chr’năp choh ba kích bhrộ lâng tơơm quế xooc dưr chăt vaih liêm, xooc băn chr’gơơng pay t’ghêy 2 g’luh âi. L’lăm a hay, pr’ăt tr’mông zr’năh k’đhap bhlâng, 6 c’moo đăn đâu bơơn Đảng, Nhà nước zooi bâc râu tơơm chr’noh năc acu đơơh bơơn choh, c’moo đâu pa chô tơợ tơơm ba kích lâh 100 ưc đồng. Bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung pa dưr tr’mông tr’meh - pr’ăt tr’nơt zr’lụ đha nuôr acoon coh lâng da ding ca coong zooi dha nuôr tổ dân phố bơơn đươi dua bâc râu. Acu âi pa choom đoọng đha nuôr ng’cơnh choh lâng x’mir tơơm ba kích bhrộ, xooc đâu pr’ăt tr’mông âng dha nuôr pa dưr liêm”.

Xơợng bhrợ dự án 3 n’đăh “pa dưr bh’rợ ha rêê đhuôch, choh crâng nhâm mâng, pa dưr pr’đơợ k’rơ âng apêê zr’lụ đoọng bhrợ pa dưr hàng hóa ting c’bhuh chr’năp” chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam âi lâng xooc zooi bâc đha nuôr ha dưr dal râu pa chô, bhrợ bhr’lâ pr’ăt tr’mông. T’cooh Đỗ Hữu Tùng, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đoọng năl: đợ zên bơơn k’rong đoọng ha Dự án 3 năc lâh 90 tỷ đồng. Coh đêêc, bhrợ têng dự án k’tứi 1 ooy “pa dưr bh’rợ ha rêê đhuôch, choh crâng nhâm mâng p’teeet lâng zư lêy crâng lâng ha dưr dal râu pa chô ha đha nuôr” vêy pa zêng zên lâh 65 tỷ đồng; cơnh lâng dự án k’tứi 2 ooy “Zooi đoọng pa dưr bhrợ têng ting c’bhuh chr’năp, zr’lụ choh z’nươu chr’năp, bhrợ pa dưr tơơp kinh doanh, tơơp bhrợ cha lâng t’đang t’pâh k’rong bhrợ zr’lụ đha nuôr acoon coh” k’rong bhrợ lâh 28 tỷ đồng. Apêê dự án n’nâu bêl xay bhrợ bơơn đơp râu mr’cơnh loom âng đha nuôr, tr’nơơp bơơn bh’nơơn liêm choom.

T’cooh Đỗ Hữu Tùng đoọng năl p’xoọng: “Xooc đâu apêê zên âi bơơn pac đoọng ha pêê vel đong. Cơnh lâng zên bh’rợ têng âi pay đoọng pa zêng zư lêy crâng. Chr’hoong âi ch’mêêt lêy crêê ting c’bhuh. Dự án k’tứi 2 năc zooi pa dưr bhrợ têng ting c’bhuh chr’năp năc xooc đâu chr’hoong xooc xay bhrợ apêê dự án zooi đoọng pa dưr bhrợ têng p’têêt pa zum ting c’bhuh chr’năp đhị apêê chr’val, thị trấn. Pa ghit cơnh apêê pr’đhang băn chr’gơơng âi pa câl ha pêê đơn vị p’têêt pa zum, choh quế, choh pa neh lêệ bhrôông, dự án p’têêt pa zum choh ba kích bhrộ. Pa chô lêy đha nuôr âi vêy bơơn râu pa chô liêm choom. Chr’hoong Đông Giang năc t’bhlâng k’rong bhrợ đoọng ha pêê c’bhuh p’têêt pa zum n’nâu. Tơợ đêêc zooi đha nuôr vêy bơơn pa chô liêm choom, pa xiêr đha rưt đơơh lâng nhâm mâng”.

Xơợng bhrợ Dự án 3 ooy Pa dưr bh’rợ ha rêê đhuôch, choh crâng nhâm mâng, pa dưr pr’đơợ liêm âng apêê zr’lụ đoọng bhrợ pa dưr hàng hóa ting c’bhuh chr’năp âng Bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung pa dưr tr’mông tr’meh - pr’ăt tr’nơt zr’lụ đha nuôr acoon coh lâng da ding ca coong, apêê chr’hoong da ding ca coong, k’noong k’tiêc tỉnh Quảng Nam âi xay bhrợ bâc pr’đhang zooi đoọng bhrợ têng ting c’bhuh chr’năp, tr’nơơp đơơng chô bh’nơơn liêm choom. Bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung pa dưr tr’mông tr’meh - pr’ăt tr’nơt zr’lụ đha nuôr acoon coh lâng da ding ca coong âi bhrợ t’vaih pr’đơợ đoọng apêê doanh nghiệp, Hợp tác xã bơơn đươi dua đợ zên k’rong bhrợ t’bhưah bh’rợ, pa dưr bh’rợ tr’nêng, chroi đoọng brhợ t’vaih bh’rợ tr’nêng, pa dưr dal râu pa chô ha đha nuôr acoon coh lâng da ding ca coong.

T’cooh Hà Ra Diêu, Phó Trưởng Ban Acoon coh tỉnh Quảng Nam đoọng năl: “Bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung pa dưr tr’mông tr’meh - pr’ăt tr’nơt zr’lụ đha nuôr acoon coh lâng da ding ca coong năc bh’rợ xa nay t’mêê k’rong pa zum 118 apêê cơ chế chính sách. Pa ghit Dự án 3 năc Pa dưr bh’rợ ha rêê đhuôch, choh crâng nhâm mâng, pa dưr pr’đơợ k’rơ âng apêê zr’lụ đoọng bhrợ têng hàng hóa ting c’bhuh chr’năp zooi đoọng m’ma chr’noh, acoon bh’năn ha đha nuôr. Dự án 3 âi zooi pa dưr lâng choh crâng năc zên Trung ương đơơng chô bâc lâh t’piing lâh đhr’năng la lua crâng, zooi đoọng 15 ký ch’nêêh ha đha nuôr, ting pâh choh crâng năc vêy cr’noọ xa nay liêm ghit âi. Đhị bh’rợ xa nay n’nâu âi chroi đoọng bhrợ ap dưr pr’dưr pr’dzoọng t’mêê ha zr’lụ đha nuôr acoon coh. Đhị đêêc chroi đoọng pa dưr tr’mông tr’meh - pr’ăt tr’nơt, pa xiêr đha rưt đơơh lâng nhâm mâng coh zr’lụ đha nuôr acoon coh lâng da ding ca coong”./.

QUẢNG NAM HỖ TRỢ ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT THEO CHUỖI GIÁ TRỊ

Thực hiện Dự án 3 về Phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, thời gian qua, các huyện vùng cao, biên giới tỉnh Quảng Nam đã triển khai nhiều mô hình hỗ trợ sản xuất theo chuỗi giá trị bước đầu đem lại hiệu quả tích cực, góp phần thay đổi phương thức sản xuất, nâng cao thu nhập đồng bào dân tộc thiểu số ở tỉnh Quảng Nam.

Mấy năm trước, ông BNướch Ngang, dân tộc Cơ Tu, ở tổ dân phố A Duông, thị trấn Prao, huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam hoàn cảnh gia đình rất khó khăn. Hàng ngày, BNướch Ngang lên rừng trồng các loại cây như sắn, điều, thơm nhưng hiệu quả thấp, cái nghèo luôn đeo bám. Năm 2017, ông BNướch Ngang được chính quyền huyện Đông Giang hỗ trợ cây giống, phát triển kinh tế vườn, rừng. Hiện tại, ông BNướch Ngang sở hữu 3 héc ta cây sâm ba kích tím, 5 héc ta cây keo, dổi, quế. Ông BNướch Ngang còn đầu tư mở rộng chuồng trại chăn nuôi heo đen và nuôi hươu lấy nhung theo mô hình liên kết. Theo ông BNướch Ngang, nhờ nguồn hỗ trợ từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã giúp gia đình ông từng bước vượt khó làm giàu.

Theo ông BNướch Ngang, sản xuất theo chuỗi liên kết đã giúp người dân nâng cao thu nhập, thay đổi thói quen sản xuất truyền thống là độc canh cây lúa trên nương, hướng tới sản xuất hàng hóa, nâng cao thu nhập trên một đơn vị vị diện tích. “Chính quyền địa phương quan tâm rất nhiều, đặc biệt là các loại cây trồng con vật nuôi, chuỗi giá trị trồng cây ba kích tím và cây quế đang phát triển rất tốt, đang nuôi hươu thu hoạch nhung 2 đợt rồi. Trước đây, đời sống đang khó khăn, 6 năm trở lại đây được Đảng Nhà nước hỗ trợ nhiều loại cây giống mình tiếp cận sớm, năm nay thu nhập từ cây ba kích hơn 100 triệu đồng. Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giúp bà con tổ dân phố tiếp cận rất nhiều. Tôi đã hướng dẫn bà con cách trồng và chăm sóc cây ba kích tím, hiện nay đời sống của bà con phát triển tốt”.

Thực hiện dự án 3 về “Phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị” huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đã và đang giúp nhiều người dân nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống. Ông Đỗ Hữu Tùng, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết: nguồn kinh phí được đầu tư cho Dự án 3 là hơn 90 tỷ đồng. Trong đó, thực hiện tiểu dự án án 1 về “Phát triển kinh tế nông, lâm nghiệp bền vững gắn với bảo vệ rừng và nâng cao thu nhập cho người dân” có tổng kinh phí hơn 65 tỷ đồng; đối với tiểu dự án 2 về “Hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, vùng trồng dược liệu quý, thúc đẩy khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp và thu hút đầu tư vùng đồng bào dân tộc thiểu số” đầu tư hơn 28 tỷ đồng. Các dự án này khi triển khai nhận được sự đồng thuận của người dân, bước đầu đạt hiệu quả tích cực. 

Ông Đỗ Hữu Tùng cho biết thêm: “Hiện nay các nguồn vốn được phân bổ cho các địa phương. Đối với nguồn sự nghiệp đã thực hiện giao khoán bảo vệ rừng. Huyện đã khảo sát đúng theo đối tượng. Tiểu dự án thứ 2 là hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị thì hiện nay huyện đang triển khai thực hiện triển khai các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị tại các xã, thị trấn. Cụ thể như các mô hình nuôi hươu sao đã bán ra cho các đơn vị liên kết, trồng quế, trồng mít ruột đỏ,  dự án liên kết trồng cây ba kích tím. Cơ bản bà con đã có được thu nhập. Huyện Đông Giang tiếp tục quan tâm đầu tư cho các chuỗi mô hình liên kết này. Từ đó giúp người dân có được thu nhập giảm nghèo nhanh bền vững”.

Thực hiện Dự án 3 về Phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, các huyện vùng cao, biên giới tỉnh Quảng Nam đã triển khai nhiều mô hình hỗ trợ sản xuất theo chuổi giá trị, bước đầu đem lại hiệu quả tích cực. Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã tạo điều kiện để các doanh nghiệp, Hợp tác xã tiếp cận nguồn vốn đầu tư mở rộng quy mô, phát triển sản xuất, góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập cho đồng bào dân tộc thiểu số miền núi.

Ông Hà Ra Diêu, Phó Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Quảng Nam cho biết: “Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là chương trình mới tích hợp 118 các cơ chế chính sách. Cụ thể Dự án 3 là Phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị hỗ trợ cây trồng vật nuôi cho người dân. Dự án 3 đã hỗ trợ phát triển và trồng rừng thì vốn Trung ương đưa về nhiều hơn so với thực tế rừng, hỗ trợ 15 ký gạo cho người dân, tham gia trồng rừng thì có định mức cụ thể rồi. Thông qua chương trình này đã góp phần tạo bộ mặt mới trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Qua đó góp phần phát triển kinh tế xã hội, giảm nghèo nhanh và bền vững trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi./.”